روش‌های خلاصه برداری برای کنکور

فرض کنید یک ماهی بیشتر تا کنکور نمانده است و شما بیشتر از هر وقت دیگری نیاز به مرور کردن دارید. کتاب‌ها را دور و برتان چیده‌اید و نمی‌دانید قرار است از کجا شروع کنید و به کجا برسید. احتمالا همه‌ی درها به‌نظرتان بسته می‌آیند و دل‌تان یک معجزه‌ی درست و حسابی می‌خواهد.

کافی است؛ این‌ها همه‌اش یک فرض ساده بود و ما هم این حرف‌ها را نزدیم که ضربان قلب‌تان را بالا ببریم. این‌ها را گفتیم که از همین اول راه کمر همت ببندید و  اول از همه باید برنامه ریزی درسی را دریابید و حتما   خلاصه نویسی دروس را شروع کنید. ولی انواع روش‌های خلاصه برداری برای کنکور کدام‌ها هستند؟ اصلا چیزی درمورد روش‌های خلاصه برداری دروس می‌دانید؟ اگر جواب‌تان منفی است حتما تا آخر این مقاله با ما باشید و با تمام نکته‌های خلاصه نویسی برای کنکور آشنا شوید.

چرا باید دروس کنکور را خلاصه برداری کنیم؟

• درس خواندن برای کنکور با مطالعه‌های شب امتحان فرق می‌کند. شما می‌توانید شب قبل از امتحان مطلبی را بخوانید، فردا به سوالات پاسخ دهید و بعد از آن هم شما را به‌خیر و آن مطالب را به‌سلامت. ولی درس خواندن سال کنکور حساب جداگانه‌ای دارد. درواقع باید کل مطالبی که می‌خوانید را به‌حافظه‌ی بلندمدت‌تان بسپارید و خلاصه نویسی دقیقا همین کار را برای شما به بهترین شکل انجام می‌دهد. وقتی خلاصه برداری می‌کنید تا 70 درصد مطالب درسی را به حافظه‌ی بلندمدت‌تان می‌سپارید.
• حجم درس‌ها در سال کنکور زیاد است و این یعنی بهتر است به‌دنبال روش‌های خلاصه برداری دروس باشید. چون چندین و چند بار تا رسیدن زمان کنکور، احتیاج به مرور دارید و دوباره خواندن تمام کتاب‌ها و مباحث از اول تا آخر نه شدنی است و نه منطقی. ازطرفی بعد از امتحان‌های سال آخر متوسطه، فقط حدود یک ماه تا کنکور فاصله دارید و در این مدت کوتاه باید تمام مطالب را دوره کنید.
• یادداشت برداری دروس انگیزه‌ی مرور را بیشتر می‌کند. حجم کم‌تر مطالب خلاصه شده و زبان خودمانی مطالبی که خودتان نوشته‌اید شما را برای مرور چندباره تشویق می‌کند.

روش‌های خلاصه برداری برای کنکور به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

بهتر است قبل از شروع خلاصه برداری، سرفصل‌ها را بخوانید، تاحد مورد قبولی به موضوع مسلط شوید و سپس خلاصه نویسی را شروع کنید. سعی کنید در این راه از راهنمایی مشاور تحصیلی حتما استفاده کنید. درمورد درس‌های مفهومی‌تر وضع فرق می‌کند؛ باید قبل از شروع یادداشت برداری چندین تست و تمرین حل کنید تا تسلط بیشتری داشته باشید. اما روش‌های خلاصه برداری دروس تنوع زیادی دارند و ما می‌خواهیم چند تا از مهم‌ترین و پرکاربردترین‌هایشان را برایتان توضیح دهیم:

• خط‌کشی زیر نکات مهم

این روش متداول‌ترین روش خلاصه برداری و شاید راحت‌ترینشان باشد. درواقع شما مطالب کتاب را می‌خوانید و همزمان زیر نکات مهم خط می‌کشید. البته به‌شرطی که تعادل را رعایت کنید و تمام مطالب را خط‌کشی و هایلایت نکنید.

• حاشیه نویسی

یکی از روش‌های خلاصه برداری دروس، حاشیه نویسی است. حاشیه نویسی طرفداران زیادی دارد. در این روش مطالب هر پراگراف یا صفحه را می‌خوانید و سپس نکات مهم‌شان را در حاشیه‌ها یادداشت می‌کنید. اگر اهل حاشیه نویسی هستید، باید دقت کنید و طوری بنویسید که نکته‌ای جا نیفتد.

• نوشتن کلمه‌ها و عبارت‌های کلیدی

بعضی‌ها سعی می‌کنند کلمه‌ها و عبارت‌های کلیدی هر مبحث را پیدا کنند و گوشه‌ای بنویسند. این عبارت‌ها باید دقیق باشند و طوری انتخاب شوند که بعدا با دیدن‌شان، مطالب خوانده شده را به‌طور کامل و ریزبه‌ریز به یاد بیاورید.

• دسته بندی مطالب

دسته‌بندی هم از متداول‌ترین روش‌های خلاصه برداری دروس است و البته برای همه‌ی دروس کاربرد ندارد. درس‌هایی مثل ادبیات، تاریخ، دین و زندگی و… مباحثی دارند که می‌توان در گروه‌های جداگانه دسته‌بندی‌شان کرد. مثلا دسته‌بندی شاعران براساس قرن زیستن‌شان، گروه بندی موضوعی احادیث، دسته‌بندی ویژگی‌های دوره‌های تاریخی مختلف و…

• کشیدن جدول

جدول‌ کشیدن نوعی دسته‌بندی کردن است و می‌تواند برای طبقه‌بندی آمار، ارقام و… به‌کار رود.

• عوض کردن لحن نوشته

هرکدام از ما با لحن خاصی راحت‌تر هستیم و مطالب را به آن شکل بهتر یاد می‌گیریم. بعضی‌ها بیان خودمانی را بیشتر می‌پسندند و بعضی با استفاده از داستان و ضرب‌المثل و… یادگیری بهتری دارند. بهتر است لحن مناسب خودتان را پیدا کنید و مطالب را به‌طور خلاصه و با زبان مورد نظر خودتان بنویسید تا بیشتر در خاطرتان بماند و یادگیری بهتری هم داشته باشید.

• استفاده از کلمه‌های هم‌معنی

یکی از روش‌های خلاصه برداری دروس استفاه از کلمه‌های هم‌معنی است. این روش برای به خاطر سپردن کلمه‌ها و عبارت‌های پیچیده‌ و فرار کاملا مناسب است. مثلا ممکن است با یادگیری تعدادی از اصطلاحات فیزیک‌، زیست و… مشکل داشته باشید؛ کلمه‌ای هم‌معنی پیدا کنید و یادداشت کنید تا در مرورهای بعدی مطلب کاملا برایتان جا بیفتد.

• درخت نموداری

گاهی تعداد عبارت‌ها و نکته‌ها زیاد می‌شود و آن‌قدر شاخ و برگ پیدا می‌کند که به این راحتی‌ها در ذهن نمی‌ماند. بهتر است در این مواقع کل مطلب را به‌صورت درخت نموداری خلاصه برداری کنید. به این‌صورت که کلمه یا عبارت کلیدی آن مطلب را در وسط صفحه می‌نویسید و سپس جزئیات را مثل شاخ و برگ درخت به عبارت اصلی متصل می‌کنید. خود شاخه‌ها هم می‌توانند به‌طور جداگانه به هم وصل شوند و کل مطلب را با جزئیات نشان دهند. درخت نموداری یک روش خلاصه نویسی زیست است که طرفداران زیادی هم دارد.

• رمز گذاری

روش رمز گذاری به‌خصوص برای درس‌های حفظی کاربرد دارد. مثلا فرض کنید می‌خواهید آثار یک نویسنده را حفظ کنید؛ حروف اول کلمه‌ها را به هم بچسبانید و کلمه‌ی جدید درست کنید. این کلمه را یادداشت کنید تا بعدا با هر بار دیدنش یاد آثار نویسنده بیفتید. نام عناصر جدول مندلیف را هم می‌توانید با کمک این روش خلاصه برداری کنید.

• علائم اختصاری را به‌خدمت بگیرید.

علامت‌های اختصاری و اشکال مختلف مثل فلش‌ها و… می‌توانند برای خلاصه برداری به کارتان بیایند و باعث صرفه‌جویی در وقت هم بشوند.

خلاصه برداری برای کنکور چه مزایایی برایتان دارد؟

• بااستفاده از روش‌های خلاصه برداری دروس می‌توانید از یادگیری مطالب درسی مطمئن شوید و حتی میزان تسلط خودتان را بسنجید.
• خلاصه برداری دقت مطالعه را بالا می‌برد. وقتی به قصد خلاصه نویسی درس می‌خوانید، تمام هوش و حواس‌تان را به‌کار می‌گیرید تا حرفی یا نکته‌ای را از قلم نیندازید.
• مرور کردن بعد از خلاصه برداری، خیلی راحت‌تر می‌شود. ازطرفی تعداد مرورها هم بالا می‌رود؛ چراکه مرور مطالب چکیده و ساده شده بسیار راحت‌تر و حتی جذاب‌تر است.
• با استفاده از روش‌های خلاصه برداری برای کنکور با یک تیر دو نشان می‌زنید. هم برای کنکور آماده می‌شوید هم مطالب خلاصه‌شده را پیش از امتحان‌های مدرسه می‌خوانید و نمره‌ی بهتری می‌گیرید.
• خرداد ماه، ماه مرور است و چه چیزی بهتر از داشتن خلاصه‌های منظم و مرتب مطالب کنکور؟ با استفاده از روش‌های خلاصه برداری دروس کل خرداد ماه را به‌بهترین شکل و با خیال راحت‌تر مطالعه می‌کنید.

هنگام خلاصه برداری دروس به چه نکاتی توجه کنیم؟

1. لازم نیست تمام کتاب‌ها، آن‌هم از اول تا آخر خلاصه شوند. درواقع خیلی از مباحث احتیاج به خلاصه شدن ندارند.
2. همان‌طور که گفتیم اول، هر سرفصل را کامل بخوانید تا ایده‌ی اصلی و جان کلام دست‌تان بیاید؛ سپس خلاصه نویسی را شروع کنید.
3. کلمه یا عبارت‌های کلیدی هر سرفصل را حتما مشخص کنید تا بعدا با دیدن‌شان کل مطالب و جزئیات برایتان تداعی شود.
4. خلاصه نویسی باید طوری باشد که هم مختصر و کوتاه باشد، هم فعل داشته باشد و هم منظور مطلب را برساند. بنابراین دقیقا عین مطالب کتاب را موبه‌مو یادداشت نکنید.
5. نظم و ترتیب را فراموش نکنید. استفاده از روش‌های خلاصه برداری دروس باید حتما همراه با نظم باشد. اگر مرتب و منظم یادداشت برداری نکنید بعدا هنگام مرور مطالب به‌مشکل می‌خورید. به‌علاوه بعد از هر بار خلاصه برداری حتما پایین نوشته‌ها تاریخ بزنید.
6. هرچند روز یک‌بار خلاصه‌هایتان را مرور کنید.
7. خلاصه‌ها باید چند وقت یک‌بار به‌روز شوند؛ به‌خصوص بعد از هر بار تست زدن باید نکته‌های جدید بهشان اضافه کنید. بعضی مطالب اضافه نیز، در به‌روزرسانی‌ها باید حذف شوند.
8. کلمه‌ها و عبارت‌های اضافی را حذف کنید تا خلاصه‌هایتان مفیدتر و کاربردی‌تر شوند.
9. یکی از نکته‌های مهم در روش‌های خلاصه برداری دروس، شروع کردن از کلیات است. اول کلیات را خلاصه کنید و سپس وارد جزئیات هر سرفصل شوید.
10. هنگام خلاصه برداری درس‌های فرمول‌دار و قاعده‌دار حتما مثال بزنید؛ بعدها با دیدن مثال‌ها کل مطلب برایتان تداعی می‌شود.
11. هر قاعده‌ای استثنایی هم دارد. پس وقتی قاعده‌ها را خلاصه‌ می‌کنید حتما اشاره‌ای هم به استثناها داشته باشید.
12. حجم مطالب خلاصه شده نباید بیشتر از یک‌سوم حجم مطلب اصلی باشد. حجم یک خلاصه‌ی ایده‌آل، یک‌پنجم تا یک‌ششم متن اصلی است.

4 اشتباه رایج در خلاصه برداری دروس

• وسواس نداشته باشید.

قرار نیست تمام مطالب را از اول تا آخر یادداشت کنید. اینطوری هم زمان زیادی از دست می‌دهید و هم نام خلاصه نویسی را نمی‌توان روی نوشته‌هایتان گذاشت.

• چند منبع را هم‌زمان خلاصه برداری نکنید.

یک مطلب از یک کتاب را بخوانید و فقط از همان کتاب یادداشت برداری کنید.

• از خلاصه برداری دیگران استفاده نکنید.

راستش را بخواهید خلاصه نویسی دیگران هیچ دردی را از شما درمان نمی‌کند. خلاصه برداری‌های فروشی یا یادداشت‌های دوستان و… برای شما کاربردی ندارد و با خواندن‌شان درک عمیقی از مطالب اصلی پیدا نمی‌کنید. پس بهتر است برای خلاصه برداری فقط روی همت خودتان متمرکز شوید.

• تقلید نکنید.

به زبان خودتان بنویسید. خیلی‌ها سعی می‌کنند در خلاصه برداری از دوستان یا حتی یادداشت‌های کتاب‌های کمک درسی بازاری تقلید کنند. درواقع این بزرگ‌ترین اشتباه است و شما را از هدف‌تان دور می‌کند.

روش‌های خلاصه برداری دروس مفهومی چگونه است؟

برای خلاصه برداری دروس فهمیدنی مثل ریاضی، فیزیک و… باید اول مطلب درسی را خوب بخوانید و بفهمید. سپس چندین مسئله حل کنید و تست بزنید تا مطلب کاملا برایتان جابیفتد و نکته‌ها را یاد بگیرید.

حالا نوبت خلاصه برداری است. فرمول‌های مربوط به مطلب مورد نظرتان را بنویسید و یکی دو تست جامعه در زیر نوشته‌ها حل کنید تا بعدا با دیدن‌شان، به یاد موضوع اصلی بیفتید.

به‌علاوه برای حفظ کردن فرمول‌ها از فلش کارت هم می‌توانید استفاده کنید.

روش‌های خلاصه برداری دروس عمومی و حفظی چگونه است؟

برای خلاصه نویسی این دروس می‌توانید از روش موضوعی یا همان دسته‌بندی استفاده کنید. بنابراین قواعد، دستورها، نکته‌ها و… را به‌صورت موضوعی دسته‌بندی و یادداشت کنید.

جعبه‌ی لایتنر برای خلاصه نویسی و یادگیری کلمه‌ها در دروسی مثل زبان انگلیسی، عربی و … به کمک‌تان می‌آید.

روش خلاصه نویسی زیست شناسی چگونه است؟

قبل از هرکاری، متن هر درس را بخوانید، زیر مطالب مهم خط بکشید و سعی کنید روی مباحث مسلط شوید. بهتر است بدانید برای خلاصه نویسی زیست باید مطالب را با جزئیات بیشتری یادداشت کنید تا هنگام مرور به مشکل برنخورید.

برای خلاصه برداری زیست می‌توانید از طرح‌های متنوعی مثل طرح درختی، طرح زنجیره‌ای، طرح واژه و… نیز استفاده کنید. استفاده از علائم و نمودارها را هم دست کم نگیرید.

چگونه عربی را خلاصه نویسی کنیم؟

برای خلاصه نویسی قواعد درس عربی می‌توانید از روش یادداشت کردن قواعد کلی‌تر و مهم‌تر استفاده کنید. بهتر است هر قاعده را با مثال یادداشت کنید.

نکته‌های ریز و درشت و استثناهای قواعد را هم بنویسید تا هنگام مرور به مشکل برنخورید.

خیلی‌ها برای ترجمه‌ی درس عربی هم نیاز به خلاصه برداری دارند. اگر شما هم جزو آن دسته هستید بهتر است کلمه‌ها و عبارت‌های مشکل‌تر را با معنی‌شان در جزوه‌ی خلاصه نویسی یادداشت کنید.

در آخر این که

همان‌طور که خواندید خلاصه برداری مکمل مطالعه است، می‌تواند مطالعه‌تان را عمیق کند و مطالب را ذره‌ذره به‌طرف حافظه‌ی بلندمدت‌تان هل دهد. درواقع مغز شما در زمان خلاصه نویسی فعال‌تر است و باعث توجه بیشترتان به مطالب درسی می‌شود. سعی کنید رشته‌ای با بازار کار خوب را انتخاب کنید تا هدف داشته باشید و برای آن تلاش کنید.

اگر قصد شرکت در المپیاد‌ها و مسابقات مختلف علمی مانند المپیاد علوم کامپیوتر، المپیاد نجوم، المپیاد نانو، المپیاد علوم کامپیوتر و … را دارید، حتما خلاصه نویسی را جدی بگیرید.

در این مقاله سعی کردیم درمورد روش‌های خلاصه برداری دروس را به‌طور کامل برایتان توضیح دهیم و بگوییم روش‌های خلاصه برداری برای کنکور تا چه اندازه می‌توانند مفید و کاربردی باشند. نکته‌هایی که گفتیم را بادقت به‌کار ببندید و بدانید خلاصه برداری اگر درست انجام شود می‌تواند تاحد بسیار زیادی میزان یادگیری را بهبود ببخشد. بنابراین خلاصه برداری دروس را از همین حالا شروع کنید و نتیجه‌ی پربارش را خیلی زود ببینید.