آشنایی با روش مطالعه دروس اختصاصی رشته ریاضی
از دنیای فیلم و سریال خوشتان می‌آید؟ فیلم‌های ویل هانتینگ نابغه، کدشکن، یا تاریخ مختصر زمان را دیده‌اید؟ خب قهرمان این فیلم‌ها چه کسانی بودند؟ بله! نوابغ رشته‌ی ریاضی که رسما در کنار انواع فرمول‌ها و در دل اعداد زندگی کرده‌اند.
ریاضی رشته‌ی مهیج و جذابی است. همیشه نکته و فرمولی برای غافلگیر کردنتان دارد و اصلاً شبیه رشته و درس‌های معمولی نیست.
باور نمی‌کنید؟ به نظرتان این همه دانشجو و استاد کاردرست چرا ریاضی و فیزیک و شیمی را دوست دارند؟ چون از راه درست وارد سرزمین ریاضی شدند. راستش را بخواهید ورود به سرزمین ریاضی دست کمی از ورود به دنیای ارباب حلقه‌ها ندارد، شاید حتی مثل همان بخشی باشد که یاران حلقه ایستاده بودند و با آن جمله‌ی جذاب «بگو دوست و وارد شو!» باید وارد سرزمین بی‌انتها می‌شدند.
خب ما در این مقاله می‌خواهیم برایتان از راز و رمز دوست شدن با دروس رشته ریاضی بگوییم. اول از همه سراغ معرفی دروس اختصاصی رشته ریاضی رفتیم و بعد هم زیر و بم روش مطالعه درس‌های اختصاصی رشته ریاضی را بررسی کردیم.
پس بگویید «دوست» و وارد سرزمین اعداد شوید.
دروس اختصاصی رشته ریاضی را چگونه بخوانیم؟
- روش مطالعه درس ریاضی و حسابان
یک ماشین بدون وجود بنزین به نظرتان حرکت می‌کند؟ بدون چرخهایش چطور؟ ریاضی در رشته‌ی ریاضی فیزیک تقریباً یک ماشین کامل است که قرار است شما را به مقصد برساند خب برای این‌که این ماشین خوب حرکت کند باید چند کار اساسی انجام بدهید.
چطور ریاضی و حسابان بخوانیم؟
- تمرین‌های مداوم: با حفظ کردن روش‌های مختلف ساختن فضاپیما می‌توانید یک شاتل بسازید؟ معلوم است که نه! پس حفظ کردن آن همه فرمول ریاضی هم درد چندانی از شما دوا نمی‌کند. برای این‌که بتوانید مثل آب خوردن از پس مسائل ریاضی بربیایید خوب است که بعد از کلاس و مدرسه و در همان روز درس ریاضی را مرور کنید؛ بعد با کمک یادداشت‌ها و جزوه‌ها، تمرین‌های همان درس را حل کنید و نکات و سؤالات جدیدتان را یادداشت کنید تا بتوانید با کمک استادتان اشکالات را رفع کنید.
برای این‌که شب امتحان بتوانید با یکی دو مرور کلی تمام مباحث را به یاد بیاورید هم خوب است که بعد از حل یک دوره تمرین مربوط به هر مبحث، چند تمرین را به عنوان شاخص انتخاب کنید؛ این تمرین‌ها باید حاوی بیشترین نکات مربوط به آن بخش باشند. (موقع حل مسئله‌های ریاضی و حسابان حتماً به این نوع تمرین‌ها برمی‌خورید). به این ترتیب اگر شب امتحان وقتتان کم بود. بعد از مطالعه‌ی هر بخش می‌توانید به سراغ این تمرین‌های ویژه بروید و حسابی با فرمول‌ها سر و کله بزنید و به یک نتیجه‌ی خوب برسید.
- سرعت عمل: خب متأسفانه زمان شما محدود است و برای حل کردن یک مسئله‌ی ریاضی تا ابد وقت ندارید. بنابراین بعد از این‌که کمی با درس‌ها رفیق شدید و توانستید با مسائل مختلف ارتباط برقرار کنید وقتش است که سرعتتان را در حل تمرین‌ها بالا ببرید.
برای افزایش سرعتتان در حل تست‌ها و تمرین‌های ریاضی خوب است که علاوه بر تسلط روی فرمول‌ها، به نوع سؤال‌ها مسلط بشوید.
برای سؤال‌های مشابه و سؤال‌های مباحث خاص یک کد بگذارید یا سعی کنید با حل تمرین‌های زیاد متوجه بشوید که هر سؤال مربوط به کدام مبحث است؛ به این ترتیب به تدریج متوجه می‌شوید برای هر نوع سال باید از کدام روش و فرمول استفاده کنید. بعد از آن خواهید دید که چطور رسیدن به جواب صحیح برایتان راحت‌ترین کار دنیاست.
- ترکیب مطالب مرتبط: تفاوتی ندارد برای موفقیت در کنکور درس می‌خوانید یا امتحانات، به هرحال بیشتر درس‌های ریاضی و
حسابان به هم پیوسته هستند. بنابراین خوب است که
فصل دو حسابان یک و فصل اول حسابان دو (مسائل مربوط به تابع)
فصل سه حسابان یک و فصل دو حسابان دو (مسائل مربوط به مثلثات)
فصل چهارحسابان یک و فصل سه حسابان دو (مسائل مربوط به حد و پیوستگی)
فصل پنج حسابان یک و فصل چهار و پنج حسابان دو (مسائل مربوط به مشتق)
را در کنار هم بخوانید تا به نتیجه‌ی بهتری برسید.
2. روش مطالعه فیزیک
درس فیزیک دومین درس اختصاصی رشته‌ی ریاضی و فیزیک است و اگر برای کنکور به سراغش می‌روید باید حداقل بیست درصد از زمان مطالعه هفتگی‌تان را به فیزیک اختصاص بدهید. اما
فیزیک را چگونه بخوانیم که موفق بشویم؟
- دقت به مفاهیم فرمول‌ها: فیزیک درس مفاهیم است. قرار نیست تمام مسئولیت درس فیزیک را به عهده‌ی بخش حافظه‌ی ذهنتان بگذارید. بنابراین خوب است که قبل از حفظ فرمول‌ها، به مفاهیم پشت هر فرمول دقت کنید و رابطه‌ی بین پارامترهای مختلفش را کشف کنید. این اکتشافات در حل مسائل چند مجهولی حسابی به دردتان می‌خورد.
بعد از آن خوب است که فرمول‌ها را طبقه بندی کنید. برای این‌کار بهتر است که فرمول‌ها را در یک دفتر بنویسید. واحد اندازه‌گیری و راه‌های تبدیل واحد پارامترهای مختلف فرمول، رابطه‌ی پارامترها با یکدیگر (مثل رابطه‌ی مستقیم یا عکس داشتن) را هم در همان صفحه یادداشت کنید. با مطالعه و تمرین به فرمول‌های کوتاه‌تری می‌رسید. پس فرمول‌های مشابه را هم یادداشت کنید. به این ترتیب می‌توانید بلافاصله بعد از دیدن یک مسئله‌ی خاص کوتاه‌ترین راه‌‌حل مربوط به آن را به یادبیاورید و جواب سال را پیدا کنید.
- حل مسائل زیاد: سؤالات فیزیک به سه دسته‌ی سخت و آسان و متوسط تقسیم می‌شوند. تکلیف سؤالات آسان که روشن است. آن‌ها یا از بخش‌های حفظی کتاب هستند که کافی است بر اساس نکات متن اصلی کتاب بهشان پاسخ بدهید. یا سؤالات متوسط هستند که برای پیدا کردن جوابشان کافی است از یکی دو فرمول ساده استفاده کنید.
و در نهایت به سؤالات سخت می‌رسیم. این‌جا شما با چندین مجهول سروکار دارید. و باید با چند فرمول یکی‌یکی از سد مجهول‌ها عبور کنید. برای این‌که از پس این سؤال‌ها بربیایید هیچ راهی جز حل کردن مسائل زیاد ندارید. اما قرار نیست همین‌طوری تند و پشت سرهم تست بزنید و بگذرید. بلکه باید از سؤال‌ها کلی نکته‌ی ریز و درشت بیرون بکشید.
مثلاً یک نکته‌ی خاص که در سؤال‌های مربوط به یک فرمول ویژه تکرار می‌شود؛ یا ترتیب استفاده از فرمول‌ها برای بعضی از مسائل و … خوب است که تمام این نکات ریز و درشت را در همان دفترچه‌ی فرمولی که گفتیم یادداشت کنید. به این ترتیب خیلی زود یک دفترچه ارزشمند با چند دسته فرمول مرتبط دارید که راه و رسم استفاده از هر کدامشان را هم با جزییات زیرش نوشتید.
3. روش مطالعه شیمی
شاید با نگاهی به دروس اختصاصی رشته ریاضی با خودتان بگویید وسط آن همه ریاضی خاص، درسی مثل شیمی چه می‌کند؟ جوابتان در رشته‌هایی مثل مهندسی مکانیک و مهندسی سیالات است. به جز این مسائل شیمی در بخش‌های دیگری از رشته‌های مهندسی هم حسابی کاربرد دارند. پس برای موفقیت در مهندسی به نفعتان است که از همین حالا به شیمی روی خوش نشان بدهید. اما…
چطور شیمی بخوانیم؟
- شناسایی مطالب حفظی: شیمی درس نظریه‌های مختلف و فرمول‌ها و مفاهیم است. خب برای شروع به سراغ همین نظریه‌های معروف بروید و سعی کنید کامل و مثل متن کتاب حفظشان کنید. بعد از آن می‌رسیم به خواص و رنگ عناصر مختلف که تا دلتان بخواهد در درس شیمی وجود دارند. این عناصر را هم بگذارید کنار سایر حفظی‌ها و خوب به ذهن بسپاریدشان.
یکی از راه‌های خوب برای به خاطر سپردن این همه نکته‌ی ریز و درشت خلاصه نویسی و یادداشت برداری است. حتی می‌توانید یک دفترچه جمع‌وجور درست کنید و در آن اسم عناصر و خواص مختلفشان را بنویسید. یک قسمت کوچک را هم برای مسائل مختلف مربوط به هر عنصر مثل انواع واکنش شیمیایی و … خالی بگذارید. به این ترتیب زمان امتحان کنکور با یک نگاه به دفترچه هم بخش‌های حفظی را مرور می‌کنید هم موقع امتحان به‌محض دیدن یک عنصر روش‌های مختلف حل مسائلش یادتان می‌آید.
- توجه به مفاهیم پر جزییات: اوربیتال‌ها چطور پر می‌شوند؟ این سؤالی نیست که بتوانید با یک‌بار روخوانی و حتی حفظ کردن، جواب درستش را پیدا کنید. مطالبی مثل همین چگونگی پر شدن اوربیتال‌ها در آرایش الکترونی، انواع تجزیه و ترکیب‌ها و … در دسته‌ی مطالب مفهومی شیمی قرار می‌گیرند.
برای یادگیری این مطالب علاوه بر این‌که سرکلاس باید حسابی حواستان را جمع کنید، خوب است که ازشکل‌سازی فضایی هم کمک بگیرید؛ یا در آزمایشگاه به روند آزمایش خوب دقت کنید.
و در نهایت یادتان باشد که کتاب بخشی از مفاهیم را از طریق نمودارها، حاشیه‌نویسی‌ها و تصاویر به شما آموزش می‌دهد. پس از تحلیل آن‌ها هم غافل نشوید. چون هیچ بعید نیست موقع امتحان یک تصویرخوش آب و رنگ جلویتان بگذارند و ازتان بخواهند توضیح بدهید این تصویر مربوط به کدام نظریه است؟
- حل کردن مسئله‌ها: یک دانش‌آموز ریاضی چه کاری را بهتر از هر کاری بلد است؟ بله حل کردن مسئله! خب شیمی هم که از این ماجرا خبر دارد با کلی مسئله جلوی راهتان سبز شده‌است.
مسائل شیمی گاهی چندان ساده نیستند و سر و کله زدن با عددها بخش خیلی راحت ماجراست. بخش سخت‌تر مربوط به موازنه کردن ترکیب‌ها یا پیدا کردن ضریب شیمیایی مواد است.
برای حل کردن مسائل شیمی هیچ راه آسانی وجود ندارد؛ شما باید انقدر تست و تمرین حل کنید تا به راحتی بتوانید با موادشیمیایی و راه‌حل‌های مختلف مسائلشان رفیق بشوید. مباحث مربوط به استوکیومتری، سینتیک، ترمودینامیک، تعادل، مسائل مربوط به اسیدی و بازی آب و الکترولیت‌ها در دسته‌ی مسائل شیمی قرار می‌گیرند. که باید با کمی تحلیل و شناخت مفاهیم هر کدامشان در کنار یادداشت‌برداری نکات مهم بتوانید در زمان کم حلشان کنید.
برای کاهش زمان از همان دفترچه یادداشت کمک بگرید. مسائل پرکاربرد را بنویسید، راه‌حل‌های کوتاه شده‌ای که زمان حل مسائل بهشان برخوردید را تمرین کنید و به تدریج به راه‌های خودتان برسید. ضریب مواد پر کاربرد را هم اگر به خاطر بسپارید خیلی خوب است و سر بزنگاه می‌توانید ازشان استفاده کنید(می‌توانید در همان دفترچه عناصر بخشی را به ضریب‌ها اختصاص بدهید)
توجه به بخش‌ها و فصل‌های مهم: طراحان سال گاهی به بعضی از فصل‌ها و مطالب ارادت بیشتری دارند. که با کمی دقت می‌توانید خودتان نمونه‌‌های خوبشان را پیدا کنید. اما خوب است که حواستان به بخش‌هایی مثل خود به خودی بودن واکنش‌ها و تغییر انرژی آزاد گیبس، انرژی یونش، اختلاف الکترونگاتیوی دو عنصر و تعیین نوع پیوند بر اساس آن، تعیین در صد یک عنصر نیتروژن‌دار و ساختار گسترده‌ی ترکیبات عالی باشد.
در آخر این‌که
دروس مهم رشته‌ی ریاضی در ظاهر شاید سخت باشند. اما همه‌ی ما لذت کشف و حل کردن یک مسئله‌ی خاص فیزیک و شیمی را چشیدیم و می‌دانیم پشت آن اعدا ظاهراً سرد چه دنیای جذابی در انتظارمان است. بنابراین برای لذت بردن بیشتر از این دروس خوب است که
- قبل از ورود به کلاس پیش‌نیازهای مربوط به هر درس را مطالعه کنید و درس را یک‌بار روخوانی کنید.
- متناسب با ضریب درس‌ها در زیرگروه موردعلاقه‌تان درکنکور برای مطالعه‌ی هر یک وقت بگذارید.
- از تمام نکات مهم یادداشت‌برداری کرده و خلاصه‌نویسی را چاشنی مطالعه‌تان کنید.
و در نهایت سعی کنید با مطالعه و مرور منظم درس‌ها و استفاده از انواع راه و روش‌های مطالعه دروس اختصاصی رشته ریاضی در کنار آموزش از کشف کردن و یادگیری لذت ببرید.
تکنیک‌های مدیریت زمان در کنکور را تمرین کنید و خوب یادشان بگیرید. این تکنیک‌ها دقیقا در آخرین مرحله و روی آخرین پله برای رسیدن به هدف به کمک‌تان می‌آیند و کاری می‌کنند تا بتوانید از دانش و اطلاعات‌تان به بهترین نحو استفاده کنید.
