فیلم‌های ویل هانتینگ نابغه، کدشکن، یا تاریخ مختصر زمان را دیده‌اید؟ قهرمان این فیلم‌ها نوابغ رشته ریاضی که رسما در کنار انواع فرمول‌ها و در دل اعداد زندگی کرده‌اند. بسیاری از دانش‌آموزان تصور می‌کنند رشته ریاضی فیزیک سخت‌ترین رشته دبیرستان است اما اگر با اطلاع و دانش کامل درباره دروس عمومی و تخصصی رشته ریاضی وارد این رشته شوید و علاقه، استعداد و تلاش نیز چاشنی کار باشند، حتما نتیجه خوبی خواهید گرفت و بیش از سختی، لذت وصف نشدنی از غرق شدن در دنیای اعداد و منطق را تجربه می‌کنید. در این مقاله می‌خواهیم از معرفی درس های رشته ریاضی فیزیک تا روش مطالعه دروس تخصصی رشته ریاضی را بررسی کنیم.
دروس اختصاصی رشته ریاضی فیزیک
سهم دروس اختصصای روی نتیجه کنکور ۶۰ درصد است و از اینجا می‌توانید میزان اهمیت این درس‌ها را در آینده خودتان ببینید. هندسه، شیمی و فیزیک در هر ۳ پایه متوسطه دوم تکرار میشوند و بیشتر مباحث این کتب، دنباله یکدیگر هستند. این دروس هر سال پیچیده‌تر میشوند و مباحث جدیدی نیز به کتاب‌ها اضافه می‌شود. بنابراین دانش‌آموزی که فیزیک ۱ را خوب یاد نگرفته باشد، برای مطالعه فیزیک سال‌های بعد احتمالا دچار دردسر خواهد شد. درس‌های حسابان، ریاضیات گسسته و آمار و احتمال هم در پایه یازدهم و دوازدهم به دروس دیگر اضافه میشوند و از جمله دروس مهم در کنکور ریاضی هستند. علاوه بر بحث کنکور، دروس تخصصی در شکل‌گیری یک پایه قوی برای ورود به شغل های رشته ریاضی نیز اهمیت زیادی دارند.
جدول دروس تخصصی رشته ریاضی
دروس اختصاصی رشته ریاضی در سه سال متوسطه دوم به تفکیک پایه، طبق جدول زیر است.
| پایه تحصیلی | دروس تخصصی |
| دهم | ریاضی، هندسه ۱، شیمی ۱، فیزیک ۱، آزمایشگاه علوم ۱ |
| یازدهم | حسابان ۱، هندسه ۲، شیمی ۲، فیزیک ۲، آمار و احتمال، آزمایشگاه علوم ۲ |
| دوازدهم | حسابان ۲، هندسه ۳، شیمی ۳، فیزیک ۳، ریاضیات گسسته |
اگر به دنبال ورود به دانشگاه بدون کنکور هستید، مطلب رشته های بدون کنکور ریاضی را بخوانید.
درس های عمومی رشته ریاضی فیزیک
برخی از دانش‌آموزان دروس عمومی را دست کم می‌گیرند خصوصا حالا که بر اساس مصوبات، از کنکور ۱۴۰۲ به بعد خبری از دروس عمومی نیست و از کنکور حذف شده‌اند. اما نباید فراموش کنید که این دروس با توجه به اثر ۴۰ درصدی امتحانات نهایی بر کنکور، همچنان در نتیجه‌ای که کسب می‌کنید نقش مهمی دارند.
از طرفی شما در هر رشته‌ای که تحصیل کنید و در هر شغلی، نیاز به سطح زبان انگلیسی خوب و توانایی سخنوری و خوب نوشتن به زبان فارسی دارید. برای یک آینده درخشان باید از تاریخ گذشته درس بگیرید و درباره هنر، دین و محیط زیست اطلاعات داشته باشید. همه این دروس مهم هستند اما بیشترین تلاش خود را روی ۴ درس ادبیات فارسی، زبان انگلیسی، عربی و دین و زندگی بگذارید که نمرات آن‌ها در امتحان نهایی، روی کنکور اثرگذار است. در جدول زیر می‌توانید دروس عمومی ریشته ریاضی را به تفکیک پایه مشاهده کنید.
جدول دروس عمومی رشته ریاضی
| پایه تحصیلی | دروس عمومی |
| دهم | ادبیات فارسی ۱، نگارش ۱، دین و زندگی ۱، عربی زبان قرآن ۱، هنر ۱، جغرافیای ایران، زبان انگلیسی ۱، کتاب کار انگلیسی ۱، تعلیمات ادیان الهی و اخلاق ۱، تفکر و سواد رسانه‌ای، آمادگی دفاعی، کارگاه کار آفرینی و تولید |
| یازدهم | ادبیات فارسی ۲، نگارش ۲، دین و زندگی ۲، عربی زبان قرآن ۲، هنر ۲، تاریخ معاصر ایران ۲، زبان انگلیسی ۲، کتاب کار انگلیسی ۲، تعلیمات ادیان الهی و اخلاق ۲، زمین‌شناسی، انسان و محیط زیست، ضمیمه دین و زندگی ۲ ویژه اهل سنت |
| دوازدهم | ادبیات فارسی ۳، نگارش ۳، دین و زندگی ۳، عربی زبان قرآن ۳، زبان انگلیسی ۳، کتاب کار انگلیسی ۳، تعلیمات ادیان الهی و اخلاق ۳، سلامت و بهداشت، هویت اجتماعی، مدیریت خانواده و سبک زندگی |
روش مطالعه دروس تخصصی ریاضی
دروس اختصاصی رشته ریاضی شاید در ظاهر و بدون تمرین سخت باشند. اما همه ما لذت کشف و حل کردن یک مسئله خاص فیزیک و شیمی را چشیدیم و می‌دانیم پشت آن همه عدد و رقم، چه دنیای جذابی در انتظارمان است. بنابراین برای لذت بردن بیشتر از این دروس خوب است که:
- قبل از ورود به کلاس پیش‌نیازهای مربوط به هر درس را مطالعه کنید و درس را یکبار روخوانی کنید.
- متناسب با ضریب درس‌ها در زیرگروه موردعلاقه‌تان در کنکور برای مطالعه هر یک وقت بگذارید.
- از تمام نکات مهم یادداشت‌برداری کرده و خلاصه‌نویسی را چاشنی مطالعه کنید.
- در نهایت با مطالعه و مرور منظم درس‌ها و استفاده از انواع راه و روش مطالعه دروس اختصاصی رشته ریاضی در کنار آموزش از کشف کردن و یادگیری لذت ببرید.
- تکنیک‌های مدیریت زمان و برنامه‌ریزی کنکور را تمرین کنید و خوب یادشان بگیرید. این تکنیک‌ها دقیقا در آخرین مرحله و روی آخرین پله برای رسیدن به هدف به کمک‌تان می‌آیند تا از دانش و اطلاعات‌تان به بهترین نحو استفاده کنید.
روش مطالعه درس ریاضی و حسابان از دروس اختصاصی رشته ریاضی
یک ماشین بدون وجود بنزین به نظرتان حرکت می‌کند؟ بدون چرخ چطور؟ ریاضی در رشته ریاضی فیزیک تقریباً یک ماشین کامل است که قرار است شما را به مقصد برساند خب برای اینکه این ماشین خوب حرکت کند باید چند کار اساسی انجام بدهید.
تمرین مداوم
با حفظ کردن روش‌های مختلف ساختن فضاپیما می‌توانید یک شاتل بسازید؟ معلوم است که نه! پس حفظ کردن آن همه فرمول ریاضی هم درد چندانی از شما دوا نمی‌کند. برای اینکه بتوانید مثل آب خوردن از پس مسائل ریاضی بربیایید خوب است که بعد از کلاس و مدرسه و در همان روز درس ریاضی را مرور کنید؛ بعد با کمک خلاصه‌های درسی و جزوه‌ها، تمرین‌های همان درس را حل کنید و نکات و سؤالات جدیدتان را یادداشت کنید تا بتوانید با کمک استادتان اشکالات را رفع کنید.
برای اینکه شب امتحان بتوانید با مرور کلی تمام مباحث را به یاد بیاورید هم خوب است که بعد از حل یک دوره تمرین مربوط به هر مبحث، چند تمرین را به عنوان شاخص انتخاب کنید؛ این تمرین‌ها باید حاوی بیشترین نکات مربوط به آن بخش باشند. موقع حل مسئله‌های ریاضی و حسابان حتماً به این نوع تمرین‌ها برمی‌خورید. به این ترتیب اگر شب امتحان وقتتان کم بود. بعد از مطالعه هر بخش می‌توانید به سراغ تمرین‌های ویژه بروید و حسابی با فرمول‌ها سر و کله بزنید و به یک نتیجه خوب برسید.
سرعت عمل
متأسفانه زمان شما در کنکور محدود است و برای حل کردن یک مسئله‌ی ریاضی تا ابد وقت ندارید. بنابراین بعد از اینکه کمی با درس‌ها رفیق شدید و توانستید با مسائل مختلف ارتباط برقرار کنید وقتش است که سرعتتان را در حل تمرین‌ها بالا ببرید. برای افزایش سرعتتان در حل تست‌ها و تمرین‌های ریاضی خوب است که:
- علاوه بر تسلط روی فرمول‌ها، به نوع سؤال‌ها مسلط بشوید.
- برای سؤال‌های مشابه و سؤال‌های مباحث خاص یک کد بگذارید یا سعی کنید با حل تمرین‌های زیاد متوجه بشوید که هر سؤال مربوط به کدام مبحث است؛ به این ترتیب به تدریج متوجه می‌شوید برای هر نوع سال باید از کدام روش و فرمول استفاده کنید. بعد از آن خواهید دید که چطور رسیدن به جواب صحیح برایتان راحت‌ترین کار دنیاست.
ترکیب مطالب مرتبط
تفاوتی ندارد برای موفقیت در کنکور درس می‌خوانید یا امتحانات، به هرحال بیشتر درس‌های ریاضی و حسابان به هم پیوسته هستند. بنابراین خوب است که این فصول را در کنار هم بخوانید تا به نتیجه بهتری برسید:
- فصل دو حسابان یک و فصل اول حسابان دو (مسائل مربوط به تابع)
- فصل سه حسابان یک و فصل دو حسابان دو (مسائل مربوط به مثلثات)
- فصل چهارحسابان یک و فصل سه حسابان دو (مسائل مربوط به حد و پیوستگی)
- فصل پنج حسابان یک و فصل چهار و پنج حسابان دو (مسائل مربوط به مشتق)
روش مطالعه فیزیک از دروس اختصاصی رشته ریاضی
درس فیزیک نیز از دروس اختصاصی رشته ریاضی فیزیک است که اگر برای کنکور به سراغش می‌روید باید حداقل بیست درصد از زمان مطالعه هفتگی‌تان را به آن اختصاص بدهید. فیزیک در رشته‌هایی مانند مهندسی مکانیک، مهندسی برق و مهندسی معدن کاربرد زیادی دارد. اما فیزیک را چگونه بخوانیم که موفق شویم؟
دقت به مفاهیم فرمول ها
فیزیک درس مفاهیم است. قرار نیست تمام مسئولیت درس فیزیک را به عهده‌ی بخش حافظه‌ی ذهنتان بگذارید. بنابراین خوب است که قبل از حفظ فرمول‌ها، به مفاهیم پشت هر فرمول دقت کنید و رابطه‌ی بین پارامترهای مختلفش را کشف کنید. این اکتشافات در حل مسائل چند مجهولی حسابی به دردتان می‌خورد.
فرمول‌ها را طبقه‌بندی کنید. برای این‌کار بهتر است که فرمول‌ها را در یک دفتر بنویسید. واحد اندازه‌گیری و راه‌های تبدیل واحد پارامترهای مختلف فرمول، رابطه‌ی پارامترها با یکدیگر (مثل رابطه مستقیم یا عکس) را هم در همان صفحه یادداشت کنید. با مطالعه و تمرین به فرمول‌های کوتاه‌تری می‌رسید. پس فرمول‌های مشابه را هم یادداشت کنید. به این ترتیب می‌توانید بلافاصله بعد از دیدن یک مسئله خاص کوتاه‌ترین راه‌‌حل مربوط به آن را به یاد بیاورید و جواب سال را پیدا کنید.
حل مسائل زیاد
سؤالات فیزیک به سه دسته سخت و آسان و متوسط تقسیم میشوند:
- تکلیف سؤالات آسان که روشن است. آن‌ها یا از بخش‌های حفظی کتاب هستند که کافی است بر اساس نکات متن اصلی کتاب بهشان پاسخ بدهید.
- برخی سؤالات متوسط هستند که برای پیدا کردن جوابشان کافی است از یکی دو فرمول ساده استفاده کنید.
- در سؤالات سخت با چندین مجهول سروکار دارید و باید با چند فرمول از سد مجهول‌ها عبور کنید. برای اینکه از پس این سؤال‌ها بربیایید هیچ راهی جز حل کردن مسائل زیاد ندارید. اما قرار نیست همین‌طوری تند و پشت سرهم تست بزنید و بگذرید. بلکه باید از سؤال‌ها کلی نکته ریز و درشت بیرون بکشید.
مثلاً یک نکته خاص که در سؤال‌های مربوط به یک فرمول ویژه تکرار می‌شود؛ یا ترتیب استفاده از فرمول‌ها برای بعضی از مسائل خوب است که تمام این نکات ریز و درشت را در همان دفترچه فرمولی که گفتیم یادداشت کنید. به این ترتیب خیلی زود یک دفترچه ارزشمند با چند دسته فرمول مرتبط دارید که راه و رسم استفاده از هر کدامشان را هم با جزییات زیرش نوشتید.
روش مطالعه شیمی از دروس اختصاصی رشته ریاضی
شاید با نگاهی به دروس اختصاصی رشته ریاضی با خودتان بگویید وسط آن همه ریاضی خاص، درسی مثل شیمی چه می‌کند؟ جوابتان در رشته‌هایی مثل مهندسی مکانیک و مهندسی سیالات است. به جز این مسائل شیمی در بخش‌های دیگری از رشته‌های مهندسی هم حسابی کاربرد دارند. پس برای موفقیت در برخی شاخه های رشته ریاضی فیزیک به نفعتان است که از همین حالا به شیمی روی خوش نشان بدهید.
شناسایی مطالب حفظی
شیمی درس نظریه‌های مختلف و فرمول‌ها و مفاهیم است. خب برای شروع به سراغ همین نظریه‌های معروف بروید و سعی کنید کامل و مثل متن کتاب حفظشان کنید. بعد از آن می‌رسیم به خواص و رنگ عناصر مختلف که تا دلتان بخواهد در درس شیمی وجود دارند. این عناصر را هم بگذارید کنار سایر حفظی‌ها و خوب به ذهن بسپارید. یکی از راه‌های خوب برای به خاطر سپردن این همه نکته ریز و درشت خلاصه نویسی و یادداشت برداری است. حتی می‌توانید یک دفترچه جمع‌وجور درست کنید و در آن اسم عناصر و خواص مختلفشان را بنویسید. یک قسمت کوچک را هم برای مسائل مختلف مربوط به هر عنصر مثل انواع واکنش شیمیایی خالی بگذارید. به این ترتیب زمان امتحان کنکور با یک نگاه به دفترچه هم بخش‌های حفظی را مرور می‌کنید هم موقع امتحان به محض دیدن یک عنصر روش‌های مختلف حل مسائلش یادتان می‌آید.
توجه به مفاهیم پر جزییات
اوربیتال‌ها چطور پر میشوند؟ این سؤالی نیست که بتوانید با یکبار روخوانی و حتی حفظ کردن، جواب درستش را پیدا کنید. مطالبی مثل همین چگونگی پر شدن اوربیتال‌ها در آرایش الکترونی، انواع تجزیه و ترکیب‌ها در دسته مطالب مفهومی شیمی قرار می‌گیرند. برای یادگیری این مطالب علاوه بر اینکه سرکلاس باید حسابی حواستان را جمع کنید، خوب است که از شکل‌سازی فضایی هم کمک بگیرید؛ یا در آزمایشگاه به روند آزمایش خوب دقت کنید. در نهایت یادتان باشد که کتاب بخشی از مفاهیم را از طریق نمودارها، حاشیه‌نویسی‌ها و تصاویر به شما آموزش می‌دهد. پس از تحلیل آن‌ها هم غافل نشوید.
حل کردن مسئله
یک دانش‌آموز ریاضی چه کاری را بهتر از هر کاری بلد است؟ بله حل کردن مسئله! خب شیمی هم که از این ماجرا خبر دارد با کلی مسئله جلوی راهتان سبز شده‌است. مسائل شیمی گاهی چندان ساده نیستند و سر و کله زدن با عددها بخش راحت و موازنه کردن ترکیب‌ها یا پیدا کردن ضریب شیمیایی مواد بخش سخت‌تر ماجرا است.
برای حل کردن مسائل شیمی هیچ راه آسانی وجود ندارد؛ شما باید انقدر تست و تمرین حل کنید تا به راحتی بتوانید با مواد شیمیایی و راه‌حل‌های مختلف مسائلشان رفیق بشوید. مباحث مربوط به استوکیومتری، سینتیک، ترمودینامیک، تعادل، مسائل مربوط به اسیدی و بازی آب و الکترولیت‌ها در دسته مسائل شیمی قرار می‌گیرند. که باید با کمی تحلیل و شناخت مفاهیم هر کدامشان در کنار یادداشت‌برداری نکات مهم بتوانید در زمان کم حلشان کنید.
برای کاهش زمان از دفترچه یادداشت کمک بگرید. مسائل پرکاربرد را بنویسید، راه‌حل‌های کوتاه شده‌ای که زمان حل مسائل بهشان برخوردید را تمرین کنید و به تدریج به راه‌های خودتان برسید. ضریب مواد پر کاربرد را هم اگر به خاطر بسپارید خیلی خوب است و سر بزنگاه می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید (می‌توانید در همان دفترچه عناصر بخشی را به ضریب‌ها اختصاص بدهید).
توجه به فصل های مهم
طراحان سوال گاهی به بعضی از فصل‌ها و مطالب ارادت بیشتری دارند. که با کمی دقت می‌توانید خودتان نمونه‌‌های خوبشان را پیدا کنید. اما خوب است که حواستان به بخش‌هایی مثل خود به خودی بودن واکنش‌ها و تغییر انرژی آزاد گیبس، انرژی یونش، اختلاف الکترونگاتیوی دو عنصر و تعیین نوع پیوند بر اساس آن، تعیین در صد یک عنصر نیتروژن‌دار و ساختار گسترده ترکیبات عالی باشد.
سخن پایانی
در این مطلب دروس عمومی و تخصصی رشته ریاضی را معرفی کردیم. درس های اختصاصی رشته ریاضی نسبت به سایر رشته‌ها، نیازمند تلاش و استعداد متفاوتی هستند و از طرفی اهمیت زیادی برای ایجاد یک پایه محاسباتی قوی برای ورود به اکثر رشته‌های ریاضی در دانشگاه دارند. بنابراین مهم است که نه تنها برای کسب رتبه خوب در کنکور، بلکه برای موفقیت در آینده تحصیلی و شغلی‌تان، این دروس را با دقت و ممارست مطالعه کنید. هرچند از کنکور ۱۴۰۲ به بعد دیگر از درس های عمومی رشته ریاضی سوالی در کنکور طراحی نمی‌شود، اما با توجه به تأثیر ۴۰ درصدی نمرات امتحان نهایی در کنکور، نباید از دروس عمومی غافل شوید. اگر هنوز انتخاب رشته نکرده‌اید، توصیه می‌کنیم درباره حداقل نمره برای رشته ریاضی هم مطالعه کنید.
سوالات متداول
- شناخت نسبت به دروس عمومی و تخصصی رشته ریاضی چه اهمیتی دارد؟
برای انتخاب رشته دقیق و متناسب با توانمندیها و استعدادتان، باید درباره دروس مهم هر رشته تحصیلی اطلاعات کاملی داشته باشید. دروس اختصاصی نه تنها در کنکور بلکه در آینده برای موفقیت در دانشگاه و شغل نیز پایههای دانش شما را میسازند و نمرات دروس عمومی نیز از طریق امتحان نهایی روی کنکور موثر هستند و از طرفی گنجینه اطلاعات عمومی شما در آینده هستند. - دروس تخصصی رشته ریاضی دبیرستان چه هستند؟
برخی از دروس تخصصی ریاضی فیزیک مانند حسابان، ریاضیات گسسته و آمار و احتمال فقط در یک پایه تدریس میشوند اما دروس اختصاصی رشته ریاضی در هر سه پایه شامل هندسه، فیزیک و شیمی هستند. - درس های عمومی رشته ریاضی چه هستند؟
مهمترین درس های عمومی رشته ریاضی ادبیات فارسی، عربی و زبان قرآن، دین و زندگی، تعلیمات ادیان الهی و اخلاق و زبان انگلیسی هستند، سایر دروس عمومی را نیز به تفکیک پایه در مطلب ذکر کردیم.
