عوامل زیادی مانند منزلت اجتماعی، درآمد و ماهیت خدمت‌رسانی به مردم باعث شده‌اند که پزشکی یکی از پر طرفدارترین رشته‌های علوم تجربی باشد. هرچند که بسیاری از دانش‌آموزان رویای پزشک شدن را در سر دارند، باید در کنار همه نکات مثبت، مزایا و لذت های رشته پزشکی با واقعیت‌ها و سختی های رشته پزشکی چه در زمان انتخاب رشته، چه طی دوران تحصیل و کار نیز آشنا شوند. در این مطلب سعی کرده‌ایم به معرفی رشته پزشکی و همه دغدغه‌های شما به عنوان یک دانش‌آموز برای ورود به رشته های پزشکی بپردازیم.
معرفی رشته پزشکی
تا اینجا درباره شرایط ورود به رشته پزشکی صحبت کردیم و در این بخش قصد داریم شما را با دوران تحصیل، مسیر ادامه تحصیل و بازار کار آن آشنا کنیم. در تعریف مقاطع دانشگاهی، دو نوع دکترای حرفه‌ای و دکترای تخصصی (Phd) وجود دارند. پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی، ۴ دکترای حرفه‌ای هستند که در ایران از طریق کنکور سراسری تجربی دانشجو می‌پذیرند. این به آن معناست که پس از اتمام این رشته‌ها، می‌توان در آزمون دکترای تخصصی رشته‌هایی مانند آموزش پزشکی و فارماکولوژی یا در آزمون تخصص (دستیاری) مانند بیهوشی، زنان و زایمان، اورولوژی، داخلی، پوست و مو، رشته رادیولوژی، مغز و اعصاب، نورولوژي و طب اورژانس شرکت کرد.
اگر کوشا و علاقه‌مند نباشید یا صرفا برای درآمد و عنوان پزشک وارد این رشته شوید و به واقعیات توجه نکنید، شاید حتی نتوانید مدرک دکترای عمومی خود را بگیرید. چون دوره پزشکی نسبت به رشته‌های دیگر، طولانی‌تر است و دیرتر از خیلی از رشته‌ها به درآمد مناسب می‌رسید. در عین حال اگر با دید باز و دقیق رشته پزشکی را انتخاب کرده باشید، از انگیزه و پشتکار کافی طی تحصیل و کار برخوردار باشید، می‌توانید آینده شغلی و مالی خود را تضمین کنید و همیشه از تصمیم درست خود در انتخاب رشته پزشکی لذت ببرید. بد نیست درباره رشته پزشکی تعهدی نیز اطلاعات بیشتری کسب کنید.
مزایا و معایب رشته پزشکی
هر رشته‌ای خصوصا پرطرفدارترین‌ها، در کنار خوبی‌ها و مزایا، یک سری سختی‌هایی دارند که ممکن است با توجه به روحیات، اهداف و توانمندی‌های برخی افراد به عنوان معایب تلقی شوند. در این قسمت با بیان تیتروار تعدادی از مزایا و مایب پزشکی سعی کرده‌ایم شما را با چهره واقعی این رشته آشناتر کنیم.
پیشنهاد مطالعه: بازار کار رشته علوم آزمایشگاهی
مزایای رشته پزشکی
- کسب جایگاه اجتماعی بالا
- سطح درآمد بالا
- امکان کار در مطب و کلینیک شخصی
- تنوع در رشته‌ها برای ادامه تحصیل پس از پزشکی عمومی
- فراهم بودن موقعیت کاری در تمام شهرهای کشور
- عدم بیکاری
معایب رشته پزشکی
- طولانی بودن سالهای تحصیل
- طولانی بودن زمان ورود به بازار کار تخصصی و درآمد بالا
- دروس سنگین و شیفت‌های شبانه
- طرح اجباری نیروی انسانی در مناطق محروم
نحوه انتخاب رشته پزشکی
همانطور که می‌دانید برای ورود به رشته‌های پزشکی باید در کنکور تجربی شرکت کنید. یکی از مهمترین انتخاب‌های شما در طول زندگی، انتخاب رشته در دبیرستان است که مسیر زندگیتان را تعیین خواهد کرد. حتما به این نکته توجه کنید که با توجه به تغییرات قوانین کنکور، برای داوطلبان کنکور سالهای ۱۴۰۴ به بعد، رشته کنکور آزمایشی باید حتما با رشته دیپلم یکسان باشد. برای اینکه بدانید انتخاب رشته تجربی چه پیش‌نیازهایی دارد می‌توانید مطلب شرایط انتخاب رشته تجربی را مطالعه کنید.
توانایی های لازم برای پزشکی
در هر رشته و حرفه‌ای مجموعه‌ای از توانمندی‌ها برای رضایت شغلی، موفقیت و پیشرفت نیاز هستند که هنگام انتخاب رشته باید به آن‌ها توجه ویژه داشته باشید. خصوصا در مورد رشته‌هایی ماندد پزشکی که سالهای تحصیلی طولانی و سختی‌های فراوانی دارند. در این قسمت می‌خواهیم توانمندی‌های لازم برای انتخاب پزشکی را در چند گروه برای شما توضیح بدهیم.
توانایی های درسی برای پزشکی
برای انتخاب رشته پزشکی باید پایه خوبی در دروس زیست، شیمی و در مرحله بعد ریاضی و فیزیک داشته باشید. بیشتر دروس این رشته حفظی هستند اما ماهیت مباحث حفظی نیز با یکدیگر تفاوت دارند. مثلا برخی مطالب حفظی مانند اسامی، بدون هیچ گونه ارتباط منطقی هستند و صرفا به قدرت حفظ کردن و پشتکار شما برای به خاطر سپردن مطالب وابسته‌اند. در برخی دیگر از مطالب در عین حفظی بودن، توانایی بهره‌گیری از ارتباط منطقی بین مطالب و استدلال کردن نقش دارند. در اینجا قدرت تجزیه و تحلیل هم به شما کمک خواهند کرد که مطالب را بهتر به خاطر بسپارید.
قدرت تجزیه و تحلیل در پزشکی
یک پزشک علاوه بر داشتن اطلاعات وسیع در زمینه‌های مختلف بیولوژی، باید بتواند بین این اطلاعات ارتباط برقرار کند. اینجاست که توان تجزیه، تحلیل و استدلال کمک کننده خواهد بود. بنابراین تصور نکنید که برای موفقیت در پزشکی یا سایر زیر شاخه های رشته تجربی فقط به حفظیات یا زیست شناسی نیاز دارید. روی دروس ریاضی و فیزیک هم به اندازه کافی کار کنید و از پرورش خلاقیت خود غافل نشوید. خلاقیت از آن عناصری است که هنگام انتخاب‌های سخت و تصمیمات دشوار مثلا در اورژانس، به کمک پزشک می‌آید.
مهارت های فردی لازم برای یک پزشک
از بحث توانایی‌های درسی که بگذریم، برای اینکه پزشک موفقی باشید، باید ببینید در شما چقدر توانایی روبرو شدن با مشکلات وجود دارد؟ آیا می‌توانید هر روز تعداد زیادی از بیماران را ببینید و در این کار دوام بیاورید؟ آیا قدرت همدلی، صبر و تحمل سالهای طولانی اتمام تحصیل پزشکی و بعد دوران طرح در مناطق محروم را دارید؟ اصلا علاقه‌ای دارید که چنین سختی‌هایی را برای رسیدن به یک هدف، یعنی پزشک شدن، پشت سر بگذارید؟ شاید بد نباشد که برای واقع‌بینانه نگاه کردن به رشته و شغل پزشکی، با یک یا چند پزشک یا دانشجوی پزشکی صحبت کنید.
کنکور تجربی و شرایط انتخاب پزشکی
معمولا داوطلبان رشته تجربی بالاتر از سایر رشته‌های است و رقابت اصلی نیز رشته های پزشکی و رشته های پیراپزشکی مانند پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، فیزیوتراپی و پرستاری هستند. بنابراین دور از ذهن نیست که به رتبه خوبی برای قبولی در رشته پزشکی نیاز دارید. در ادامه نکات مختلفی که به شما کمک می‌کنند برنامه‌ریزی تحصیلی مناسبی برای قبولی داشته باشید را ذکر کرده‌ایم.
زیر گروه پزشکی در کنکور
انواع رشته های پزشکی مانند داروسازی، دندانپزشکی و خود پزشکی در کنکور سال ۱۴۰۱ و کنکور ۱۴۰۲ که قانون زیرگروه‌ها همچنان پابرجا است، جزو زیرگروه ۱ رشته علوم تجربی محسوب می‌شوند. جدول ضریب دروس تخصصی زیرگروه ۱ تجربی به شکل زیر است:
| درس | زیست | شیمی | زمین شناسی | ریاضی | فیزیک |
| ضریب | ۴ | ۳ | ۰ | ۲ | ۲ |
بنابراین برای قبولی در پزشکی باید تراز بالایی در دروس زیست و شیمی داشته باشید و نیازی نیست به سوالات درس زمین‌شناسی در کنکور پاسخ دهید چون هیچ تأثیری روی رتبه شما برای زیرگروه ۱ ندارد.
نوع سهمیه پذیرش پزشکی
گزینش رشته پزشکی در دوره روزانه، به صورت بومی ناحیه‌ای است. یعنی ۶۰ درصد داوطلبان سهمیه مناطق، از بین افراد بومی همان ناحیه و ۴۰ درصد از بین داوطلبان غیربومی‌ها انتخاب می‌شوند. علاوه بر نمره آزمون سراسری، معدل پایه‌های تحصیلی متوسطه نیز، در امتیاز نهایی لحاظ می‌شوند. در زیرگروه ۱ از گروه آزمایشی تجربی، برای دانش‌آموزان نظام جدید آموزشی (نظام ۳-۳-۶)، سوابق تحصیلی و معدل دیپلم، مطابق جدول زیر، در نمره نهایی آزمون، لحاظ میشود.
نقش معدل در قبولی پزشکی
معدل سه سال متوسطه دوم (دهم، یازدهم و دوازدهم) در رتبه نهایی کنکور با ضریب خاصی اثرگذار هستند. بنابراین سعی کنید معدل بالاتری داشته باشید تا علاوه بر تقویت دروس و آمادگی برای کنکور، به رتبه خود هم کمک کنید. برای انتخاب رشته پزشکی در کنکور هیچ شرط معدلی وجود ندارد و با معدل پایین هم می‌توانید پزشکی را انتخاب کنید ولی قطعا باید درصدهای بالاتری در کنکور داشته باشید.
بر اساس دفترچه ثبت نام کنکور سراسری، معدل لازم برای رشته پزشکی برای اتباع غیر ایرانی حداقل ۱۶ است اما داوطلبان ایرانی می‌توانند با معدل پایین‌تر نیز این رشته را انتخاب کنند. اگر به دلایلی نتوانید وارد رشته تجربی شوید یا در سال کنکور نظرتان تغییر کند و تصمیم به شرکت در کنکور تجربی بگیرید، می‌توانید در سال یازدهم یا دوازدهم وارد رشته تجربی شوید یا از هر رشته‌ای که هستید فقط در کنکور گروه آزمایشی تجربی ثبت نام کنید که در این صورت فقط نمرات دروس تخصصی در سوابق تحصیلی شما محاسبه می‌شوند. به خاطر داشته باشید که فقط در کنکورهای قبل از سال ۱۴۰۴، نوع دیپلم می‌تواند با گروه آزمایشی متفاوت باشد. بنابراین اگر سال نهمی هستید و به پزشکی علاقه دارید، برای انتخاب رشته صحیح، کسب نمرات و معدل بالا تلاش کنید.
برای قبولی در رشته پزشکی چه رتبه ای لازم است
رتبه لازم برای پزشکی هر سال با توجه به تعداد دانشگاههای پذیرنده پزشکی، ظرفیت دانشگاه‌ها و نوع انتخاب رشته سایر داوطلبان متفاوت است. مسائلی مانند منطقه داوطلب و جنسیت نیز در رتبه لازم برای قبول شدن در پزشکی موثر هستند. بر اساس کنکور سال گذشته (کنکور ۱۴۰۰) می‌توانید به یک نتیجه کلی در اینباره برسید. به طور مثال به جدول زیر توجه کنید:
آخرین رتبه قبولی پزشکی دانشگاه سراسری ۱۴۰۰ هم متعلق به داوطلب منطقه ۲ با رتبه ۲۰۶۱ در دانشگاه علوم پزشکی آبادان بود. در پردیس خودگردان دانشگاههای مختلف نیز تا حدود رشته ده هزار در دانشگاه علوم پزشکی شاهرود (پذیرش بومی سمنان) پذیرش وجود دارد. به طور کلی در دانشگاه‌هایی که پذیرش بومی دارند، می‌توانید با رتبه بالاتری نسبت به سایر دانشگاه‌ها در رشته پزشکی قبول شوید.
آیا رشته پزشکی بدون کنکور پذیرش دارد؟
پذیرش در این رشته در ایران فقط به صورت با آزمون است و رشته پزشکی بدون کنکور وجود ندارد. رشته های پزشکی بدون کنکور و پزشکی با آزمون، به صورت انحصاری در اختیار وزارت بهداشت و درمان هستند و فقط در دانشگاههای زیر ارائه می‌شوند:
- دانشگاه روزانه
- پردیس خودگردان دانشگاه سراسری
- ظرفیت مازاد سراسری
- دانشگاه آزاد اسلامی
- ظرفیت مازاد آزاد اسلامی
- پردیس خودگردان آزاد اسلامی
آزمون لیسانس به پزشکی
یکی از راه‌های ورود به رشته پزشکی، آزمون لیسانس به پزشکی است. یعنی اگر به هر دلیلی از طریق کنکور سراسری موفق به ورود به رشته پزشکی نشدید یا بعدا نظرتان تغییر کرد، می‌توانید پس از اتمام مقطع کارشناسی، با داشتن برخی شرایط در این آزمون شرکت کنید. معمولا زمان ثبت نام آزمون لیسانس به پزشکی در دی ماه هر سال آغاز میشود و تا یک ماه ادامه دارد و معمولا مهلت یک هفته‌ای هم برای افراد جا مانده در نظر می‌گیرند. شرایط شرکت در آزمون لیسانس به پزشکی شامل موارد زیر است:
- فارغ التحصيل مقطع كارشناسی پيوسته يا ناپيوسته يكی از رشته‌های گروه‌های آزمایشی تجربی یا رياضی باشند.
- حداكثر سن قابل پذیرش در زمان ثبت نام، ۲۵ سال تمام است (زمان سربازی و طرح نيروی انسانی به حداكثر سن اضافه می‌شوند).
- حداقل معدل دیپلم ۱۸ و حداقل معدل کارشناسی ۱۶ (استعدادهای درخشان در رشته‌های مورد پذيرش و برگزيدگان المپيادهای دانشجويی از شرط معدل معاف هستند)
- كارت پایان خدمت نظام وظیفه یا كارت معافیت دائم برای داوطلبان مرد
- مدرک پایان یا معافیت از طرح برای مشمولان طرح نیروی انسانی
مدت زمان تحصیل در رشته پزشکی
گذراندن واحدهای رشته پزشکی عمومی معمولا ۷ سال طول میکشد. پس از اتمام ۲۹۰ واحد درسی و پایاننامه، باید به عنوان یک پزشکی عمومی ۲ سال طرح اجباری نیروی انسانی در مناطق محروم بگذرانید و فقط پس از اتمام طرح مجاز به اقدام برای تأسیس مطب یا شرکت در آزمون تخصص خواهید بود. در شرایطی میشود حین طرح هم در آزمون تخصص شرکت کرد و در صورت قبولی، طرح به تأخیر می‌افتد.
دروس پزشکی عمومی در دانشگاه
کل دوران تحصیل یک پزشک عمومی بر اساس دروس که می‌گذراند، به چهار مرحله مجزا تقسیم میشود. برای ورود به هر مرحله، لازم است در تمام دروس و واحدهای مراحل قبلی، نمرات قبولی کسب شده باشند. رشته پزشکی یک درس پایاننامه ۶ واحدی نیز دارد که آخرین مرحله برای اتمام دوران تحصیل محصوب میشود.
علوم پایه پزشکی
دانشجو با گذراندن ۹۱ واحد نظری و عملی با آناتومی، فیزیولوژی، عوامل بیماری‌زا و مکانیسم دفاعی بدن و اصول مسائل بهداشتی آشنا میشود. طول این دوره ۲ سال است باید در تمامی دروس حداقل نمره ۱۲ کسب شود. بعد از اتمام علوم پایه، دانشجو باید در آزمون جامع شرکت کرده و حد نصاب ۵۰ درصدی را در نمرات کسب کند. این آزمون دو بار در سال برگزار میشود و هر دانشجو فقط می‌تواند ۳ بار در آزمون جامع شرکت کند و در صورت عدم قبولی، باید وارد مقطع کاردانی یا کارشناسی رشته دیگری شود.
نشانه شناسی و فیزیوپاتولوژی
این دوره معمولا ۱ سال طول میکشد و شامل بیش از ۳۰ واحد تئوری و عملی است. دانشجویان در این دوره با بیماری‌ها، شناسایی، نشانه‌ها و درمان بیماری‌ها و همچنین شرح حال نویسی بیمار آشنا می‌شوند.
کارآموزی بالینی پزشکی
طولانی‌ترین دوره تحصیلی رشته پزشکی است و به زبان ساده، زمان به کار بردن تمامی دروسی است که دانشجویان تا اینجا یاد گرفته‌اند. در واقع هدف این دوره تقویت و پرورش مهارت‌های پزشکی، آموزش اخلاق پزشکی، تقویت قدرت تشخیص، درمان و بهبودی وضعیت بیمار است. طی مدت ۲۰ الی ۲۲ ماه، دانشجو باید ۹۵ واحد تئوری و عملی را بگذراند تا توانایی‌های لازم برای نشانه‌شناسی، تشخیص و ارائه درمان را در بخش‌های مختلف بیمارستان و درمانگاه به دست بیاورد. دانشجویان در این دوره، ساعات مشخصی از شب را به عنوان کشیک فعالیت می‌کنند.
پس از اتمام این دوره، دانشجویان در آزمون پیش کارورزی شرکت می‌کنند که کسب حداقل ۵۰ درصد نمره برای ورود به کارورزی ضرورت دارد. هر دانشجو ۳ بار می‌تواند در این آزمون شرکت کند و در صورت عدم کسب حد نصاب، باید در مقطع کاردانی یا کارشناسی رشته دیگری ادامه تحصیل دهد.
کارورزی بالینی
همان دوره انترنی است که طی ۱۸ ماه دانشجو باید ۶۸ واحد عملی و کشیک را در بخش‌های مختلف بیمارستان و در کنار رزیدنت‌ها (دانشجویان تخصص) بگذراند. پس از موفقیت در این دوره و کسب حداقل نمرات، دانشجویان در آزمون صلاحیت بالینی شرکت می‌کنند که قبل از فارغ‌التحصیلی برگزار میشود.
بازار کار رشته پزشکی
بین تمام رشته‌های تجربی پزشکی که درباره آن‌ها در مطلب بازار کار رشته تجربی توضیح داده‌ایم، جزو پردرآمدترین رشته‌ها محسوب میشود و بیکاری در رشته پزشکی وجود ندارد چرا که تعداد پزشک در ازای فرد، در ایران کمتر از حد لازم است. محل کار یک پزشک در بیمارستان‌ها، کلینیک‌ها و مطب‌های دولتی و خصوصی است. همچنین برخی از پزشکان متخصص در دانشگاه هم تدریس می‌کنند. روند تأسیس مطب به ویژه در سالهای اخیر، با مشکلات و سخت‌گیری‌هایی روبه‌رو شده که ناشی از رشد فزاینده متقاضیان این رشته دانشگاهی و تمایل بسیاری از پزشکان به زندگی در کلان‌شهرها است. از طرفی امروزه بسیاری از مردم حتی برای بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی به غلط به متخصصان مراجعه می‌کنند که باعث کاهش مراجعه و درآمد پزشکان عمومی شده است. به همین دلیل اغلب پزشکان عمومی ترجیح می‌دهند وارد رشته‌های تخصص شوند.
درآمد پزشکی
زمان رسیدن به سطح درآمد بالا در پزشکی، طولانی‌تر از سایر رشته‌ها است اما قطعا آینده رشته پزشکی در صورت تبحر و خوش‌نامی فرد، بسیار روشن خواهد بود. در تمام مدت تحصیل در رشته پزشکی امکان کسب درآمد به صورت تخصصی و در ازای هر بیمار وجود ندارد. غیر از دوره کارورزی و طرح نیروی انسانی، سایر خدماتی که یک دانشجوی پزشکی در بخش‌های بیمارستانی و درمانگاهی ارائه می‌دهد، رایگان هستند و بابت آن‌ها دستمزدی دریافت نمی‌کند. اگر پزشکی را در دانشگاه دولتی بخوانید، پس از اتمام دانش‌آموختگی مثل همه رشته‌های دیگر، تعهد دارید تا دو برابر مدت تحصیل خود، خدمت‌رسانی کنید یا اینکه هزینه سالهای تحصیل خود را بپردازید.
درآمد رشته‌های پزشکی فقط به سطح تحصیلات و نوع تخصص وابسته نیست. پزشکی با پیشرفت علم در حال تغییر و تحول است. بنابراین یک پزشک باید اطلاعات خود را به روز نگاه دارد، در دوره‌ها، همایش‌ها و کارگاه‌های تخصصی مختلف شرکت کند، زبان تخصصی و زبان انگلیسی عمومی خود را تقویت کند، همیشه علاقه‌مند و پیگیر یادگیری تکنیک‌ها و یافته‌های روز دنیا باشد.
سطح درآمد پزشکان و متخصصان قابل پیش‌بینی نیست چون به عوامل مختلفی بستگی دارد. چه پزشک عمومی باشید، چه متخصص یا فوق تخصص، متناسب با سطح تحصیلات، نوع و میزان تخصص، سابقه کاری و مهارت‌های فردی، قطعا بیماران بر اساس خوش نامی و عملکرد شما و با اتکا به اعتمادی که به تبحرتان دارند، به شما مراجعه خواهند کرد. علاوه بر کار درمان در بیمارستان یا مطب شخصی، بسیاری از متخصصان کار تدریس در دانشگاه را نیز بر عهده دارند.
سخن پایانی
برای اینکه بدانید آیا رشته پزشکی مناسب روحیات، توانایی و اهداف شما هست یا نه، باید علاوه بر بررسی و تحقیقات فردی در آزمون‌های مشاوره‌ای هم شرکت کنید و از نظرات فارغ‌التحصیلان و دانشجویان پزشکی کمک بگیرید. رشته پزشکی به دلیل تنوع زیادی که در ادامه تحصیل و کار و درآمد بالا دارد، یکی از پرطرفدارترین رشته‌های تجربی است. علاوه بر تمام مزایا و امتیازاتی که پزشک شدن دارد، باید بدانید آمادگی مطالعه، تحقیق و پژوهش گسترده در دروس مختلف از الزامات تحصیل در این رشته است و فقط پذیرش در کنکور به معنای پایان سختی‌ها نیست.
سوالات متداول:
- رشته پزشکی بدون کنکور پذیرش دارد؟
خیر این رشته فقط در دانشگاههای دولتی، آزاد و پردیس خودگردان و با شرکت در کنکور سراسری ارائه میشود. - مدت زمان تحصیل در رشته پزشکی چقدر است؟
دانشجویان پزشکی ملزم به گذراندن ۲۹۰ واحد درسی و پایاننامه هستند که در حالت معمول حدود ۷ سال طول میکشد. - معدل لازم برای رشته پزشکی چقدر است؟
انتخاب و قبولی در رشته پزشکی هیچ شرط معدلی ندارد. فقط اتباع غیر ایرانی باید حداقل معدل ۱۶ داشته باشند تا بتوانند این رشته را انتخاب کنند. - حداکثر سن برای رشته پزشکی چند سال است؟
هیچ نوع شرط سنی در پذیرش رشته پزشکی وجود ندارد اما باید توانایی گذراندن سالهای طولانی دروس سنگین تئوری و عملی را داشته باشید و به مدت زمانی که طول میکشد تا به درآمد برسید، توجه کنید.
