یکی از شغل‌هایی که با افزایش سطح کتابخوانی، توسعه علم و گسترش کار تولید محتوا رونق بیشتری نسبت به گذشته پیدا کرده، کار به عنوان یک مترجم است. هرچند امروزه ابزارهای ترجمه ماشینی بسیار هوشمندتر از گذشته شده‌اند، اما هیچ چیز نمی‌تواند جای یک انسان که با مجموعه‌ای از اطلاعات و توانمندی‌ها دو زبان را به هم پیوند می‌دهد، نمی‌تواند از پس ترجمه‌های تخصصی و حرفه‌ای بر بیاید. در این مطلب می‌خواهیم ببینیم برای اینکه بتوانید یک مترجم موفق باشید نیاز به چه تحصیلاتی دارید؟ کدام مهارت‌ها برای استخدام مترجم ضروری هستند و بازار کار ترجمه شامل چه مشاغلی است.
معرفی شغل مترجمی
روابط بین ملت‌ها چه از طریق آثار مکتوب و چه با ارتباط مستقیم، همیشه نیازمند مترجمان بوده و اهمیت شغل مترجمی در ایجاد همین ارتباط‌ها و دست‌یابی به علم و دانش در هر جای دنیا نهفته است. در گذشته ترجمه بیشتر شامل دو جنبه ترجمه آثار نویسندگان یا ترجمه زنده بود اما به مرور زمینه‌های کار مترجمان گسترش پیدا کرد. امروزه افرادی که بر دانش زبانی تخصص دارند، میتوانند در حوزه‌های روزنامه‌نگاری، تولید محتوا و ویراستاری هم فعالیت داشته باشند به شرط اینکه از یک ماشین ترجمه بودن کمی فاصله بگیرند. هنوز هم ترجمه می‌تواند یکی از شغل های پولساز باشد.
توانایی های لازم برای شغل مترجمی
ترجمه یک هنر است و برای اینکه در آن تبحر لازم را داشته باشید، نیازمند یک سری توانمندی‌های تخصصی، عمومی و فردی هستید:
- علاقه به زبان فارسی
- علاقه به زبان مبدأ
- داشتن پشتکار و ممارست در انجام کارها
- نظم و انضباط برای مدیریت کار پروژه‌ها
- توانایی مدیریت زمان
- نکته‌سنجی و دقت بالا
- علاقه به فرهنگ کشورهای مختلف
- اطلاعات عمومی بالا
- آشنایی با تکنولوژی و استفاده از نرم‌افزارهای مرتبط با کار ترجمه، ویراستاری و نویسندگی
- مهارت نوشتاری در هر دو زبان مبدأ و مقصد
- توانایی تحقیق، پژوهش و قدرت سرچ بالا
- خود انگیزشی
- کنجکاوی و جستجوگری
- انعطاف‌پذیری
- توانایی سازماندهی
- آشنایی با سبک‌های مختلف نوشتاری
- خلاقیت کلامی
- مهارت اجتماعی بالا
- توانایی انتقال مفاهیم
ممکن است برخی از موارد این لیست ذاتی و وابسته به استعداد به نظر برسند، اما قطعا در صورت علاقه، امکان یادگیری، تمرین و پرورش آن‌ها وجود دارد.
تحصیلات لازم برای ورود به شغل مترجمی
دو مسیر برای مترجم شدن وجود دارد؛ می‌توانید در کلاس‌های عمومی زبان و کارگاه‌های تخصصی اصول و فنون ترجمه شرکت کنید و با دریافت مدارک معتبر و آموزش با کیفیت، وارد حوزه مترجمی شوید. راه دیگر ورود به دانشگاه و تحصیل در رشتههای مرتبط با زبان است. در حال حاضر زبان‌های آلمانی، فرانسه، انگلیسی، ژاپنی، اردو، ارمنی، اسپانیایی، استانبولی، چینی و روسی در دانشگاه‌های ایران ارائه می‌شوند و گرایش‌های مختلفی مانند ادبیات، آموزش و مترجمی دارند. در برخی از آن‌ها مانند رشته زبان انگلیسی، رشته زبان آلمانی و رشته زبان فرانسه امکان تحصیل تا مقطع دکترا هم وجود دارد. اینکه کدام‌یک از این دو مسیر بهتر است به هدف، تلاش و شغل شما بستگی دارد. استخدام مترجم در برخی مراکز نیازمند داشتن مدرک تحصیلی آکادمیک است و هرچقدر هم که مترجم کارکشته‌ای باشید ممکن است در بازار مدرک‌گرایی نتوانید خودتان را اثبات کنید. برای شغل‌های مثل تدریس و پژوهش نیز داشتن تحصیلات دانشگاهی ضرورت دارد. اما اگر صرفا می‌خواهید از ترجمه به عنوان یک ابزار کار استفاده کنید شاید گذراندن دوره‌ها و کارگاه‌ها کافی باشد.
انتخاب هریک از رشتههای تحصیلی شرایط خاصی دارد که می‌توانید در مطالب انتخاب رشته نهم ریاضی و انتخاب رشته نهم تجربی و انتخاب رشته نهم انسانی مطالعه کنید.
کنکور زبان های خارجی
کنکور زبان های خارجی شناور است به این معنی که داوطلبان میتوانند علاوه بر رشته اصلی خود (یکی از ۳ کنکور ریاضی، تجربی یا انسانی)، در کنکور زبان های خارجی هم شرکت کنند. هر داوطلب با توجه به اطلاعات زمن ثبت نام و زبان تخصصی که انتخاب می‌کند، در جلسه کنکور دفترچه تخصصی متفاوتی دریافت خواهد کرد. لیست رشتههای کنکور زبان در دفترچه انتخاب رشته هنر و زبان ادغام شده‌اند. برخی از دانشگاه‌ها ثبت نام دوره بدون کنکور رشته زبان را نیز بر اساس سوابق تحصیلی داوطلب انجام می‌دهند. می‌توانید برای اطلاع از همه این رشته‌ها به مطلب رشته های بدون کنکور دانشگاه آزاد مراجعه کنید.
آینده شغلی مترجمی
خیلی از افراد صرف دانش زبانی یا طی کردن چند دوره و گذراندن کلاس، خود را مترجم می‌دانند و دست به ترجمه کتاب می‌زنند. نتیجه نیز تعداد انبوه کتاب‌هایی با ترجمه ضعیف است که برای بار چندم توسط افراد مختلف ترجمه شده‌اند. اما یک مترجم متبحر برای اینکه بتواند در بازار کار مترجمی اعتبار و تجربه کافی به دست بیاورد نیاز به چیزی بیشتر از دایره لغات، حفظ کردن گرامر و ترجمه به سبک ماشین‌های مترجم دارد. حقوق و درامد مترجم نیز با توجه به مهارت‌های مختلفی بستگی دارد که مانند شاخ و برگ به تنه اصلی اطلاعات زبانی یک فرد اضافه می‌شوند. از طرفی همانطور که اشاره کردیم، امروزه مشاغل زیادی وجود دارند که با ترجمه به نوعی در ارتباط هستند، اما فعالیت اصلی آن‌ها ترجمه نیست. بنابراین با داشتن هنر ترجمه و تسلط به فنون آن، می‌توانید در مشاغل مختلفی به صورت دورکاری یا پروژه‌ای همکاری کنید و درآمد خودتان را افزایش دهید. اگر به برنامه‌نویسی و بازاریابی هم علاقه داشته باشید، فرصت‌های شغلی بیشتر با درآمد بالاتری پیش روی شما خواهند بود.
پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی با مشاغل رشتههای دیگر مطالب شغل های رشته ریاضی و شغل های رشته انسانی و شغل های رشته تجربی را هم بخوانید.
۱۰ شغل پردرآمد برای مترجمان
افرادی که در ترجمه تبحر دارند میتوانند از هنر خود برای کارهای مرتبط با ترجمه استفاده کنند با مستقیما وارد شغل‌های مترجمی شوند. در ادامه لیستی از این مشاغل را مشاهده می‌کنید که درآمد خوبی دارند.
- تولید محتوا
- ترجمه هم‌زمان
- مترجم و راهنمای تورهای گردشگری
- ویراستاری
- مترجمی محتوای صوتی و تصویری
- مترجمی مدارک و اسناد رسمی
- تدریس خصوصی
- گوینده اخبار
- کار در سازمان‌هایی مانند قوه قضاییه، شرکتهای تجاری، سازمان گردشگری و آژانسهای هواپیمایی
- زبان شناسی و ماشین لرنینگ
چه سازمان هایی مترجم می خواهند؟
هر سازمان یا شرکتی که به نوعی با مشتری و کارفرمای خارجی در ارتباط باشد یا از اسناد و اطلاعات دیگر کشورها استفاده کند، نیازمند مترجم است. ادارات دولتی و شرکتهای معتبر معمولا برای استخدام مترجم به غیر از داشتن مدرک تحصیلی مرتبط، آزمون و مصاحبه تخصصی نیز دارند. در لیست زیر برخی از سازمانها که نیازمند مترجم هستند را مشاهده می‌کنید:
- قوه قضاییه
- وزارت امور خارجه
- سفارت‌خانه‌ها و کنسولگریها
- صدا وسیما
- سازمان میراث فرهنگی
- سازمان صنایع دستی و گردشگری
- گمرک
- شرکتهای تجاری واردات و صادرات کالا
- آژانسهای مسافرتی و هواپیمایی
- موسسات مهاجرتی
- دارالترجمه‌های رسمی
سخن پایانی
مترجمی یکی از کسب و کارهای پر رونق این روزها است که برخی حتی بدون داشتن دانش و مهارت کافی، ادعای آن را دارند. اما آیا هرکسی که به یک زبان خارجی مسلط است، مترجم محسوب می‌شود؟ در این مطلب درباره الزامات پرداختن به کار ترجمه صحبت کردیم و از تحصیلات آکادمیک در زبان‌های مختلف گفتیم. مترجم فقط یک کار انجام می‌دهد و آن هم ترجمه است اما این باعث نمی‌شود که تنوع و فضای کاری این شغل محدود باشد. به همین دلیل مترجمی را می‌توان یکی از مشاغل پردرآمد دانست که حقوق و عایدی آن به دانش، پشتکار و مهارت‌های عمومی و توانمندی‌های فردی مختلف بستگی دارد. برای مترجم شدن فقط تسلط به یک زبان کافی نیست و نیاز به مهارت‌های ترجمه، تسلط به زبان مبدأ، مهارت‌های نگارشی، دایره لغات گسترده و اطلاع از فرهنگ و پیش‌زمینه زبان مبدأ نیز برای حفظ اصالت، معنا و مفهوم مطلب ضرورت دارند. بنابراین یک مترجم باید مجموعه‌ای از توانمندی‌ها را کسب کند و به دنبال تحصیلات آکادمیک باشد تا در بازار کار حرفه‌ای به سطح درآمد مناسبی برسد.
سوالات متداول
- وظایف مترجم چیست؟
مترجم باید بتواند ضمن ترجمه اصل مطلب به زبان مبدأ، باز فرهنگی و معنایی آن را نیز به مخاطب منتقل کند بدون اینکه در پیام یا مفهوم مطلب تغییری ایجاد کرده باشد. - توانایی های لازم برای یک مترجم خوب چه هستند؟
یک مترجم خبره باید بر زبان مبدأ و مقصد تسلط کامل از نظر دستور زبان، انتقال مفاهیم و دایره واژگان داشته باشد، از مسائل فرهنگی زبان مبدأ و مقصد نیز آگاهی کافی و به روز کسب کند و تغییرات زبانی طی زمان را بشناسد. - برای شغل مترجمی باید کدام رشته دانشگاهی را انتخاب کرد؟
کنکور زبان های خارجی یکی از کنکورهای شناور است و دانشآموزان همه رشتههای تحصیلی میتوانند علاوه بر کنکور اصلی خود در این آزمون نیز شرکت کنند. - کدام سازمان ها به مترجم نیاز دارند؟
اگر بخواهید با مترجمی در سازمانها یا ادارات استخدام شوید، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، آژانسهای هواپیمایی، کنسولگریها، موزهها، صدا و سیما، سازمانهای ورزشی، گمرک، قوه قضاییه، شرکتهای تجاری و تولیدکنندگان محصولات صادراتی از جمله مراکز باالقوه برای استخدام مترجم هستند.
