در سال‌های اخیر باور به توجه زیاد به خود، که گاهی جنبه خودخواهی و خودپسندی پیدا میکند، در شبکه‌های اجتماعی و آموزه‌های غلط روانشناسی زرد، گسترش زیادی پیدا کرده است. این باورها خشم نسبت به دیگران، همیشه طلبکار بودن، عدم همدلی، ناتوانی در برقراری ارتباطات موفق و شکست‌های عاطفی و شغلی را بیش از پیش افزایش داده‌اند. بخشندگی مهارتی است که کودکان در کنار توانایی نه گفتن و توجه به خود، باید از سنین پایین یاد بگیرند. اما چطور بخشندگی را به کودکان خردسال یاد بدهید؟ کودکان از چه سنی توانایی درک مفهوم بخشندگی را دارند؟ این‌ها سوالاتی هستند که تا پایان مقاله به آنها پاسخ می‌دهیم. علاوه بر این خواهیم گفت که بخشندگی در کودکان چه تاثیرات گسترده‌ای بر همه ابعاد زندگی فرزندانمان خواهد داشت.
اهمیت بخشندگی در کودکان
آموزش بخشش به کودکان نقش مهمی در رشد عاطفی و اجتماعی آنها دارد. بخشش فضیلتی است که کودکان را قادر می‌سازد تا پیچیدگی‌های احساسات انسانی را درک کنند، همدلی را در خود پرورش دهند و ارتباطات قوی‌تری با دیگران ایجاد کنند.
افزایش تاب آوری عاطفی
یادگیری بخشش به کودکان کمک میکند تا تاب‌آوری عاطفی را توسعه دهند. به آنها می آموزد که چگونه با احساسات منفی مانند خشم، آسیب یا ناامیدی کنار بیایند و با دیدی مثبت به زندگی به جلو بروند. با بخشیدن دیگران، کودکان خشم درونی کمتری را تجربه میکنند.
بهبود مهارت های اجتماعی
بخشش تعاملات اجتماعی بهتر را تشویق میکند. وقتی کودکان یاد میگیرند که ببخشند و بخشیده شوند، روابط با کیفیتی با همسالان، خانواده و دوستان خود ایجاد میکنند. پیوندها را تقویت میکند و جامعه حمایتی ایجاد میکند. یکی از اثرات مشکل در مهارت‌های اجتماعی، ترس کودکان از مدرسه است. در و مطلب ترس و اضطرب جدایی کلاس اولی ها و برخورد با کودکی که مهدکودک نمی رود، راهکارهایی برای این مورد توضیح داده‌ایم.
توانایی حل تعارضات
آموزش بخشش کودکان را با مهارت‌های اساسی حل تعارض مجهز میکند. آنها به جای متوسل شدن به پرخاشگری یا تلافی، یاد می گیرند که به طور مسالمت‌آمیز به تعارضات رسیدگی کنند، احساسات خود را ابراز کنند و از طریق ارتباط به دنبال حل و فصل باشند. در مورد تعارضات بین دانش‌آموزان، مطالعه مطلب علل و راهکارهای مقابله با دعوای بچه ها را نیز توصیه می‌کنیم.
خودارزیابی و تقویت وجدان
بخشش و بخشندگی از مسیر همدلی ایجاد شده و باعث تأمل در خود نیز می‌شود. کودکان با تلاش برای درک دیگران، اعمال خود را درک میکنند، از اشتباهات خود درس میگیرند و نسبت به رفتار خود پاسخگوتر می‌شوند. در نتیجه یاد گرفتن بخشندگی در کودکی، احساس مسئولیت و رشد را پرورش میدهد.
بهزیستی روانی
کینه توزی می‌تواند منجر به استرس، اضطراب و ناراحتی شود. با پذیرش بخشش، کودکان بهزیستی روانی، ارتقای وضعیت ذهنی مثبت و کاهش احساسات منفی را تجربه میکنند.
افزایش حس همدلی
بخشش همدلی و درک را تقویت میکند و منجر به کاهش احساس خودمحوری می‌شود. کودکان یاد میگیرند که خود را به جای دیگران بگذارند، دیدگاه های مختلف را درک کنند و از پیچیدگی تجربیات انسانی قدردانی کنند.
رشد اخلاقی
پرورش بخشش برای رشد اخلاقی بسیار مهم است. این به کودکان کمک میکند تا درست را از نادرست تشخیص دهند، رفتار اخلاقی را تشویق میکند و ارزش هایی مانند شفقت، مهربانی و فروتنی را تقویت میکند.
کاهش درگیری در جامعه
جامعه‌ای که بر اساس بخشش ساخته شده است، کمتر شاهد درگیری و خصومت است. آموزش بخشش در سنین پایین، پایه‌ای برای محیطی هماهنگ و آرام ایجاد میکند. چرخه انتقام را بشکنید: با آموزش بخشش، کودکان چرخه انتقام و تلافی را می‌شکنند. آنها یاد میگیرند که از الگوهای منفی رهایی یابند و رویکرد سازنده‌تری برای حل و فصل اختلافات اتخاذ کنند. اگر کودکی پرخاشگر دارید پیشنهاد می‌کنیم سری به مطلب پرخاشگری در کودکان بزنید که علل و راهکارهای آن را بررسی کرده است.
افزایش انعطاف پذیری در بزرگسالی
کودکانی که ارزش بخشش را درک میکنند به بزرگسالانی انعطاف‌پذیر و دلسوز تبدیل می‌شوند. انعطاف‌پذیری در مقابل خطای دیگران و خطای خود، به آنها توانایی پشتکار، امید به تغییر، همراهی، همکاری این مهارت‌های حیاتی زندگی را در زندگی شخصی و حرفه ای خود به کار می‌برند.
نقش والدین در آموزش بخشش به کودکان
والدین از طریق الگوسازی، آموزش مستقیم، ارائه نمونه‌های بخشش و بخشندگی در قالب بازی و داستان، هدایت کردن کودک، تشویق و ایجاد انگیزه و آموزش مهارت‌های حل تعارض، پایه و اساس درک و تمرین بخشش فرزندانشان را می‌سازند. والدین از طریق راهنمایی و حمایت خود، کودکان را قادر می سازند تا انعطاف پذیری عاطفی داشته باشند، روابط موفق ایجاد کنند و ایجاد جامعه‌ای بخشنده‌تر کمک کنند.
رفتار و آموزه‌های والدین، شخصیت و نگرش‌های کودکان را شکل میدهد و تبدیل کودکان به افرادی با بلوغ عاطفی و اجتماعی را تضمین میکند. بزرگسالانی که از بخشندگی به عنوان ابزاری قدرتمند برای رشد شخصی و ایجاد ارتباطات موفق، بهره می‌برند.
مطالعه بیشتر: نقش خانواده در موفقیت فرزندان
یاد دادن بخشندگی به کودکان
در ادامه چند روش برای آموزش مفهوم بخشش برای کودکان آورده‌ایم.
الگو برداری از والدین
به عنوان والدین یا مربیان، مهم است که نقاط ضعف خود را به کودکان نشان دهید و نشان بدهید که شما نیز اشتباه می‌کنید. با نشان دادن بخشندگی به خود، کودکان یاد میگیرند که هیچ کس کامل نیست و اشتباهات جزئی از زندگی هستند. برای آموزش این مهارت به فرزندتان، مهم است که خودتان پایبند به مفاهیم بخشندگی باشید و به عنوان نمونه‌ای مثبت برای کودکان عمل کنید. بخشندگی و بخشیدن در حق کودکان، زمینه‌ساز آموزش این مفهوم به آنها است. اگر می خواهید فضای ارتباطی و تربیتی بهتری با فرزندتان داشته باشید، پیشنهاد ما این است که مقاله فرزندپروری را مطالعه کرده و از کتاب های فرزند پروری که در لینک مربوطه معرفی کرده‌ایم، استفاده کنید.
آموزش انواع بخشش با مثال های عینی
ذهن کودکان هنوز انتزاعی نیست و از دیچه فلسفی به مسائل نگاه نمی‌کند. بنابراین بهتر است از طریق مثال‌های متعدد و تشویق به بخشندگی در موقعیتهای واقعی مفهوم بخشش را به او آموزش بدهید. بخشندگی فقط مالی و شامل تقسیم خوراکی و سباب‌بازی به دیگران نیست. کودک باید متوجه این موضوع باشد. چند مصداق از انواع بخشندگی که می‌توانید به کودک آموزش بدهید:
- از کار خوب دوستت تعریف کن (لیلا چه دست خط قشنگی داری).
- در انجام کارها به دوستت کمک کن (بخشندگی زمانی).
- محبت خودت را با کلمات ابراز کن.
استفاده از انواع انیمیشن های آموزشی نیز بسیار راه‌گشا هستند، در مطلب لینک شده انیمیشن‌های مفیدی در این زمینه معرفی کرده‌ایم.
تشویق به بیان احساسات
اجازه دهید که کودکان احساسات خود را بیان کنند، حتی اگر این احساسات ناخوشایندی مانند عصبانیت یا خشم باشند. به آنها یادآوری کنید که احساسات طبیعی هستند و می‌توانند به کمک بخشندگی، با آنها کنار بیایند. از طرفی برای اینکه کودک یاد بگیرد احساسات و نیازهای دیگران را نیز بشناسد، گاهی درباره احساسات، خواسته‌ها و نیازهای دیگران نیز تعریف کنید. مثلا در سوپرمارکت وقتی خوراکی دلخواهش را خریدید، از او بپرسید: «به نظرت بابا چه خوراکی دوست داره که براش بخریم؟». از این طریق به او می‌گویید که علاوه بر اینکه احساسات و نیازهای او معتبر هستند، دیگران نیز نیازهایی دارند که شاید متفاوت باشد، اما ارزشمند است.
قصه گویی و قهرمان سازی
کودکان خود را درون قصه‌ها می‌بینند و به جای قهرمان داستان تصور میکنند. از داستان‌ها استفاده کنید تا به کودکان نشان دهید که بخشندگی چه تأثیرات مثبتی در زندگی خود و دیگران دارد. نشان دادن مثال‌هایی از افرادی که بخشندگی نشان داده‌اند، می‌تواند برای کودکان الهام‌بخش باشد.
ایجاد فضای بخشندگی
از کودکان بخواهید که در موقعیتهای مختلف، نظرات و احساسات خود را به اشتراک بگذارند و بخشندگی کنند. از فضای بازی، داستان، نمایش عروسکی و نقاشی کردن، برای آموزش مفهوم بخشش به کودکان استفاده کنید.
تشویق به عذرخواهی و درخواست بخشش
برای آموزش بخشش به کودکان به آنها بگویید که هر کسی ممکن است اشتباه کند و ارتباطات ما با دیگران، از طریق عذرخواهی و درخواست بخشش ترمیم می‌شود. به کودکان آموزش دهید که اگر به طور ناخواسته به کسی آسیب رساندند، عذرخواهی کنند. همچنین به آنها یاد بدهید که دیگران را ببخشند و اگر کار اشتباهی کردند، خودشان را به جای دیگری بگذارند. در آموزش این موضوع، به مرز باریک حقوق فردی و بخشش توجه کنید. کودک باید به مرور و با مثال‌های عینی، یاد بگیرد چه اشتباهاتی را میتوان بخشید و چه زمان میتوان به دیگران فرصت جبران داد. کتاب‌های زیادی نیز در این زمینه نوشته شده‌اند. برای مثال کتاب کجا بگم ببخشید از انتشارات بافرزندان است و با شعر از عذرخواهی صحبت میکند.
تشویق و پاداش
هنگامی که کودکان بخشندگی نشان می‌دهند، آنها را تشویق کنید و به آنها پاداش بدهید. پاداش می‌تواند یک تعریف مثبت یا دادن امتیازات کوچک به کودک باشد. با این روش به بهبود خودانگاره مثبت و شکل گیری اعتماد به نفس در کودکان نیز کمک خواهید کرد.
سخن پایانی
بخشندگی یک مفهوم ارزشمند است که به کودکان نشان میدهد که چگونه مشکلات و اشتباهات دیگران را نادیده گرفته یا ببخشند و احساساتشان را درک کنند. آموزش مفهوم بخشندگی به کودکان، یکی از مهمترین نقاط آموزشی در رشد و تربیت آنها است. این مهارت کمک میکند تا کودکان در فرآیند اجتماعی، مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کنند و همچنین از مشکلات و تنش‌های احتمالی کاسته شود.
کودکان از طریق تمرین و تجربه، بهترین راه‌های ارتباطی با دیگران را فرا میگیرند و توانایی‌های اجتماعی و احساسی‌شان تقویت می‌شود. همچنین بخشندگی کمک میکند که ارتباطات دوستانه و مؤثر‌تری با اطرافیان را ترسیم کنند و در مسیر بهبود ارتباطات میان فردی گام بردارند.
سوالات متداول
- آموزش بخشندگی به کودک چه فایدهای دارد؟
کودکان با یادگیری مفهوم بخشندگی، نسبت به دیگران و جامعه قدرت همدلی بیشتری پیدا میکنند. آموزش بخشش به کودکان یک فرآیند دگرگون کننده است که شخصیت، هوش هیجانی و رفاه اجتماعی آنها را شکل میدهد. توانمندسازی کودکان با مهارت بخشندگی، ابزارهای ضروری زندگی را برای ایجاد روابط معنادار، کنار آمدن با چالشها و تبدیل شدن به مشارکتکنندگان مثبت در جهان فراهم میکند. - از چه سنی میتوان مفهوم بخشندگی را به کودکان آموخت؟
کودکان مفهوم بخشندگی را در هر سنی یاد میگیرند. اما در سن ۳ تا ۴ سالگی، خساست کودکان به اوج خود میرسد و نبت به افراد و اشیا احساس مالکیت پیدا میکنند. این موضوع ممکن است کمی بر روی بخشندگی آنها نیز اثر بگذارد. - از چه روش هایی میتوان بخشندگی را به کودکان آموزش داد؟
قبل از هرچیز باید بدانیم که کودک آنچه در رفتار و گفتار والدین میبیند را بیکم و کاست اجرا میکند. بنابراین بخشندگی در حق کودک، دیگران و حتی خودتان را در عمل به او نشان دهید. در عین حال، دوره کودکی سرشار از خیالپردازی و همذاتپنداری است. از این ویژگی کودکان برای یاد دادن صفت بخشندگی استفاده کنید. در قالب بازی، داستان و نقاشی او را در موقعیتهای مختلفی بگذارید که بخشندگی را تمرین کند.
