حتما شما هم بارها در خانه، میهمانی یا مسافرت دنبال راهی برای آرام کردن یا سرگرمی فرزندتان بوده‌اید. چطور میتوان کودکان و نوجوانان را برای ساعتی هم که شده از تلویزیون، موبایل و تبلت جدا کرد؟ آیا می‌شود ضمن بازی مسائل مهمی مانند نحوه حل مسئله، تفکر خلاق و کار گروهی را آموزش داد؟ هرچند نمی‌توان کتمان کرد که وقتی کودکان و نوجوانان تا این حد به گوشی موبایل و جذابیت‌های بصری آن‌ها وابسته هستند، علاقه‌مند کردن آن‌ها به بازیهای ساده دورهمی کمی مشکل است. اما هرچه در سنین کمتری در جمع خانواده و میهمانی بازیهای فکری ساده انجام دهید، کودکان لذت آن را نیز بیشتر درک میکنند. در این مقاله انواع بازی های پرطرفدار فکری با کاغذ را گردآوری کرده‌ایم که به دلیل ساده و در دسترس بودن، به راحتی قابل انجام هستند و در عین حال هیجان کافی برای درگیر کردن افراد در تمام سنین ایجاد میکنند.
معرفی ۶ بازی گروهی با کاغذ
بازیهایی که در ادامه توضیح داده‌ایم گروهی هستند و با تعداد نفرات بالای ۳ نفر لذت بیشتری دارند. فراموش نکنید که بازیهای گروهی برای تقویت مهارت‌های اجتماعی کودکان نیز بسیار مفید هستند و در این مورد می‌توانید مطلب بازی درمانی کودکان خجالتی را هم مطالعه کنید.
بازی اسم و فامیل
اسم و فامیل از قدیمی‌ترین، سادهترین و رایج‌ترین بازی خانوادگی با کاغذ و قلم است. همه کودکانی که توانایی خواندن و نوشتن دارند میتوانند این بازی را انجام دهند. حتی کودکانی که هنوز سواد ندارند، اگر درک ذهنی خوبی از حروف و صداها داشته باشند میتوانند به بازیکنان کمک کنند. در این بازی هر فرد یک برگه و یک کاغذ دارد. در هر برگه یک جدول می‌کشیم که عناوین آن می‌تواند هرچیزی باشد اما به صورت معمول شامل نام، نام خانوادگی، نام حیوان، شیء، نام غذا، نام میوه یا سبزیجات، نام شهر و نام کشور است.
روی یک برگه هم در یک ستون نام افراد و در ستون جلویی امتیاز آن‌ها را می‌نویسیم. در هر دور بازی به صورت تصادفی یک حرف را انتخاب می‌کنیم. به محض شروع بازی هر فرد باید شروع کند برای هر مورد کلمه‌ای بنویسد که با حرف انتخابی آغاز شود. به محض اینکه اولین نفر همه موارد را نوشت همه باید دست از نوشتن بردارند. برای هر مورد غیرتکراری و صحیح ۱۰ امتیاز و برای موارد تکراری ۵ امتیاز در نظر می‌گیریم و امتیازها را جمع می‌کنیم. اگر فرزندتان به این نوع بازیهای دسته‌جمعی علاقه نشان می‌دهد، سری هم به بازی های گروهی برای کودکان بزنید که در آن انواع بازی را با اهداف اموزشی معرفی کرده‌ایم.
بازی حدس زدن اسم
این بازی روی کاغذ انجام می‌شود و فقط به یک کاغذ و قلم نیاز دارد. اسم فامیل به صورت گروهی جذاب‌تر است. تعداد برگه کوچک را برش بزنید. هر دور یکی از افراد را انتخاب کنید، بقیه گروه روی کاغذ یک کلمه (غذا، وسیله، شهر یا هر چیز دیگری) می‌نویسند و برگه را روی پیشانی فرد انتخاب شده می‌زنند. اعضای گروه باید کلمه را طوری توصیف کنند و فردی که کاغذ روی پیشانی‌اش است باید بتواند بر اساس توضیحات حدس بزن کلمه چیست. می‌توانید یک کلمه طنز را انتخاب کنید تا بازی مهیج و شادتر شود.
پیشنهاد مطالعه: دوست یابی کودکان در مدرسه
نقطه بازی
نقطه‌بازی هم یکی از بازی های دونفره و قدیمی است که میتوان آن را دو تا ۴ نفره انجام داد. کافی است تعداد زیادی نقطه با فاصله‌های منظم و روی خطوط یک کاغذ بگذارید. هریک از بازیکنان باید خودکاری را رنگ مجزا داشته باشد. به ترتیب هر بازیکن بین دو نقطه یک خط ایجاد می‌کند. بازیکنی که بتواند آخرین ضلع یک مربع را بکشد آن را صاحب می‌شود و داخل مربع یک ضربدر می‌زند. برنده شدن در این بازی به این بستگی دارد که با هوشمندی کشیدن خطوطی را انتخاب کنید که فرصت تصاحب مربع را از حریف بگیرید و در عین حال بیشترین مربع را از آن خود کنید. وقتی از تمام نقطه‌ها خطی کشیده شد، بازی تمام است. کسی که بیشترین تعداد مربع را دارد برنده می‌شود.
بازی نقاش تقلبی
در این بازی با کاغذ ترجیحا بهتر است کودک خواندن و نوشتن بلد باشد یا اینکه گرداننده کلمه روی کاغذ را برای کودک توضیح دهد. در بازی نقاش تقلبی به تعداد دلخواه بازیکن و یک گرداننده داریم. گرداننده نام یک فرد یا شیء را روی تمام کاغذها به جز یکی، نوشته و روی کاغذ باقی‌مانده هم کلمه «تقلبی» را می‌نویسد. کاغذها را تا کرده و به صورت تصادفی بین بازیکنان پخش می‌کنیم. برای ادامه بازی نیاز به یک کاغذ بزرگ یا تابلو وایت‌برد داریم. گرداننده باید روی این کاغذ یا تابلو موضوع مرتبط با کلمه را بنویسد.
به طور مثال اگر یکی از شخصیت‌های برجسته را روش کاغذها نوشته، موضوع باید شخصیت باشد. بازیکنان به ترتیب و با توجه به کلمه، هریک دو بار روی کاغذ نقاشی می‌کشند. نقاشی باید به صورتی باشد که به سایر بازیکنان نشان دهد تقلبی نیست و از کلمه اطلاع دارد. در عین حال نقاشی نباید کلمه را به فرد تقلبی لو بدهد. پس از دو دور با توجه به نقاشی‌ها، بازیکنان تصمیم می‌گیرند که چه کسی نقاش تقلبی است و رأی‌گیری میکنند. نقاش تقلبی در دو صورت برنده بازی است:
- حداکثر بازیکنان او را تشخیص نداده باشند.
- او را درست تشخیص داده باشند اما بتواند حدس بزند که کلمه بازی چه بود.
پیشنهاد می‌کنیم مطلب توپ بازی را هم بخوانید که تعدادی بازی جذاب آموزشی و تقویتی با توپ را معرفی کرده‌ایم.
بازی چشمک
در این بازی با کاغذ به تعداد بازیکنان کاغذهای کوچک مستطیلی آماده می‌کنیم. روی یکی از آن‌ها کلمه فراری و روی یکی کلمه کاراگاه را می‌نویسیم. بقیه برگه‌ها را نیز خالی می‌گذاریم. همه برگه‌ها را تا می‌کنیم و آن را بین بازیکنان پخش می‌کنیم. فراری در این بازی باید هویت خودش را پنهان کند و کارآگاه باید به دنبال شناسایی او بین بازیکنان باشد. بازیکنان به صورت دایره‌ای نشسته و کارآگاه در وسط دایره می‌نشیند. فراری در طول بازی باید به صورت پنهانی به سایر بازیکنان چشمک بزند. بازیکنی که چشمک را دیده بعد از شمردن تا عدد ۵ از بازی خارج می‌شود. کارآگاه هم می‌تواند تا ۳ بار فراری را حدس بزند. بازی تا جایی ادامه دارد که کارآگاه، فراری را تشخیص دهد یا اینکه فراری همه بازیکنان را از بازی بیرون کند.
بازی sim
به عنوان آخرین معرفی بازی فکری با کاغذ و قلم سراغ یک بازی هندسی می‌رویم. بازی sim برای تقویت مهارت‌های ریاضی خصوصا کودکان ابتدایی مفید است. به یک کاغذ و به تعداد بازیکنان مداد یا خودکار رنگی نیاز داریم. روی کاغذ ۶ نقطه راس یک شش ضلعی را رسم می‌کنیم. دو یا چند بازیکن با قلم رنگی خود، به نوبت دو نقطه را به هم متصل میکنند. بازنده در این بازی کسی است که تمام اضلاع یک مثلث با قلم رنگ او کشیده شده باشد. نوع دیگر این بازی این است که تمام اضلاع ممکن را با وصل کردن هر دو نقطه، می‌کشیم. هریک از بازیکنان یک ماژیک هایلایت رنگی دارند و در نوبت خودشان باید یکی از اضلاع را هایلایت کنند. مانند حالت قبل بازنده کسی است که هر ۳ ضلع یک مثلث را هایلایت کرده باشد.
راستی چطور باید کفه ترازو را در مقایسه اسباب بازی سنتی با دیجیتال به سمت سنتی سنگین کرد؟
۳ بازی ساده با کاغذ برای کودکان
در این قسمت چند بازی ساده‌تر معرفی کرده‌ایم که به صورت انفرادی یا نهایتا دونفره هستند و به‌همین‌دلیل، در تنها بازی کردن کودکان موثرند. علاوه بر بازیهایی که به صورت سنتی با کاغذ و قلم انجام میشوند و بازی آماده آن‌ها در بازار موجود نیست، بسیاری از بازیهای تولید شده را هم می‌توانید با استفاده از کاغذ، قلم و مقوا در خانه بسازید و سرگرم شوید. سری هم به مطلب بازی های حسی کودکان بزنید.
اوریگامی
اوریگامی یک بازی با کاغذ اصیل و نوعی کاردستی ژاپنی است که از تا زدن کاغذ به دست می‌آید. هواپیما، پاکت نامه یا قندانی که کودکان در گذشته با کاغذ درست می‌کردند نیز نوعی اوریگامی محسوب می‌شود. الگو یا فیلم درست کردن انواع اوریگامی مانند حیوانات و اشکال هندسی را به راحتی میتوان در اینترنت پیدا کرد. این بازی به خلاقیت و تقویت هوش فضایی کودکان کمک می‌کند. در مقاله‌ای دیگر بازیهای بیشتری برای رشد تفکر خلاقانه معرفی کرده‌ایم که برای مطالعه آن می‌توانید به بازیهایی برای تقویت خلاقیت در کودکان مراجعه کنید.
اوریگامی همچنین قدرت انگشتان، هماهنگی بین مغز، چشم و دست برای انجام کارهای ظریف را بهبود می‌دهد و به‌همین‌دلیل در بهبود کندنویسی دانش آموزان موثر است.
بازی دوز
دوز یک بازی با کاغذ و قلم است که فقط دو نفره میتوان آن را انجام داد. کودکان این بازی ساده را سریع یاد می‌گیرند و قدرت پیش‌بینی آن‌ها تقویت می‌شود. برای شروع دوز روی یک کاغذ، جدولی متشکل از ۳ مربع در طول و ۳ مربع در عرض بکشید. هریک از بازیکنان یک علامت را انتخاب میکنند به طور مثال یک نفر دایره و یک نفر ضربدر. هرکس که بتواند روی هر ۳ خانه یکی از ردیف‌های عمودی، افقی یا اریب، شکل خودش را وارد کند، برنده است. بنابراین باید هر بار در خانه‌ای شکل خود را بکشید که حریف نتواند یک ردیف را پر کند. می‌توانید بازی را با تعداد خانه‌های بیشتر هم امتحان کنید.
سودوکو
سودوکو نوعی جدول اعداد و یکی از بهترین انواع بازی فکری با کاغذ و قلم است. در این بازی یک جدول ۹ در ۹ بزرگ داریم که در طول و عرض از ۳ جدول ۳ در ۳ تشکیل شده است. برخی از خانه‌ها با اعداد پر شده‌اند که راهنمای ما در پر کردن سایر خانه‌ها هستند. در هر ردیف عمودی، افقی و در هر مربع ۳ در ۳ از هر عدد ۱ تا ۹ فقط یک بار باید تکرار کرد. با همین قانون ساده میتوان تمام خانه‌های جدول را حدس زد. این بازی برای کودکان بالای ۸ سال مناسب‌تر است. کافی است نمونه‌های این جدول را از اینترنت پیدا کرده و روی کاغذ بکشید. با همفکری می‌توانید روند حدس زدن و حل مسئله را با فرزندتان تمرین کنید.
پیشنهاد مطالعه: روش جذاب حرف زدن با کودکان درباره پول
سخن پایانی
کودکان و نوجوانان امروزی ساعت‌های زیادی را صرف کار یا بازی با موبایل و تبلت میکنند که مشکلات زیادی مانند عدم تحرک، افزایش وزن و بالا رفتن استرس و اضطراب ایجاد می‌کند. در این مورد می‌توانید مقاله‌های قوانین استفاده از موبایل برای کودکان و نوجوانان و سن مناسب خرید موبایل و تبلت برای کودکان را هم مطالعه کنید. بازی هایی که با مداد و کاغذ هستند یکی از بهترین راه‌های سرگرم کردن کودکان در اوقات بیکاری و حتی مسافرت محسوب میشوند. در خلال این بازیها علاوه بر تجربه لذت و هیجان و اوقات خوب در کنار خانواده، میتوان مهارتهایی مانند حل مسئله، تمرین زبان، همکاری تیمی، حافظه، هوش هندسی، خلاقیت، هوش هیجانی، تمرکز و توجه را آموزش داد و تقویت کرد. حسن بازی با کاغذ و قلم سادگی، عدم نیاز به تجهیزات خاص و مناسب بودن برای همه سنین است.
سوالات متداول
- مزایای بازی با کاغذ برای کودکان چیست؟
در این بازیهای کودکان میتوانند به تنهایی یا در کنار خانواده و دوستان، با سادهترین و ارزانترین تجهیزات شامل کاغذ به تنهایی یا همراه با یک قلم سرگرم شوند. همچنین بچهها در خلال انواع بازی با کاغذ مهارتهایی مانند حل مسئله، کار تیمی، تابآوری شکست و ظرفیت پیروزی، خلاقیت، هوش فضایی و حفظیات را تمرین میکنند. - چه بازیهایی را میتوان فقط با یک کاغذ انجام داد؟
یکی از بازیهایی که فقط به کاغذ احتیاج دارد اوریگامی یا بازی کاغذ و تا است که در تقویت هوش فضایی، خلاقیت، هماهنگی عصب و عضله، هماهنگی چشم و دست و انجام کارهای ظریف در کودکان بسیار موثر است. - کدام بازیها فقط به یک کاغذ و قلم نیاز دارند؟
در این مقاله بازیهای مختلفی مانند دوز، نقاش تقلبی، خط و نقطه، سودوکو، بازی سیم و تعدادی بازی دیگر را توضیح دادیم که فقط نیاز به کاغذ و قلم دارند و به صورت فردی، دو نفره یا گروهی انجام میشوند.
