دامپزشکی یکی از رشته‌هایی است که داوطلبان کنکور سراسری می‌توانند با شرکت در آزمون سراسری، به صورت با کنکور یا از طریق سوابق تحصیلی به ترتیب در مقاطع دکترای حرفهای و فوق دیپلم (کاردانی) آن درس بخوانند. در بین رشته‌های گروه پزشکی و زیرگروه ۱ کنکور تجربی، رشته دامپزشکی هم طرفداران خاص خود را دارد. حرفهای بسیاری درباره بازار کار و درامد رشته دامپزشکی گفته می‌شود که ممکن است دانش‌آموزان را در انتخاب رشته دامپزشکی مردد کند اما ما در این مطلب درباره این مسائل توضیحات کاملی داده‌ایم تا هرچه بیشتر با شغل‌هایی که یک دامپزشک در این دوره می‌تواند داشته باشد آشنا شوید. همچنین به سوالات پر تکرار دانش‌آموان مانند اینکه دامپزشکی چند سال است و آیا این رشته طرح اجباری دارد یا خیر پاسخ‌های کاملی داده‌ایم.
معرفی رشته دامپزشکی
به طور کلی دامپزشکی همانطور که از نام آن مشخص است، درباره دام و مسائل مختلف در حوزه پرورش و نگهداری از دام‌ها، حفظ بهداشت و سلامت دام و حیوانات، مطالعه و فعالیت دارد. دامپزشکی یکی از رشته‌های بسیار موثر بر سلامت جوامع است چون ارتباط تنگاتنگی با تولید غذای انسان و جلوگیری از انتقال بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان دارد و به همین دلیلی نقش مهمی در اقتصاد کشورها دارد. موارد اصلی که یک دامپزشک در مورد آن‌ها آموزش می‌بیند و می‌تواند در زمینه‌های مختلف مرتبط فعالیت کند را در ادامه مشاهده می‌کنید:
- اصلاح دام
- پیشگیری از شیوع بیماری در دام‌ها
- درمان و کنترل بیماریهای دام و حیوانات
- گرفتن نمونه از حیوان یا دام برای بررسی آزمایشگاهی
- باروری و تولید مثل دام‌ها
- کمک به طی شدن مرحله زایمان دام
- پیشگیری و کنترل شیوع بیماریهای مشترک بین انسان و دام
- درمان بیماریهای مشترک بین انسان و دام
- حفظ محیط زیست و ایجاد تعادل در اکوسیستم با مراقبت از حیوانات و دام‌ها
- فراهم کردن شرایط سلامت و بهداشت برای پرورش دام
- کنترل و نظارت بر بهداشت تولید مواد غذایی دامی
اهمیت رشته دامپزشکی
یکی از جنبه‌هایی که شاید کمتر به آن توجه شده باشد، اهمیت رشته دامپزشکی در پیشرفت علم پزشکی و کنترل و درمان بیماریهای انسانی است. مثلا عمل لاپاراسکوپی اولین بار توسط دامپزشکان روی حیوانات انجام شد و بعد از آن توسط پزشکان انجام آن روی انسان صورت گرفت. دارو‌ها و واکسن‌ها و بسیاری از روش‌های درمانی دیگر در مسیر کشف و تولید باید ابتدا روی حیوانات مورد آزمایش قرار بگیرند. رشته دامپزشکی در دو مقطع کاردانی ناپیوسته و دکترای پیوسته (دکترای حرفهای) ارائه می‌شود و داوطلبان می‌توانند از کنکور سراسری یا بدون کنکور این رشته را انتخاب کنند. تا اینجا کلیاتی درباره چیستی دامپزشکی گفتیم، در ادامه با توضیح درباره دوران تحصیل این رشته، بازار کار و درآمد رشته دامپزشکی با ابعاد مختلف آن بیشتر آشنا خواهید شد.
آیا رشته دامپزشکی سخت است
همین اول خیالتان را راحت کنیم که اگر از سر و کار داشتن با حیوانات می‌ترسید، بله این رشته می‌تواند برای شما سخت و ازاردهنده باشد. در غیر این صورت مانند همه رشته‌ها، سختی‌ها و مزایای خودش را دارد. کافی است به الزامات روانی، تحصیلی و مدت زمان دوره دامپزشکی توجه کنید و این موارد را با خواست و اراده خودتان بسنجید. در ادامه گفته‌ایم که به چه توانمندی‌هایی برای موفقیت در دامپزشکی نیاز دارید.
توانمندی های لازم برای شغل دامپزشکی
در این رشته، کار شما یا مستقیما با دام و حیوانات است یا در آزمایشگاه‌ها، که هرکدام روحیات خاص خود را می‌طلبند. محیط کار مشاغل دسته اول دامداریها است و طبیعتا باید قدرت تحمل شرایط کاری آن را داشته باشید. محیط کار مشاغل آزمایشگاهی مرتبط با دامپزشکی نیز، محدود به یک فضا می‌شود و شاید برای برخی تکراری به نظر برسد و برای بعضی دیگر جذاب باشد. توانمندی‌هایی که برای ورود به هر رشته و حرفهای ضروری هستند را می‌توان به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد. در ادامه نیازمندی‌های رشته داپمزشکی را بررسی کرده‌ایم:
توانمندی های درسی
همانطور که در بخش‌های قبلی گفتیم، برای تحصیل در رشته دامپزشکی باید وارد رشته تجربی شوید و در کنکور تجربی شرکت کنید. دو درس زیست و شیمی در زیرگروه ۱ هستند و به ترتیب ضریب ۴ و ۳ را دارند. بیشتر محتواهای درسی در دامپزشکی هم مرتبط با زیست‌شناسی هستند بنابراین بر روی مطالعه این درس باید توجه زیادتری داشته باشید. از طرفی زمین‌شناسی برای انتخاب این رشته ضریب صفر دارد بنابراین اگر قصد جدی برای دامپزشکی دارید، نیاز نیست روی مطالعه زمین‌شناسی سرمایه‌گذاری کنید.
مهارت های فردی
با توجه به شرایط شغلی و تحصیلی رشته دامپزشکی، برای موفقیت و در کنار آن لذت بردن از این رشته باید مهارت‌های فردی زیر را داشته باشید یا آن‌ها را تقویت کنید:
- دقت و توجه به جزییات
- پشتکار فراوان در مطالعه و کسب علم روز
- صبر و حوصله در کار با دام
- احساس شفقت و مهر به مخلوقات
- آمادگی برای کار در شرایط آزمایشگاه یا دامداریها
- پر انرژی بودن برای تحمل ساعات کاری طولانی
- توانایی جسمی بالا در صورت کار با حیوانات بزرگ جثه
- داشتن قدرت تجزیه و تحلیلی بالا، چون طبیعتا بر خلاف انسان، مشکل دام و حیوان را فقط از روی علائم و آزمایشات می‌توان تشخیص داد.
- توانایی کار در محیط‌های مرتبط با دام و حیوانات که بسیاری از آن‌ها خارج از شهر هستند.
برای دامپزشکی چه رشته ای بخوانیم
برای اینکه در کنکور بتوانید این رشته را انتخاب کنید باید علوم تجربی بخوانید. تا پیش از این دانش‌آموزان می‌توانستند فارغ از رشته دیپلم، در هر زیرگروه آزمایشی که می‌خواستند شرکت کنند. اما از کنکور سال ۱۴۰۲ به بعد حتما باید رشته تحصیلی دیپلم (سال دوازدهم) با رشته‌ای که کنکور می‌دهید یکسان باشد بنابراین در انتخاب رشته خود دقت کنید. رفتن به رشته تجربی هم شرایطی مانند کسب حد نصاب نمرات و معدل و همچنین نتیجه هدایت تحصیلی دارد. رشته‌های دکتری عمومی دامپزشکی، کاردانی دامپزشکی و رشته علوم آزمایشگاهی دامپزشکی سه رشته مهم زیرشاخه دامپزشکی در کنکور سراسری هستند. بازار کار سایر رشته‌های مرتبط را می‌توانید در مطلب بازار کار رشته تجربی مطالعه کنید و از این طریق مقایسه‌ای بین آن‌ها داشته باشید.
پذیرش دامپزشکی در کنکور به صورت بومی گزینی قطبی است یعنی ۶۰ درصد پذیرش از افراد بومی و ۴۰ درصد از متقاضیان غیر بومی انجام می‌شود. دامپزشکی مجموعا در ۱۲ دانشگاه دولتی در ایران ارائه می‌شود و دامپزشکی دانشگاه تهران و رشته دامپزشکی دانشگاه شیراز و دامپزشکی شهید چمران اهواز از بهترین مراکز دولتی ( درجه A) هستند که دکترای دامپزشکی دارند.
دکترای دامپزشکی چند سال است
کاردانی دامپزشکی حدود دو سال تا دو سال و نیم و در مقطع دکترای حرفهای ۶ تا ۷ سال (۱۲ ترم) طول میکشد. در دو سال اول دوره دکتری دامپزشکی، دروس علوم پایه آموزش داده می‌شوند و پس از قبولی در آزمون جامع، در سال‌های بعد به دروس تخصصی می‌پردازند.
دروس رشته دامپزشکی
دروس رشته دامپزشکی به چند دسته تقسیم می‌شوند که تعداد واحدهای هریک مطابق با لیست زیر است:
- دروس عمومی: ۲۰ واحد
- دروس پایه: ۲۴ واحد
- دروس اصلی: ۸۹ واحد
- دروس تخصصی: ۴۹ واحد
- دروس بالینی دامپزشکی: ۱۰ واحد
- کارآموزی در روستا: ۶ واحد
- کارآموزی انترنی: ۲۰ واحد
- پایان نامه و گزارش تحقیق: ۶ واحد
در مجموع دانشجویان دکتری دامپزشکی طی ۶ یا ۷ سال، ۲۲۴ واحد را می‌گذرانند تا فارغ‌التحصیل شوند. دانشجویان پس از گذراندن ۱۳۰ واحد درسی باید در آزمون جامع پیش درمانگاهی (چیزی مشابه با آزمون جامع پزشکی و دندانپزشکی) شرکت کنند و در صورت قبولی می‌توانند وارد دوره دوم شوند.
دامپزشکی بدون کنکور
رشته دامپزشکی بدون کنکور فقط در مقطع فوق دیپلم ارائه می‌شود. رشته دامپزشکی دانشگاه آزاد دارای پذیرش بدون کنکور هستند. رشته دامپزشکی دانشگاه آزاد بدون کنکور فقط از طریق سوابق تحصیلی و معدل کتبی داوطلبان انجام می‌شود اما داوطلبان باید حتما در آزمون سراسری شرکت کرده باشند. البته هر سال تغییراتی در این مورد صورت می‌گیرد، برای اطلاع از آخرین تغییرات کنکور می‌توانید سایت سلام یا سازمان سنجش را دنبال کنید.
پیشنهاد مطالعه: رشته های بدون کنکور دانشگاه آزاد
مشاغل دامپزشکی
فارغ‌التحصیلان دوره دکترای رشته روانپزشکی پس از گذراندن دوران کارآموزی، می‌توانند در مراکز مختلفی که مرتبط با دام هستند فعالیت کنند یا اینکه در صورت داشتن دکترا مطب یا مرکز شخصی خود مانند شرکتهای تولید خوراک ارگانیک دام و طیور، آبزیان و غیره را تاسیس نمایند. تأسیس کنند. یکی دیگر از موقعیت‌های کاری دامپزشکی تأسیس شرکتهای دانش بنیان است. برخی دیگر از مشاغل عام‌تر دامپزشکی هم در ادامه آمده‌اند:
- شرکتهای تولید دارو و فرآورده‌های دامی
- شرکتهای تولید مواد غذایی با فرآورده‌های دامی
- سازمان دامپزشکی
- مؤسسه تحقیقات و تولید واکسن رازی
- واحدهای دامپروری دولتی و خصوصی و آزمایشگاههای تشخیص بیماریهای دامی و بیماریهای انسانی
- شرکتهای تولید دارو و فرآورده‌های دامی
- وزارت جهاد کشاورزی
- سازمان تحقیقات و ترویج کشاورزی
- اشتغال به کارهای درمانی در بخش‌های طیور، آبزیان، دام‌های بزرگ
- دریافت مجوز و تأسیس داروخانه دامپزشکی
- راه‌اندازی مراکز مشاوره و دامداری و طیور
- مسئول فنی کشتارگاه‌های دام و طیور
- مسئول فنی داروخانه‌های دامپزشکی
- مسئول فنی کارخانه‌های بسته‌بندی فرآورده های گوشتی
- دامپزشک دامداری
- دامپزشک مراکز پرورش اسب و باشگاه‌های سوارکاری
- دامپزشک مراکز پرورش ماهی
- دامپزشک مراکز پرورش زنبور عسل و کرم ابریشم
- دامپزشک فعال در بیمارستان‌های دامپزشکی
- مسئول فنی کارخانه‌های تولید فرآورده‌های گوشتی
- مسئول فنی کارخانه‌های تولید فرآورده های لبنی
- مسئول فنی آزمایشگاههای کنترل مواد غذایی
- مسئول فنی کارخانه‌های تولید خوراک دام و طیور
- مسئول فنی مراکز واکسیناسیون
- مسئول فنی کارخانه‌های جوجه‌کشی
دامپزشکان می‌توانند در صورت داشتن سرمایه و با گرفتن مجوزهای لازم، مطب شخصی دامپزشکی، کلینیک حیوانات، آموزشگاه دامپزشکی و مرکز واکسیناسیون دام تأسیس کنند.
درآمد رشته دامپزشکی
درآمد دامپزشکی به تبحر و مهارت‌های فرد، محل اشتغال و نوع کار بستگی دارد. در این رشته امکان گسترش فعالیت یا تاسیس مطب و داروخانه دامپزشکی البته فقط برای کسی که مدرک دکترای دامپزشکی دارد فراهم است که درامد خوبی دارند. دامپروری نیز از گذشته تا کنون یکی از منابع اقتصادی ایران بوده است و از طرفی با افزایش جمعیت و نیاز غذایی، فعالیت دامپزشکان در مراکز دامپروری، کنترل غذایی و کارخانه‌هایی تولید غذای دامی رونق خوبی دارد.
ادامه تحصیل در رشته دامپزشکی
پس از تحصیل در رشته دامپزشکی فارغ‌التحصیلان می‌توانند در ادامه در کنکور تخصص شرکت کنند و مجاز به شرکت در ۲۶ رشته هستند. همچنین ادامه تحصیل در دکترای تخصصی (Phd) بسیاری از رشته‌های دیگر نیز برای دامپزشکان مجاز است. جراحی دامپزشکی یکی از گرایش‌های پرطرفدار دوره تخصص است که دانشجویان این دوره واحدهای درسی مانند موارد زیر را می‌گذرانند:
- تشریح کاربردی
- کلینیکال پاتولوژی
- جراحی بافت‌های نرم
- جراحی استخوان‌ها و مفاصل
- پاتولوژی
- جراحی
- بیهوشی عمومی در حیوانات
- بحث مقالات جراحی
- جراحی تجربی
- رادیولوژی تشخیصی کلینیکال
- فارماکولوژی
- بیماریهای تولید مثل دام
- فیزیوتراپی
- آمار حیاتی پیشرفته
- بیماریهای دام‌ها
بهترین دانشگاه های دامپزشکی
از بهترین مراکز آموزش دانپزشکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دامپزشکی تهران
- دامپزشکی دانشگاه شیراز
- دانشگاه شهید چمران اهواز
- دانشگاه فردوسی مشهد
- دانشگاه علوم تحقیقات
- دانشگاه ارومیه
گرایش های دامپزشکی
گرایش‌هایی که فارغ‌التحصیلان دامپزشکی مجاز به شرکت در آن‌ها هستند در دو دسته دستیاری (تخصص یا رزیدنتی) و دکترای تخصصی (ph.D) قرار می‌گیرند که رشته‌های دسته دوم را در لیست زیر مشاهده می‌کنید:
- دوره‌های تخصصی علوم‌پایه
- آناتومی و جنین‌شناسی دامپزشکی
- بافت‌شناسی مقایسه‌ای دامپزشکی
- فیزیولوژی دامپزشکی
- بیوشیمی دامپزشکی
- فارماکولوژی دامپزشکی
- سم‌شناسی دامپزشکی
- دوره‌های تخصصی گروه علوم پاتوبیولوژی
- آسیب‌شناسی دامپزشکی
- انگل‌شناسی دامپزشکی
- ویروس‌شناسی دامپزشکی
- باکتری‌شناسی دامپزشکی
- بهداشت و کنترل‌کیفی مواد غذایی
- بهداشت و بیماریهای آبزیان
- اپیدمیولوژی دامپزشکی
- ایمنی‌شناسی دامپزشکی
- دوره‌های تخصصی گروه علوم بالینی
- بیماریهای داخلی دام‌های بزرگ
- بیماریهای داخلی دام‌های کوچک
- رادیولوژی دامپزشکی
- جراحی دامپزشکی
- مامایی و بیماریهای تولیدمثل دام
- بهداشت و بیماریهای طیور
- کلینیکال پاتولوژی دامپزشکی
سخن پایانی
رشته دامپزشکی نیز یکی از رشته‌های پرطرفدار گروه آزمایشی علوم تجربی است که در گذشته طبق قوانین کنکور سراسری، مربوط به زیرگروه ۱ تجربی بود. همانطور که می‌دانید دروس زیست و شیمی برای کسب رتبه خوب و قبولی در دامپزشکی نقش اصلی را دارند. مشاغل متعدد یک فارغ‌التحصیل دامپزشکی مرتبط با کار با دام، دامپروری‌ها، مراکز تولید مواد غذایی دامی، مراکز نگهداری و درمان دام، مراکز و موسسات تولید و کشف دارو، مراکز تولید واکسن و کلینیک‌های درمان حیوانات هستند.
تنوع بالای شغل های دامپزشکی و اهمیت آن در زندگی انسان و اقتصاد، منجر به درآمد مناسب این رشته می‌شود. در نهایت اگر به حیوانات علاقه‌مند باشید و توانایی‌هایی که در قسمت‌های قبل گفتیم را داشته باشید، نجات دادن جان حیوانات و رسیدگی کردن به وضعیت آن‌ها می‌تواند از نظر روحی احساس بسیار خوبی در شما ایجاد کند ضمن اینکه شغل دامپزشکی در بسیاری از حوزه‌ها از درامد خوبی هم برخوردار است.
سوالات متداول
- طرح رشته دامپزشکی اجباری است؟
خیر دانشجویان این رشته هیچ گونه طرحی را بعد از فارغالتحصیلی نمیگذرانند. - دامپزشکی چند سال است؟
مدت تحصیل دامپزشکی حدودا ۶ سال طول میکشد. - رشته دامپزشکی بدون کنکور هم پذیرش دارد؟
بله، برخی از دانشگاهها مانند پردیسهای خودگردان و دانشگاه آزاد پذیرش بدون کنکور دامپزشکی دارند. - درامد رشته دامپزشکی خوب است؟
بازار کار رشته دامپزشکی و به تبع آن درامد این رشته مناسب است چون تعداد افرادی که حیوانات خانگی نگهداری میکنند و توجه مردم به به حمایت و کمک به حیوانات بیمار نیز افزایش یافته است. از طرفی تمامی دامداریها، موسسات تولید واکسن، شرکتهای تولید دارو و فراوردهها دامی، شرکتهای غذایی و آزمایشگاههای تشخیص بیماریهای دامی و انسانی نیاز به دامپزشک دارند.
