وقتی یک آدم موفق یا شاد را تصور می‌کنیم؛ ذهن همه ما به سمتی فردی می‌رود که مشغول مطالعه و تحقیق است یا ثروت زیادی دارد. در حالی‌که همه افراد موفق یک راز مشترک دارند و آن هم توجه دائمی به سلامت روح و جسم است. افراد ورزش را نه فقط برای تناسب اندام یا اضافه کردن دو سال به طول عمر خود، بلکه برای تجربه انرژی بالاتر، خواب راحت، بهبود انگیزه و حس مثبت بعد از آن انجام مفوی‌دهند.
اگر تا امروز چندان به ورزش علاقه‌مند نبودید یا ورزش کردن را جدی نمی‌گرفتید، وقتش است که از یک دریچه دیگر به آن نگاه کنید. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی تاثیر ورزش در یادگیری و فواید ورزش برای دانشآموزان بپردازیم.
ورزش چه فایده ای دارد
برای اینکه از مزایای ورزش بهره‌مند شوید لازم نیست حتما یک ورزشکار حرفه‌ای یا به دنبال کسب مقام و مدال باشید. ورزش فواید بسیاری برای روح و جسم انسان خصوصا در سنین رشد و فعالیت مغزی دارد و حتی در کمترین سطح فعالیت نیز در صورت مداومت در تحرک، نمی‌تواناز نقش ورزش در یادگیری و سلامت دانش آموزان غافل شد. در مقاله ورزش های مناسب برای نوجوانان می‌توانید انواع فعالیت‌هایی که برای این سنین مناسب هستند را بررسی کنید. همچنین اگر فرزندتان به فوتبال علاقه دارد، سری به مطلب فوتبالیست شدن بزنید.
فواید ورزش برای سلامت جسمی
وقتی حرف از ورزش میشود، اولین مزیتی که به ذهن می‌رسد، تأثیر آن بر سلامت جسمی، تناسب اندام یا استقامت بدن است. اما در این بخش می‌خواهیم به اثرات جسمانی دیگری که ورزش بر سلامتی شما دارد اشاره کنیم.
کاهش سطح التهاب بدن
بسیاری از بیماری‌ها مانند سرطان، آرتریت، بیماریهای قلبی، بیماری التهابی روده، مشکلات هورمونی و افسردگی یا مصرف برخی از داروها، منجر به افزایش التهاب در بدن میشوند. فعالیت‌های ورزشی سبک مانند پیاده‌روی، شنا، دویدن و دوچرخه سواری تأثیر خوبی بر کاهش التهاب مزمن دارند.
بهبود سیستم ایمنی بدن
ورزش باعث بهبود عملکرد تمام سیستم‌های بدن از سیستم گردش خون گرفته تا سیستم گوارش میشود و این به معنای دفع مواد زائد بیشتر، خون رسانی و اکسیژن‌رسانی بیشتر به تمام سلول‌ها است. یکی دیگر از فواید ورزش که به آن اشاره کردیم، کاهش استرس بود. حتما شما هم شنیدید که استرس یکی از عوامل زمینه‌ساز ابتلا به کرونا است.
استرس تمام سیستم دفاعی بدن شما را ضعیف می‌کند. ورزش با کاهش سطح استرس و افزایش هورمون‌های مفید باعث قوی‌تر شدن سیستم ایمنی بدن میشود و در نتیجه در فصل امتحانات با یک سرماخوردگی ساده تمام زحماتتان به باد نمی‌رود.
بهبود گردش خون
تمام مواد مهم برای سلامت جسم و روان از طریق سیستم خون در بدن به گردش در می‌آیند و به نقاط مختلف می‌رسند. ورزش با بهبود گردش خون به تقویت سوخت و ساز بدن، رسیدن مواد مغذی به همه جای بدن، تنظیم فشار و قند خون کمک می‌کند که همه این موارد برای افزایش حس شادابی دست به دست هم می‌دهند.
نکته مهم دیگر این است که ریسک ابتلا به فشار خون، دیابت، سکته قلبی و مغزی و گرفتگی عروق در کودکان و نوجوانانی که ورزش می‌کنند، کاهش پیدا می‌کند.
تقویت و تحریک رشد استخوان ها
استخوان یک بافت زنده است که بر اساس نیرویی وارد شده، قابلیت تغییر دارد. یعنی اگر بهطور منظم ورزش کنید، در استخوان سلول‌های بیشتری ساخته و متراکم‌تر میشود.
از مهمترین موارد اهمیت ورزش در سلامتی می‌توان به افزایش تراکم استخوان، تقویت استخوانها و تحریک رشد استخوانها، جلوگیری از پوکی استخوان در آینده، بهبود شرایط راه رفتن، ایستادن و تقویت سیستم اسکلتی اشاره کرد. از طرفی با انجام ورزش‌هایم ناسب، کودکان قدرت تعادل و هماهنگی بدنی بالاتری پیدا می‌کنند.
تاثیر فعالیت بدنی بر سلامت روان دانش آموزان
لازم نیست ساعت‌ها در روز ورزش کنید یا عرق بریزید تا از مزایای روحی ورزش کردن بهره‌مند شوید. کافی است یک برنامه حتی ۲۰ دقیقه‌ای در روز اما به صورت منظم داشته باشید تا ورزش برایتان به یک روتین شادی‌بخش تبدیل شود.
فراموش نکنید که حتی اگر از ۵ دقیقه نرمش در روز شروع کنید، آمادگی شما روز به روز بیشتر میشود و بهتر از هیچ است. در ادامه توضیح داده‌ایم که ورزش کردن چگونه می‌تواند روی سلامت روان اثرات مثبت داشته باشد.
کاهش استرس
استرس باعث ایجاد هزاران واکنش شیمیایی در بدن میشود. از طرف دیگر در هنگام ورزش ماده خاکستری در سطح آمیگدال‌های مغز افزایش پیدا می‌کند. آمیگدال‌ها بخش‌های هشدار دهنده مغز هستند. همان قسمتی که از پیشینیان به ما رسیده و حالا بدن هر خطر و استرس کوچکی را مثل همان خرس تهدید‌کننده دوران غارنشینی اجدادمان می‌بیند. در نتیجه بدن در شرایط استرس، خودش را برای خطر احتمالی آماده می‌کند. ماهیچه‌ها منقبض میشوند، ضربان قلب افزایش پیدا می‌کند و مواد زائد بیشتری را به سمت سلول‌ها می‌فرستد و سیستم گوارش کارایی‌اش کم میشود.
با ورزش به تدریج مواد زائد از بدن خارج میشوند، سطح هورمون‌های استرس‌زا مثل کورتیزول را کاهش می‌یابند، ضربان قلب کاهش پیدا می‌کند و بدن از حالت دفاعی خارج میشود. از همه مهمتر با ورزش میزان ماده خاکستری به مقدار قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.
کاهش علائم بیش فعالی و نقص توجه
ورزش منظم و متناسب با سن و شرایط کودکان و نوجوانان مبتلا به ADHD نقش مهمی در بهبود انگیزه و خلق و خوی آن‌ها دارند. دوپامین، نوراپی‌نفرین و سروتونین مغز در اثر ورزش افزایش پیدا می‌کنند که نقش بسیاری روی تمرکز بیشتر کودکان بیش فعال دارند و نوعی داروی بدون عارضه محسوب میشوند.
بهبود عملکرد مغز
سوخت و انرژی بدن توسط گلوکز، پروتئین یا چربی تأمین میشود. اما تنهای سوخت اصلی مغز گلوکز (ساده‌ترین نوع قند) است. از طرف دیگر نیروگاه انرژی درون سلول‌ها میتوکندری نام دارد که با ورزش زیاد میران کارایی آن افزایش پیدا می‌کند. ورزش باعث افزایش ضربان قلب و در نتیجه بهبود سیستم گردش خون میشود. با افزایش خون‌رسانی به مغز، گلوکز بهتر به سلول‌ها می‌رسد و در نتیجه میزان یادگیری افزایش پیدا می‌کند.
تاثیر ورزش در تقویت حافظه
سلول‌های مغزی از نوع سلول‌های بنیادی هستند که تا چند سال پیش تصور می‌شد که این سلول‌ها بعد از تولد دیگر تولید نمی‌شوند و رشدشان متوقف میشود. اما تحقیقات جدید نشان داده‌است که با ورزش این سلول‌ها می‌توانند تقویت شوند و رشد کنند. فعالیت‌هایی مثل حل کردن پازل و جدول به تقویت این سلول‌ها کمک می‌کند، اما در مورد ورزش فیزیکی داستان کمی متفاوت است. ورزش با افزایش خون‌رسانی به مغز باعث تولید پروتئینی به نام ناگین در مغز میشود که می‌تواند محرک ساخت سلول‌ها جدید در مغز شود. بخش جالب ماجرا اینجاست که این سلول‌ها بیشتر در لوب پیشانی و هیپوکامپوس هستند که بخش اعظم حافظه و یادگیری ما در این دو بخش مغز اتفاق می‌افتند و به لطف ورزش حسابی تقویت میشوند.
افزایش شادابی
ورزش باعث آزاد شدن هزاران هورمون آرمش‌بخش و شادی‌آور مثل اندورفین و دوپامین در بدن میشود. چون تقریبا تمام سیستم‌های بدن در بهترین و کاراترین حالت خود هستند مغز می‌تواند منابع انرژی لازم را در اختیار سلول‌های یادگیری بگذارد تا با تمرکز بیشتری درس بخوانید و موفق شوید.
اهمیت ورزش در افزایش تمرکز
یکی دیگر از فواید ورزش و فعالیت بدنی مناسب برای کودکان، افزایش تمرکز و خلاقیت است. هنگام انجام حرکات ورزشی شما سعی می‌کنید روی تک‌تک سلول‌هایتان متمرکز شوید. چون یک اشتباه کوچک باعث عدم تعادل یا آسیب دیدنتان میشود. این حفظ تمرکز در علم روانشناسی به ذهن‌آگاهی هم معروف است. ذهن‌آگاهی یا تمرکز بالا کمک می‌کند که شما مطالب را با سرعت بیشتر به خاطر بسپارید یا مفاهیم پیچیده را به شکل سریع‌تری درک کنید.
تاثیر ورزش در افزایش خلاقیت
از آن‌جایی که ورزش با تغییراتی که در ساختار سلول‌های مغزی ایجاد می‌کند (همان ماجرا افزایش خون‌رسانی و رشد سلول‌های مغزی جدید) باعث افزایش قدرت پردازش ذهن میشود و در نتیجه سطح تحلیل و درک مفاهیم افزایش پیدا می‌کند.
با افزایش تمرکز ذهن از شر افکار بد و منفی خلاص میشود. همین باعث میشود که بهتر بتوانید از زوایای مختلف به یک موضوع فکر کنید و راه‌حل‌های جدید پیدا کنید. توصیه می‌کنیم به مطالب نکاتی برای افزایش تمرکز و توجه در کودکان و بازی هایی برای افزایش خلاقیت در کودکان هم نگاهی بیندازید.
تنظیم ریتم شبانه روزی و خواب
ورزش بدن را حسابی خسته می‌کند و از طرف دیگر به ترشح هورمون خواب یعنی ملاتونین در بدن کمک می‌کند. در نتیجه شب‌ها راحت‌تر به خواب می‌روید و خواب آرام‌تری دارید. خواب عمیق نیز باعث میشود که ذهن شما صبح روز بعد بهتر از همیشه فعالیت کند و مغز بعد از یک استراحت کافی کلی ایده جدید پیش‌رویتان بگذارد.
ورزش باعث افزایش عزت نفس می شود
فرقی نمی‌کند برای موفقیت در مسابقات حرفه‌ای، علاقه شخصی یا سلامتی جسمی ورزش کنید چون در هر صورت به دلیل بهبود تنفس، کمک به ترشح هورمونهایی مانند سروتونین و دوپامین، بهبود شرایط فیزیکی بدن، تنظیم خواب و افزایش خلاقیت میشود. ورزش از این طریق اثرات خوبی روی احساس مثبت فرد به خود میشود.
وقتی ورزش می‌کنیم، دردهای عضلانی را به جان می‌خریم و یک حرکت پیچیده ورزشی را با موفقیت به پایان می‌رسانیم یا حتی وقتی یکی دو متر بیشتر از هر روز می‌دویم. احساس پیروزی می‌کنیم و اعتماد به نفسمان افزایش پیدا می‌کند. بعد وقتی با یک مسئله پیچیده روبه‌رو می‌شویم، دیگر حل کردنش برایمان سخت نیست چون می‌دانیم که توانایی انجام هر کاری را داریم.
افزایش تاب آوری
ورزش، صبر و حوصله را افزایش می‌دهد و باعث پرورش تاب آوری میشود. علاوه بر تاثیرات جسمی، ورزش باعث افزایش سطح ناقل‌ها یا گیرنده‌های عصبی هم میشود. کار این گیرنده‌های عصبی انتقال پیام عصبی از نورون‌ها است. دو ناقل عصبی مهم به نام‌های گلوتامات و گاما آمینوبوتیریک اسید این وسط وجود دارند که کاهش سطح آن‌ها باعث بروز علایم افسردگی در نوجوانان و کاهش سطح تاب‌آوری میشود.
ورزش خیلی ساده دست این هورمون‌ها را می‌گیرد و آن‌ها را بالا می‌آورد. برای همین هم هست که می‌بینیم افراد ورزشکار عموما استقامت و صبر بیشتری دارند و کیست که نداند استقامت در رسیدن به هدف چقدر می‌تواند به ما کمک کند؟
نکات ورزشی برای دانش آموزان
برای رسیدن به تمام فواید ورزش و تاثیرات مثبت آن خوب است که به این جزییات مهم هم توجه کنید.
- ورزش را به شکل منظم در برنامه هفتگی‌تان بگنجانید. انجام سه تا چهار بار ورزش به مدت نیم‌ساعت در هفته می‌تواند تاثیر زیادی در بهبود عملکرد ذهنی و جسمی داشته باشد.
- ورزشهای هوازی و تمرینات کششی بیشتر می‌توانند سیستم گردش خون را تقویت کنند. ضمن اینکه به آسانی و با کمک اینترنت به راحتی می‌توانید تمرینات مختلف ورزشهای هوازی را پیدا کرده و از سطح مبتدی شروع به ورزش کنید.
- حتی اگر سرتان خیلی شلوغ است، خوب است که روزتان را با یک پیاده‌روی سریع شروع کنید (برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی و جلوگیری از ابتلا به بیماری خوب است که صبح‌های زود برای پیاده‌روی از خانه خارج بشوید).
- حرکات کششی وسط روز را فراموش نکنید. اگر بعد از دانستن فواید ورزش باز هم حوصله ورزش کردن ندارید. می‌توانید بین زمان‌های مطالعه چند حرکت کششی انجام دهید.
- اگر کنکور دارید یا ماه پرمشغله‌ای پیش رویتان است؛ از انجام حرکات ورزشی آرامش‌بخش مثل یوگا غافل نشوید. حتی می‌توانید در پایان ورزش هوازی ده دقیقه را به انجام حرکت‌های آرامش‌بخش و تنفس صحیح اختصاص دهید.
- تغذیه سالم، نوشیدن آب کافی، آرامش محیط، توجه به نور و تهویه محیط ورزشی از عواملی هستند که می‌توانند کیفیت ورزش‌ها و تاثیر ورزش روی بدنتان را افزایش بدهند.
- برای اینکه انگیزه و اشتیاق بالاتری در ورزش کردن داشته باشید، بعد از هر بار ورزش پاداش کوچکی به خودتان بدهید. این پاداش می‌تواند دیدن یک فیلم، نوشیدن یک دمنوش دلچسب یا خریدن کتاب باشد.
این مقاله را نیز مطالعه کنید: تغذیه دانش آموزان ابتدایی و تغذیه مناسب برای کنکور
سخن پایانی
از گذشته تا به امروز تمام انسان‌ها به دنبال راهی بودند که بتوانند از تمام قدرت بدنی و ذهنیشان استفاده کنند. تحقیقات جدید نشان داده‌‌اند انجام چند حرکت ورزشی ساده در روز در کنار توجه به عواملی مثل تغذیه سالم، خواب و استراحت کافی باعث بهبود کیفیت زندگی، افزایش توان دفاعی بدن و افزایش خلاقیت میشود.
فعالیت بدنی در هر سطح، در کنار رژیم غذای مناسب به کنترل استرس و اضطراب دانشآموزان و در عین حال بهبود عملکرد آن‌ها میشوند. ما در این مقاله سعی کردیم با نگاهی گذرا به فواید ورزش شما را اهمیت ورزش در سلامتی و یادگیری دانش آموزان کودک و نوجوان آشنا کنیم و امیدواریم بعد از این مقاله با انتخاب بهترین تمرینات ورزشی، به استقبال سلامتی بروید.
سوالات متداول
- تاثیر فعالیت بدنی بر سلامت روان دانش آموزان چیست؟
یکی از مهمترین فواید ورزش برای دانشآموزان تاثیر آن بر بهبود عزت نفس، تأمین نیازهای عاطفی با حضور در جمع همسالان، بهبود ترشح هورمونهایی است که منجر به کاهش افسردگی، افزایش شادی و بهبود شرایط خواب میشوند. - مزایای ورزش بر سلامت جسمی چیست؟
ورزش با افزایش متابولیسم پایه باعث کنترل وزن، بهبود قند خون، کاهش ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی، افزایش استقامت بدن، بهبود شرایط مفاصل و استخوانها و کاهش خطر ابتلا به بیماریهایی مانند آلزایمر میشود. - فعالیت بدنی مناسب برای دانش آموزان چیست؟
در انتخاب ورزش به ۳ فاکتور اساسی استقامت، قدرت و انعطاف توجه کنید. ورزشهای استقامتی، دویدن، شنا، ورزشهای آمادگی جسمانی، ورزشهای تعادلی و تمرینات کششی برای دانشآموزان بسیار مناسب هستند.
