رشته گفتار درمانی از زیرمجموعه پیراپزشکی و جزو رشتههای توانبخشی است. برای انتخاب این رشته در دانشگاه باید وارد رشته تجربی شوید و کنکور تجربی دهید. کار گفتاردرمانگرها بیشتر با کودکان است البته مراجعان آن‌ها برخی از بزگسالان نیز هستند که به دلایل مختلف دچار مشکل در تکلم هستند. افرادی که گفتاردرمانی را می‌خوانند باید علاقه زیادی به کمک کردن به دیگران و صبر و تحمل بالایی داشته باشند. در این مطلب می‌خواهیم راجع به هدف ایجاد این رشته، دروس آن، رتبه قبولی و هر آنچه که برای انتخاب این رشته لازم است بدانید را توضیح داده‌ایم.
گفتار درمانی چیست؟
گفتار درمانی اولین بار در سال ۱۹۱۰ ایجاد و با عنوان آسیب‌شناسی گفتاری تدریس شد. در ایران نیز از سال ۱۳۵۲ پذیرش این رشته در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران انجام گرفت. همانطور که گفتیم گفتار درمانی جزو رشتههای پیراپزشکی محسوب می‌شود اما با روانشناسی، آناتومی و پزشکی هم ارتباط تنگاتنگی دارد. افراد به دلایل مختلفی ممکن است از بدو تولد یا طی زندگی دچار مشکل در تکلم و ادای کلمات شوند. مشکلاتی مانند نقص‌های فیزیکی، اختلالات صوت، اختلالات تلفظی، مشکلات ژنتیکی، مشکلات ذهنی، مشکلات روحی یا آسیب‌های مغزی می‌توانند عامل تکلم و گفتار ناقص شوند.
هدف رشته گفتار درمانی
هدف از رشته گفتار درمانی یاری رساندن به افرادی است که دچار اختلالات گفتاری و زبانی هستند و وظایف گفتار درمانی شامل این موارد می‌شود:
- کمک به افرادی که اختلالات تلفظی دارند.
- بیمارانی که اختلال صوت دارند.
- بیمارانی که دچار آسیب‌های مغزی شده‌اند.
- افرادی که قدرت تکلم ندارند.
- کمک به ناشنوایان برای برقراری ارتباط کلامی
- کمک به افراد مبتلا به عقب ماندگی ذهنی برای برقراری ارتباط کلامی،
- کمک به افراد مبتلا به اوتیسم برای برقراری ارتباط
- توصیه و مشاوره به افرادی که دچار لکنت هستند.
- کمک به افرادی که از توانایی سخن گفتن برای کارهای حرفه‌ای مانند قرائت قرآن، دوبله، مجری‌گری یا خوانندگی استاده می‌کنند.
رشته گفتار درمانی برای چه کسانی مناسب است؟
یک گفتار درمانگر باید در زمینه‌های مختلف استعداد و علاقه داشته باشد.
علایق و استعدادهای درسی
برای شرکت در کنکور و انتخاب این رشته و همچنین ورود به این رشته در دانشگاه و موفقیت در آن، باید به زیست که درس اصلی تجربی است و مباحث مختلف مرتبط با آن در دانشگاه، مانند فیزیولوژی و آناتومی علاقه، استعداد و تلاش داشته باشید.
صبر و تحمل بالا
درمان‌هایی که در گفتاردرمانی استفاده می‌شوند، به دلیل طولانی بودن دوره درمان یا یکنواختی عملکرد حین جلسه درمان، کار مداوم و مستقیم با مراجع، نیاز به صبر زیادی دارد. ممکن این مراجع کودک یا فردی باشد که از نظر قدرت درک یا هوش در سطح پایینی باشد، بنابراین یک گفتاردرمانگر باید بتواند با سعه صدر چنین شرایطی را تحمل کند.
داشتن خلاقیت
گفتاردرمانگر باید بتواند از روش‌های گوناگون و متنوع برای درمان مشکلات در افراد متفاوت استفاده کند.
آشنایی با زبان های مختلف
یک گفتاردرمانگر ممکن است از قوم، فرهنگ و زبان‌های مختلف مراجع داشته باشد بنابراین لازم است برای آشنایی با لهجه‌های دیگر تلاش کند.
سلامت جسمی و روانی
خود گفتاردرمانگر برای اینکه می‌خواهد به فرد دیگری در ادای کلمات و تکلم کمک کند، و صبر و حوصله زیادی داشته باشد، باید از نظر ذهنی و جسمی در سلامت کامل باشد.
مهارت اجتماعی
متخصصان این رشته مستقیما با آدم‌ها سر و کار دارند و باید بتوانند به خوبی با دیگران ارتباط برقرار کنند. بسیاری از مراجعان ممکن است کودک، افراد مسن یا بیماران مبتلا به مشکلات جسمی باشند و لازم باشد با هوش اجتماعی بالا با آن‌ها برای همکاری کردن در روند درمان برخورد کرد.
تسلط به زبان انگلیسی و کامپیوتر
علم و دانش خصوصا در حوزه درمان روز به روز دچار تغییر و تحول می‌شود. بنابراین فارغ‌التحصیلان برای پژوهش و بررسی روش‌های جدید درمانی باید بتوانند از زبان انگلیسی و کامپیوتر استفاده کنند.
انتخاب گفتار درمانی در کنکور
همانطور که گفتیم این رشته در زیرگروه ۱ کنکور تجربی قرار دارد و نوع سهمیه پذیرش آن کشوری است. با توجه به ضرایب دروس این زیرگروه، باید نسبت به مطالعه درس‌ها و برنامه‌ریزی برای قبولی در رشته گفتاردرمانی اقدام کنید. مشاغل سایر رشتههای دانشگاهی تجربی را هم می‌توانید در مطلب شغل های رشته تجربی مطالعه و با گفتار درمانی مقایسه کنید.
| زیست‌شناسی | زمین‌شناسی | شیمی | فیزیک | ریاضی |
| ۴ | ۰ | ۳ | ۲ | ۲ |
فقط به خاطر داشته باشید که از کنکور سال ۱۴۰۲ به بعد، تمام زیرگروه‌ها با هم ادغام می‌شوند و ضریب دروس برای همه رشته‌ها یکسان است. از طرف دیگر، رشته دیپلم باید با رشته کنکور یکسان باشد.
رشته گفتار درمانی بدون کنکور
تحصیل در رشته گفتار درمانی بدون کنکور در هیچ یک از دانشگاه‌های سراسری و آزاد در مقطع کارشناسی امکان‌پذیر نیست.
رشته های بدون کنکور دانشگاه آزاد
دروس مقطع کارشناسی گفتار درمانی
دوره کارشناسی رشته گفتاردرمانی چهار ساله است و دانشجویان گفتار درمانی باید ۱۳۰ واحد درسی را بگذرانند. دسته‌های مختلف واحدهای درسی رشته گفتار درمانی عبارتند از:
- واحدهای درس های عمومی: ۲۲ واحد
- واحدهای درس‌های اختصاصی: ۷۸ واحد
- واحدهای درس‌های کارآموزی در عرصه: ۲۴ واحد
دروس این دوره را هم در جدول زیر مشاهده می‌کنید:
| دروس عمومی | مبانی نظری اسلام، دروس اخلاق اسلامی، انقلاب اسلامی، آشنایی با منابع اسلامی، ادبیات فارسی، زبان انگلیسی عمومی، تربیت بدنی |
| دروس اختصاصی | اصول توانبخشی، اصطلاحات پزشکی و زبان تخصصی، زبان‌شناسی و آواشناسی، بافت‌شناسی و آسیب‌شناسی آناتومی و فیزیولوژی، شنوایی‌شناسی و روش‌های ارزیابی دستگاه شنوایی، فیزیک صوت، بهداشت عمومی و کمک‌های اولیه، روانشناسی عمومی، روانشناسی رشد، روانشناسی کودک و نوجوان، روانشناسی زبان، الگوهای پردازش گفتار و زبان، رشد روانی حرکتی و اختلالات آن، آمار و پژوهش مقدماتی، ژنتیک پزشکی و سندرم‌های دارای اختلالات گفتار و زبان، ارتودنسی در رابطه با گفتار، بیماری‌های گوش، گلو، بینی و حنجره، بیماری‌های اعصاب مربوط به گفتار، مبانی گفتار درمانی، رشد و تکامل گفتار و زبان، بهداشت، پیشگیری و مشاوره در گفتار درمانی، روش‌های بالینی در اختلالات گفتار و زبان، نابسامانی‌های گفتار و زبان در عقب‌ماندگی ذهنی و سندرم‌های نافذ رشد، نابسامانی‌های گفتار و زبان در آسیب‌دیدگی شنوایی، نابسامانی‌های زبانی ویژه در دوران رشد، اختلالات خواندن و نوشتن در دوران رشد، ناروانی‌های گفت، زبان‌پریشی بزرگسال، اختلالات صوت، اختلالات واج شناختی و آواشناختی، اختلال در تشدی، اختلال بلع، تشخیص افتراقی در اختلالات گفتار و زبان، مدیریت در گفتار درمانی، طرح و پژوهش |
| دروس اختیاری | روانشناسی یادگیری، غربالگری در گفتار درمانی، روش‌های ارتباطی مکمل و جایگزین در اختلالات گفتار و زبان، اصول و روش‌های فعالیت‌های گروهی، بازی درمانی، کاربرد روش‌های پاراکلینیک در گفتار درمانی، اختلالات ارتباطی در سالمندان، داروشناسی برای درمانگران گفتار و زبان |
| کارآموزی | کارآموزی در عرصه، کارآموزی بالینی در عقب ماندگی ذهنی و سندرم های نافذ رشد، کارآموزی بالینی در آسیب دیدگی شنوایی، کارآموزی بالینی در نابسامانی های زبانی ویژه در دوران رشد، کارآموزی بالینی در اختلالات خواندن و نوشتن در دوران رشد، کارآموزی بالینی در ناروانی های گفتار، کارآموزی بالینی در زبان پریشی بزرگسال صوت، کارآموزی بالینی در اختلالات صوت، کارآموزی بالینی در اختلالات واج شناختی و آواشناختی، کارآموزی بالینی در اختلال در تشدید، کارآموزی بالینی در اختلال بلع، کارآموزی در عرصه، کارآموزی بالینی در اختلال بلع |
پس از پایان دوران کارشناسی و گذراندن این دروس نیز دانشجویان می‌توانند طرح دو ساله را بگذرانند البته این طرح برای رشته گفتار درمانی اجباری نیست و به صورت اختیاری و مازاد بر نیاز انجام می‌شود.
معرفی دانشگاه های رشته گفتار درمانی
گفتار درمانی در دانشگاه آزاد برخی از واحدها، و دانشگاه‌های سراسری زیادی تدریس می‌شود که بهترین‌های آن‌ها عبارتند از:
- دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران
- دانشگاه علوم پزشکی تهران
- دانشگاه علوم پزشکی ایران
- دانشگاه علوم پزشکی مشهد
- دانشگاه علوم پزشکی همدان
- دانشگاه علوم پزشکی شیراز
- دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
- دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور
- دانشگاه علوم پزشکی تبریز
- دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
- دانشگاه علوم پزشکی سمنان
- دانشگاه علوم پزشکی اراک
- دانشگاه علوم پزشکی بابل
گرایش های گفتار درمانی
این رشته در مقاطع مختلف گرایش خاصی ندارد اما ادامه تحصیل در رشته گفتار درمانی در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا، داوطلبان مجاز به شرکت در رشتههای مختلفی هستند که در جدول زیر نام برده‌ایم.
| مهندسی پزشکی (بیوالکتریک) | مهندسی پزشکی (زیست مواد) | اپیدمیولوژی | ارزیابی فناوری سلامت | سلامت سالمندی |
| فیزیولوژی | مدیریت توانبخشی | کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی | مدیریت خدمات بهداشتی درمانی | نانوتکنولوژی پزشکی |
| زیست‌فناوری پزشکی | سلامت و رفاه اجتماعی | تاریخ علوم پزشکی | آموزش پزشکی | برنامه‌ریزی الکترونیکی در علوم پزشکی |
| آمار زیستی | سلامت در بلایا و فوریت‌ها | علوم تشریحی | اقتصاد بهداشت | انفورماتیک پزشکی |
| تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی | سالمند شناسی | علوم اعصاب | مشاوره توانبخشی | مددکاری اجتماعی |
بازار کار رشته گفتار درمانی
یکی از مهمترین عوامل که در انتخاب رشته داوطلبان کنکور اثر می‌گذارد، بحث موقعیت‌های شغلی، بازار کار و درآمد گفتار درمانی است. کلیه زمینه‌های شغلی این رشته با سخن گفتن و تکلم ارتباط دارد اما گروه سنی یا مشکلاتی که فرد به درمان آن‌ها میپردازند می‌توانند به انتخاب خود او متفاوت باشند. مثلا شما می‌توانید به صورت اختصاصی فقط با کودکان اوتیستیک کار کنید یا در حوزه فن بیان به فعالیت بپردازید. فارغ‌التحصیلان در یکی از مراکز زیر امکان اشتغال دارند:
- بیمارستان‌های دولتی
- مراکز خصوصی گفتار درمانی
- موسسات فن بیان
- موسسات تربیت دوبلور
- تأسیس کلینیک یا مطب شخصی
- بهزیستی
- مراکز توانبخشی
- مراکز بیماری‌های خاص
- آموزش و پرورش کودکان استثنایی
میزان موفقیت و درآمد رشته گفتار درمانی به استعداد، علاقه، تلاش، خلاقیت و قدرت تعامل فرد بستگی دارد. طی سال‌های گذشته شناخت افراد نسبت به این رشته و کاربردهای آن بیشتر شده است بنابراین با اقبال عمومی بهتری مواجه خواهد بود. در عین حال این رشته استقلال شغلی بیشتری دارد و فارغ‌التحصیلان می‌توانند در هر زمینه‌ای که دوست دارند به کار با مراجعانی با مشکلات گفتاری خاص بپردازند.
مزایا و معایب رشته دانشگاهی گفتار درمانی
شاید صحبت کلی از مزایا و معایب یک رشته چندان صحیح نباشد چون مزیت برای یک فرد می‌تواند برای فردی دیگر جزو مشکلات محسوب شود. ولی ما موارد کلی را در ادامه ذکر می‌کنیم که می‌توانید بر اساس آن‌ها خودتان تصمیم‌گیری کنید.
نکات مثبت گفتار درمانی
- امکان کار در فضای خصوصی
- امکان تأسیس مرکز شخصی
- اشباع نبودن بازار کار این رشته
نکات منفی گفتار درمانی
- کمبود امکان استخدام دولتی
- قرار نداشتن خدمات آن در بیمه‌های پایه
- نیاز به صبر و حوصله زیاد
سخن پایانی
گفتار درمانی یکی از رشتههای پیراپزشکی است که به کمک افرادی می‌آید که به دلایل مختلف در سخن گفتن یا تکلم دچار مشکل شده‌اند یا سخنوری یکی از مهارت‌های مورد نیاز آن‌ها است. برای موفقیت در این رشته و شغل آن، نیاز به صبوری زیاد، قدرت تحمل، اجتماعی بودن، تطبیق‌پذیری با شرایط مختلف و روحیه بالا و مهر زیاد نسبت به آدم‌ها دارید.
سوالات متداول
- رشته گفتار درمانی چیست؟
گفتار درمانی یکی از رشتههای گروه علوم توانبخشی است و هدف آن یاری رساندن به افرادی است که دچار اختلالات گفتاری و زبانی هستند. - آیا میتوان بدون کنکور وارد دوره کارشناسی گفتار درمانی شد؟
خیر، تنها راه ورود به این رشته در مقطع کارشناسی شرکت در کنکور سراسری است. - رتبه لازم برای رشته گفتار درمانی چقدر است؟
میتوان تا رتبه ۱۵ هزار هم به قبولی در این رشته امیدوار بود. البته هر سال با توجه به سختی کنکور و نوع انتخاب رشته داوطلبان، ممکن است این رتبه کم و زیاد شود.
