برای بسیاری از والدین و حتی معلمان این سوال مطرح است که آیا روشی برای آموزش سریع و ساده جدول ضرب به کودکان وجود دارد؟ تسلط به ضرب اعداد یک مهارت پایه‌ای است که دانش‌آموزان در پایه سوم دبستان ابتدا با ضرب اعداد یک رقمی در چند رقمی با آن آشنا می‌شوند و در پایه چهارم ضرب اعداد دو رقمی را یاد می‌گیرند. اغلب والدین به دلیل انتزاعی و حفظی بودن جدول ضرب، برای آموزش آن دچار چالش می‌شوند و دانش‌آموزان نیز معمولا برای یادگیری جدول ضرب دچار استرس هستند. در این مطلب درباره روشهای مختلفی برای آموزش جدول ضرب به کودکان صحبت کرده‌ایم تا این مبحث را در قالب سرگرمی، تجسم و پردازش کنند و سریع و آسان‌تر قادر به حفظ ضرب اعداد باشند.
اهمیت آموزش جدول ضرب به کودکان
جدول ضرب به غیر از اینکه یکی از مفاهیم اولیه ریاضی پایه سوم است، پایه اصلی درک و یادگیری سایر مفاهیم ریاضی در پایه‌های بعدی محسوب می‌شود. علاوه بر این‌ها یادگیری جدول ضرب در بهبود مهارت حل مسئله و تفکر انتزاعی نیز بسیار موثر است. یادگیری صحیح جدول ضرب از روش صحیح، از مشکلاتی مانند اضطراب ریاضی در آینده پیشگیری می‌کند. بهترین مسیر آموزش جدول ضرب به کودک این است که ابتدا او را با مفهوم ضرب آشنا کنید. می‌توانید این کار را با ارتباط دادن عمل جمع به ضرب کردن و با استفاده از سکه یا میوه انجام دهید. زمانی که کودک به خوبی با مفهوم و کاربرد ضرب کردن آشنا شد، وقت آن رسیده که از روشهای مناسب برای حفظ کردن جدول ضرب استفاده کنید.
اگر احساس می‌کنید کودک در یادگیری مشکل دارد می‌توانید از انواع آزمون هوش که در مطلب معرفی تست هوش کودکان درباره آنها توضیح داده‌ایم استفاده کنید و در صورتی که مشکلی در تفسیر تست‌ها مشاهده کردید، برای تشخیص به یک روانشناس کودک مراجعه کنید.
آموزش جدول ضرب با شعر
یکی از رایج‌ترین و موثرترین روش های حفظ جدول ضرب به کودکان، استفاده از شعر و آهنگ خاصی است که هنگام گفتن ضرب اعداد و جواب آن به کار می‌رود. به این ترتیب کافی است کودک برای به یاد آوردن نتیجه ضرب اعداد، آهنگ را به خاطر بیاورد که معمولا خیلی ساده‌تر از به یاد آوردن ضرب دو عدد خشک و خالی است. در واقع مغز قادر است مفاهیم دشوار را با موسیقی یاد بگیرد. از طرفی دانش‌آموزان در این سن به شعر و آهنگ علاقه زیادی دارند و بنابراین شوق بیشتری برای یادگیری نشان می‌دهند. با یک سرچ ساده می‌توانید کلیپ‌ها و فایل‌های صوتی متنوعی برای آموزش جدول ضرب به کودکان پیدا کنید.
آموزش جدول ضرب با انگشتان دست
متدهای مختلفی برای حفظ کردن جدول ضرب با استفاده از انگشتان دست وجود دارد. همچنین روش ضرب اعداد مختلف متفاوت است. در اینجا به یکی از سادهترین انواع آن اشاره می‌کنیم که ضرب مربوط به عدد ۹ است. مثلاً برای ضرب ۳ × ۹، کودک باید سه انگشت دست راست را بشمارد و انگشت سوم را خم کنند. سپس، تعداد انگشتان قبل از انگشت خم شده را بشمارد تا اولین رقم جواب مشخص شود (۲). در مرحله بعد، تعداد انگشتان بعد از انگشت خمیده را بشمارد که عدد دوم جواب را نشان می‌دهد (۷).
آموزش جدول ضرب با بازی
برای آموزش جدول ضرب می‌توانید از بازی‌های آماده موجود در بازار استفاده کنید یا بازی‌های مختلفی طراحی و با کمک کودک ابزار آنها را بسازید. این بازی‌ها زمانی کاربرد دارند که کودک مفهوم ضرب و حاصل ضربهای ابتدایی را یاد گرفته باشد و صرفا بخواهید با او تمرین کنید. به عنوان مثال تعدادی کارت با کاغذ یا مقواهای رنگی بسازید، روی هر رنگ یک شماره بنویسید و برای هر شماره دو کارت بسازید. کارت‌ها را مخلوط کردید هر بازیکن باید یک کارت را بیرون بکشد. هرکس سریع‌تر بتواند حاصل ضرب دو کارت را بگوید برنده است. مطالعه بازی هایی برای تقویت خلاقیت در کودکان را نیز به شما پیشنهاد می‌کنیم.
آموزش جدول ضرب با چرتکه
هرچند چرتکه یک ابزار قدیمی برای محاسبات است، اما امروزه کاربرد زیادی در آموزش مفاهیم ریاضی به کودکان دارد. آموزش جدول ضرب با چرتکه‌های کودکانه، رنگی و جذاب کودکان را سرگرم می‌کند، نوعی بازی محسوب می‌شود و جذابیت زیادی برای آنها دارد. ضمن اینکه کار با چرتکه عملکرد نیم‌کره‌های راست و چپ مغز را همزمان تقویت می‌کند. این روش بعدا می‌تواند به صورت ذهنی و نه صرفا با چرتکه انجام شود. لازم به ذکر است که این روش در کنار مزایا، برخی معایب و همچنین مخالفان زیادی هم دارد که دلایل خاص خود را دارند. بنابراین شاید بد نباشد قبل از استفاده از روش چرتکه با معلم فرزندتان مشورت کنید. روش چرتکه پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد و توصیه می‌کنیم در صورتی که مورد تأیید معلم قرار گرفت، برای آموزش آن از معلم و کلاس اختصاصی بهره ببرید.
آموزش جدول ضرب با اپلیکیشن
کودکان دنیای امروز بیشتر از هرچیز به بازی‌های الکترونیکی، کار با تبلت و موبایل علاقه دارند. در عین حال که زمان استفاده از این ابزارها باید در کنترل والدین باشد، اما می‌توانید از این علاقه برای آموزش مباحثی مانند جدول ضرب استفاده کنید. بازی‌های آموزشی طوری طراحی می‌شوند که با دادن پاداش به کودک او را درگیر و علاقه‌مند به ادامه و تکرار می‌کنند و هیچ چیز بیشتر از تکرار برای یادگیری ضرب موثر نیست. چند مورد از بهترین اپلیکیشن های آموزش جدول ضرب را در لیست زیر آورده‌ایم:
- Prodigy Math Game
- Kahoot
- Multiplication Table Kids Math
- بازی خودآموز جدول ضرب
نکات مهم در آموزش جدول ضرب
برای اینکه از دلزدگی کودک، بی انگیزه شدن یا ایجاد اضطراب در او پیشگیری کنید، در مسیر یادگیری جدول ضرب نکات زیر را به خاطر داشته باشید:
- برای آموزش یا دیدن نتیجه عجله نداشته باشید و بگذارید کودک با سرعت یادگیری و توان خودش پیش برود.
- کودک را با تحکم مجبور به یادگیری نکنید، در این صورت حتی با استفاده از بازی و شعر هم کودک نسبت به یادگیری بی‌انگیزه می‌شود.
- برای آموزش از مفاهیم ساده شروع کنید و مطمئن شوید قبل از یادگیری جدول ضرب، کودک به خوبی مفهوم اعداد، جمع و ضرب را درک کرده باشد.
- از ضربهای تک جوابی که الگوی ثابت و ساده دارند مانند ضرب در صفر، یک و ده شروع کنید.
- ابتدا ضرب اعداد ساده و تک رقمی را به کودک آموزش دهید و بعد از اینکه کودک آنها را به خوبی حفظ کرد، آموزش ضرب دو رقمی را شروع کنید.
- حین آموزش از سرزنش، تمسخر، مقایسه یا تحقیر کودک و پرخاشگری خودداری کنید چون بر خلاف تصور برخی از والدین، این روشها انگیزه کودک را نه تنها بیشتر نمی‌کنند بلکه باعث تنفر او از ریاضی یا پرخاشگری کودکان می‌شوند.
- تمرین جدول ضرب را در طول روز و حین فعالیت‌های مختلف انجام دهید.
- خودتان هم با کودک همراه شوید؛ مثلا گاهی بخواهید او از شما ضرب اعداد را سوال کند.
- در نظر گرفتن هدیه، تشویق و تحصین برای کودک انگیزه او را برای ادامه حفظ می‌کند.
سخن پایانی
ضرب اعداد در یکدیگر یکی از مفاهیم انتزاعی ریاضی است که شاید درک آن برای کودکان مشکل باشد. از طرفی شاید بتوان مفهوم ضرب اعداد کوچکتر را به کودکان یاد داد اما در هر صورت ضرب اعداد موضوعی صرفا حفظی است. جدول ضرب پایه یادگیری مفاهیم دیگر در سال‌های بالاتر محسوب می‌شود و از طرفی می‌تواند به توانایی حل مسئله، تقویت هوش مالی در کودکان و تقویت حافظه محاسباتی آنها کمک کند. روش‌هایی که مطالب حفظی را با بازی، هنر، انیمیشن‌های آموزشی، شعر و داستان ترکیب می‌کنند به عنوان ترفندهای یادگیری ضرب بسیار موثر هستند. نکته مهم در روند آموزش ضرب این است که از ساده به پیچیده پیش بروید و برای حفظ کردن به کودک فشار نیاورید.
سوالات متداول
- چطور کودک را با جدول ضرب آشنا کنیم؟
کودک ابتدا باید با مفهوم جمع و تفریق و کاربرد آنها در زندگی روزانه آشنا شود. مهمترین نکته این است که جدول ضرب را از ضربهای ساده آغاز کنید و وقتی کودک به آنها مسلط شد قدم به قدم به سمت ضربهای دو رقمی و مشکلتر پیش بروید. - ساده ترین روش حفظ جدول ضرب چیست؟
استفاده از شعر و انگشتان دست برای آموزش جدول ضرب سادهترین روشها یادگیری ضرب هستند. - بهترین روش برای تمرین جدول ضرب چیست؟
تقویت روشهای دیداری و استفاده از تمرینات سمعی و بصری مانند شعر، نقاشی و بازی بهترین روش های آموز جدول ضرب به کودکان هستند.
