آیا با اشتیاق به کشف و یادگیری، آماده‌اید تا در مسیری پر از ناشناخته‌ها، به دنبال پاسخ به سوالات علمی بروید؟ به این فکر کرده‌اید که چگونه با استفاده از ابزارهای پیشرفته، به یک محقق تبدیل شوید؟ رویای پوشیدن روپوش سفید و سر و کله زدن با تشخیص بیماری‌ها را در سر دارید؟ بدون آزمایشگاه‌ها، تحقیق و پژوهش، تشخیص بیماری‌ها و درمان آن‌ها بسیار دشوار خواهد بود و این یکی از مهمترین اهداف رشته علوم آزمایشگاهی است. اما ایا علوم ازمایشگاهی رشته خوبی است؟ این سوال طبیعی بسیاری از دانش‌آموزانی است که درباره آینده شغلی و حرفه‌ای خود نگران هستند. برای پاسخ دقیق به این سوال باید مسائل زیادی مانند استعداد و علایق، اهداف، وضعیت تحصیلی، برنامه‌ریزی مالی و توانمندی‌هایتان را در نظر بگیرید.
در این مطلب قصد داریم با معرفی صفر تا صد رشته علوم آزمایشگاهی شما را با مسیر تحصیلی، درآمد و بازار کار رشته علوم آزمایشگاهی آشنا کنیم.
معرفی رشته علوم آزمایشگاهی
رشته علوم آزمایشگاهی (Laboratory Sciences) یکی از پرطرفدارترین رشته های پیراپزشکی است که از نظر بازار کار و درآمد شرایط خوبی دارد. این رشته برای تشخیص بیماری‌ها و مشکلات با استفاده از آزمایشات تشخیص طبی و برای کمک به پیشگیری و پیگیری بیماری‌های مختلف است. علوم آزمایشگاهی فرصتی بی‌نظیر برای یادگیری، کشف، خدمت‌رسانی و در عین حال کسب درآمد ایجاد می‌کند.
رشته علوم آزمایشگاهی از تجربی
علوم آزمایشگاهی از پرطرفدارترین رشته های تجربی است و برای انتخاب آن باید در کنکور تجربی شرکت کنید. بر اساس تغییرات اخیر کنکور، رشته دیپلم شما هم باید تجربی باشد. بنابراین برای انتخاب این رشته باید در دروس زیست، شیمی و زمین‌شناسی قوی باشید. رشته علوم آزمایشگاهی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا پذیرش دارد که در ادامه خواهیم گفت مسیر شغلی و بازار کار هرکدام به چه صورت است.
رتبه لازم برای رشته علوم آزمایشگاهی
رتبه رشته علوم آزمایشگاهی بستگی به عوامل مختلفی دارد مثلا اینکه چه دانشگاهی را می‌خواهید انتخاب کنید، دولتی، پردیس یا آزاد؟ و منطقه چند هستید چون پذیرش این رشته به صورت بومی استانی است. مثلا سهمیه بومی مناطق محروم تا رتبه ۳۰ هزار منطقه ۳ هم در سال‌های قبل در این رشته قبول شده‌اند. اما قطعا برای قبولی در دانشگاه‌های دولتی روزانه یا شبانه تهران باید رتبه زیر ۵۰۰۰ داشته باشید.
کارشناسی علوم آزمایشگاهی
در گذشته پذیرش این رشته از کاردانی بود و پس از آن فارغ‌التحصیلان باید در آزمون کاردانی به کارشناسی علوم آزمایشگاهی شرکت می‌کردند. اما سال‌ها است که پذیرش رشته علوم آزمایشگاهی از مقطع کارشناسی انجام می‌شود. کارشناسی این رشته حدود ۸ ترم است و حدود ۴ سال طول می‌کشد. طی کارشناسی دانشجویان اطلاعات زیادی در زمینه‌های مختلف بیولوژی و پزشکی مانند قارچ شناسی، ویروس شناس، بافت شناسی، ژنتیک، انگل شناسی، خون شناسی، باکتری شناسی، ایمنی شناسی و داروشناسی به دست می‌آورند.
پس از پایان کارشناسی مثل سایر رشتههای وزارت بهداشت باید ۲ سال طرح نیروی انسانی را بگذرانید.
دروس رشته علوم آزمایشگاهی
دانشجویان علوم آزمایشگاهی طی ۴ سال دانشگاه، واحد ۱۳۰ را می‌گذرانند که ۱۶ واحد آن کارآموزی در مراکز درمانی است. در جدول زیر دروس این رشته را مشاهده می‌کنید. نگاهی به لیست درس های علوم آزمایشگاهی بیندازید تا فضای تحصیلی آن را بهتر درک کنید. آیا به این دروس علاقه دارید؟
| دروس عمومی | تربیت بدنی، اندیشه اسلامی، ادبیات، زبان عمومی، دانش خانواده و جمعیت، قانون اساسی، اخلاق کاربردی، تاریخ امامت، تفسیر موضوعی قرآن، تاریخ فرهنگ و تمدن ایران واسلام |
| دروس پایه | شیمی عمومی، آزمایشگاه شیمی عمومی، زیست شناسی سلولی مولکولی، آناتومی نظری، فوریت‌های پزشکی، کامپیوتر، روانشناسی عمومی، اصول و مبانی مدیریت خطر حوادث و بلایا، بافت‌شناسی، آزمایشگاه بافت‌شناسی، میکروبشناسی عمومی، آزمایشگاه میکروبشناسی عمومی، فیزیولوژی، آزمایشگاه فیزیولوژی، بیوشیمی عمومی، آزمایشگاه بیوشیمی عمومی، روش‌های مطالعه و یادگیری |
| دروس تخصصی | انگلشناسی، آزمایشگاه انگلشناسی، ایمنیشناسی پزشکی، آزمایشگاه ایمنی شناسی پزشکی، بیوشیمی پزشکی، آزمایشگاه بیوشیمی پزشکی، ویروسشناسی پزشکی، فیزیک حیاتی، آمار حیاتی و روش تحقیق، آسیب‌شناسی عمومی، آزمایشگاه آسیب‌شناسی عمومی، خونشناسی، آزمایشگاه خونشناسی، قارچ شناسی پزشکی، آزمایشگاه قارچشناسی پزشکی، فارماکولوژی و سمشناسی، آزمایشگاه فارماکولوژی و سمشناسی، بهداشت عمومی و اپیدمیولوژی، باکتریشناسی پزشکی، آزمایشگاه باکتریشناسی پزشکی، اصول مدیریت و قوانین آزمایشگاه، ژنتیک پزشکی، ایمونوهماتولوژی، هورمون‌شناسی، آزمایشگاه هورمون‌شناسی، اصول فنی و نگهداری تجهیزات آزمایشگاه، تکنیک‌های مولکولی و پیشرفته آزمایشگاهی، آشنایی با بیماری‌های داخلی، تضمین کیفیت در آزمایشگاه، اصول ایمنی و حفاظت در آزمایشگاه، سمینار |
| کارآموزی | کارآموزی، کارآموزی در عرصه |
گرایش های رشته علوم آزمایشگاهی
رشته علوم آزمایشگاهی با همین گرایش در مقاطع ارشد و دکترا پذیرش دارد. اما فارغ‌التحصیلان می‌توانند در گرایش‌های دیگر وزارت بهداشت یا وزارت علوم شرکت کنند که از پرطرفدارترین آن‌ها میتوان به رشتههای خون شناسی، ایمنی شناسی، بیوشیمی و بیوشیمی بالینی اشاره کرد. بد نیست اشاره کنیم که فارغ‌التحصیلان رشته علوم آزمایشگاهی مجاز به شرکت در آزمون لیسانس به پزشکی هم هستند که آن هم شرایط خاصی مانند مدرک زبان و شرط معدل دارد.
توانایی های لازم برای رشته علوم آزمایشگاهی
توانایی‌های لازم برای موفقیت در رشته علوم آزمایشگاهی را میتوان در چند دسته بررسی کرد که قبل از انتخاب این رشته، یا پس از آن باید در تقویت آن‌ها کوشا باشید:
مهارت‌های درسی
دروس اصلی برای قبولی در کنکور و هچنین پایه دروس دانشگاه، زیست و شیمی هستند. بنابراین به تقویت و علاقه به مباحث مختلف این درس‌ها خصوصا زیست توجه کنید. آزمایشات تشخیص طبی، نیازمند قدرت تجزیه و تحلیل و ریاضیات هم هستند.
مهارت‌های فردی در رشته علوم آزمایشگاهی
دقت بالا: کار آزمایشگاهی به دلیل مقیاس‌های کوچک نمونه و اندازه‌گیری، و همچنین اینکه با سلامت انسان‌ها سر و کار دارد، نیازمند دقت و توجه بالایی است.
نکته سنجی
در کار آزمایشگاهی زیاد پیش می‌آید که آزمایشی پاسخ درست نمی‌دهد یا لازم است برای رسیدن به نتیجه قابل اطمینان به نکات مختلفی توجه داشت.
مسئولیت‌پذیری
آزمایشات تشخیص طبی بسیار حساس هستند و با جان و سلامتی آدم‌ها سر و کار دارند بنابراین باید در این کار مسئولیت‌پذیر باشید. به موقع و با کیفیت بالا وظایف خود را انجام دهید.
پشتکار
محیط کار علوم آزمایشگاهی در یک فضای محدود است و به دلیل حجم کاری و نیاز به جوابدهی به موقع، باید در انجام فعالیت‌های کاری خود پشتکار داشته باشید.
قدرت تحمل
در کار آزمایشگاه خصوصا ابتدای آن، ممکن است با نمونه‌های ادرار و مدفوع یا سایر مایعات و ترشحات بدن کار کنید. دیدن این نمونه‌ها باید در قدرت تحمل شما باشد.
دانش تخصصی
برای رشته علوم آزمایشگاهی باید در کنار دروس و دانش تئوری، تخصص و مهارت‌های عملی کافی را هم آموخته باشید و برای تبحر در کار با نمونه‌ها، دوره‌های تکمیلی را بگذرانید.
مزایا و معایب رشته علوم آزمایشگاهی
برخورد کمتر با بیماران و مسئولیت غیر مستقیم در قبال سلامت آن‌ها را میتوان از مزایای این رشته و خطر ابتلا به بیماری‌ها در صورت عدم رعایت نکات ایمنی و بهداشتی را میتوان جزو نکات منفی کار در این حیطه دانست.
بازار کار رشته علوم آزمایشگاهی
همانطور که پیش از این در مطلب آینده شغلی رشته تجربی درباره بازار کار گفتیم، آینده شغلی علوم آزمایشگاهی از پذیرش در آزمایشگاه‌ها تا به عنوان یک تکنسین آزمایشگاه یا مسئول فنی گسترده هستند. پس از دوره کارشناسی و برای شروع کار معمولا نیاز به گذراندن دوره‌های کارآموزی در آزمایشگاه است تا انواع تکنیک‌های آزمایشگاهی و تشخیص طبی را فرا بگیرند.
محیط کاری کسی که علوم آزمایشگاهی خوانده، آزمایشگاه تشخیصی یا تحقیقاتی است. جایی که با استفاده از نمونه خون، مایعات و بافت‌هاب بدن انسان به کار تشخیص بیماری‌ها یا اندازه‌گیری فاکتورهای مخلفی که متخصص درخواست کرده انجام می‌شوند.
شغل علوم آزمایشگاهی
کار یک فارغ‌التحصیل علوم آزمایشگاهی، به طور کل در آزمایشگاههای تشخیص طبی یا تحقیقاتی است و می‌توانند در مراکز مختلفی مانند موارد زیر مشغول به کار شوند:
- آزمایشگاههای بالینی بیمارستان‌های دولتی و خصوصی
- آزمایشگاههای مراکز بهداشتی درمانی
- آزمایشگاههای تشخیص طبی خصوصی و غیر خصوصی
- انستیتوها و مراکز تحقیقاتی و آموزشی
- کارخانه‌های تولید وسایل و مواد آزمایشگاهی
- شرکت های پخش فراورده‌های بیولوژیکی و آزمایشگاهی
- پزشکی قانونی
- سازمان انتقال خون
- آزمایشگاههای صنایع غذایی و دارویی
همچنین افرادی که حداقل در دو مقطع، علوم آزمایشگاهی خوانده باشند می‌توانند اقدام به تاسیس آزمایشگاه تشخیص طبی کنند.
درآمد رشته علوم آزمایشگاهی
رشته علوم آزمایشگاهی سال‌ها است که از حقوق و درآمد خوبی برخوردار هستند خصوصا اگر در بیمارستان‌ها یا آزمایشگاههای دولتی مشغول به کار شوند. از چند سال قبل نیز به فارغ‌التحصیلان این رشته که در آزمایشگاه‌ها کار میکنند، مبلغی هم به دلیل خطرپذیر بودن این شغل پرداخت می‌شود.
سخن پایانی
در این مطلب سعی کردیم تمام مواردی که برای آشنایی با آینده رشته علوم آزمایشگاهی نیاز هست را به شما منتقل کنیم. این رشته را میتوانید از طریق کنکور رشته تجربی انتخاب کنید. پذیرش این رشته در هر سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا پذیرش دارد. کار اصلی فارغ‌التحصیلان هم در آزمایشگاههای تشخیص طبی یا تحقیقاتی است. اگر به درس زیست و شیمی علاقه دارید و در عین حال از محاسبات فراری نیستید، اگر میتوانید جزییات را به ذهن بسپارید و دقیق هستید، این رشته می‌تواند برای شما مناسب باشد.
سوالات متداول
- حداقل رتبه لازم برای رشته علوم آزمایشگاهی چقدر است؟
میتوان تا حدود رتبه ۲۰ هزار برای قبولی در دانشگاه سراسری و تا ۳۰ هزار برای قبولی در دانشگاه آزاد امید داشت. - آیا طرح رشته علوم آزمایشگاهی اجباری دارد؟
بله مانند سایر رشتههای وزارت بهداشت، بعد از اتمام کارشناسی این رشته باید طرح ۲ ساله نیروی انسانی را بگذرانید. - بازار کار رشته علوم آزمایشگاهی چگونه است؟
این رشته بازار کار خوبی دارد و میتوانید در آزمایشگاههای خصوصی و دولتی که در رابطه با مواد غذایی، تشخیص طبی و پژوهش فعالیت میکنند، کار کنید. - امکان ادامه تحصیل از علوم آزمایشگاهی وجود دارد؟
پس از اتمام دوره کارشناسی علوم آزمایشگاهی، مجاز به شرکت در آزمون کارشناسی ارشد رشتههای علوم آزمایشگاهی، بیوشیمی بالینی، خونشناسی، ایمنیشناسی، میکروبشناسی، قارچشناسی، باکتریشناسی، ژنتیک انسانی، انگلشناسی، سمشناسی، ویروسشناسی خواهید بود.
