این روزها، «پوشیدن ماسک» به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های ما تبدیل شده است. در چند ماه گذشته همه‌ی ما دردسر‌های بسیاری با ماسک داشتیم! بعد از آنکه لزوم استفاده‌ی همگانی از ماسک جهت جلوگیری از شیوع ویروس کرونا توسط سازمان بهداشت جهانی تأیید شد؛ چالش‌های بیشتری نظیر مقایسه‌ی انواع ماسک با یکدیگر، لزوم تعویض ماسک بعد از هر چند ساعت استفاده، آسیب‌های محیط زیستی، افزایش هزینه‌ی ماسک در سبد خرید خانواده‌ها و مسائلی از این دست به مسائل روزمره‌ی ما اضافه شد.
همه‌ی این عوامل را هم نادیده بگیریم، باید اعتراف کنیم که پیش از این تصوری از جهانی ماسک به صورت، نداشتیم… شاید پیش از این نهایتا در برخی از روزهای زمستان به علت آلودگی هوا و یا شیوع آنفولانزا، آن هم فقط برخی افراد، از ماسک استفاده می‌کردند. اما حالا که چندین ماه است بیشتر افراد جامعه –که البته این الزام همگانی است!- از ماسک استفاده می‌کنند، باید بپذیریم که برای ما، آدم بزرگ‌های دنیای کودکان هم پذیرش چنین واقعیتی سخت است که تنها از چشمان افراد هیجاناتشان را تشخیص دهیم و بر احساس ترس و وحشتی که صورت پوشیده با ماسک ایجاد می‌کند غلبه کنیم؛ حال چه برسد به کودکان….
خوشبختانه ما انسان‌ها توانمندی یادگیری و انعطاف نسبت به شرایط و موقعیت‌های جدید را داریم و البته که کودکان در این زمینه، از ما توانمند‌تر هستند! با این وجود، یادآوری نکاتی می‌تواند هم به ما، هم به فرزندانمان کمک کند تا این شرایط جدید و سخت را، راحت‌تر پشت سر بگذاریم.
سرزمین ابَر قدرت‌ها!
خیال‌پردازی برای کودکان حد و مرزی ندارد. کافی است آنها را تشویق کنید و همراهشان شوید تا متوجه شوید چقدر در این کار حرفه‌ای هستند! شاید بتوانیم با طرح ایده‌ای جدید در مورد ماسک، پوشیدن آن را جذاب‌تر کنیم؛ مثلا ماسک‌ها، وسایلی هستند که نیرویی ماورایی دارند و ما با پوشیدن آنها تبدیل به ابَرقدرت‌هایی می‌شویم که اصلی‌ترین وظیفه‌ی آنها، تلاش برای حفظ سلامتی خودشان و دیگر انسان‌هاست. یکی از مهم‌ترین نکاتی که در این دنیای خیالی وجود دارد این است که دیگر سهیم شدن و به اشتراک گذاشتن بعضی چیزها در این دنیا، ارزشمند نیست… وظیفه‌ی ابَر قدرت‌های ماسک پوشیده این است که به دیگران آموزش بدهند میکروب‌ها و ویروس‌هایی که احتمالا همراه خودشان دارند را به دست فرد دیگری نرسانند. آنها حتی باید از قرض دادن و شریک شدن ماسک جادویی‌شان با دیگران نیز خودداری کنند!
بسیار مهم است که پیش از ورود به دنیای خیالی ابَر قدرت‌ها، واقعیت ویروس کرونا را به زبانی که برای کودکان قابل فهم باشد، بازگو کنیم. اطلاعاتی که در مورد این بیماری به کودک می‌دهیم، باید متناسب با درک او باشد. برای مثال می‌توانیم از سرماخوردگی و آنفولانزا که برای کودکان عینی‌تر هستند و تجربه‌ی آن را دارند کمک بگیریم. اما در عین حال و با وجود هشدارهای لازم باید مراقب باشیم که کودکان را نترسانیم و به آنان اطمینان ببخشیم که در صورت رعایت نکات بهداشتی، ایمن هستند. ضمن اینکه مهم است به خاطر داشته باشیم همچون همیشه، به عنوان خانواده‌ی کودک، اولین و مهم‌ترین الگوهایش هستیم که می‌توانیم زمینه را برای رشد عادت‌های خوبی در او، همچون رعایت بهداشت و ضدعفونی کردن دست‌ها و… فراهم سازیم.
شناسایی احساسات مختلف
پوشیدن ماسک ممکن است باعث تجربه‌ی احساسات متفاوتی در کودک شما شود. شاید او را هیجان‌زده کند، باعث ناراحتی‌اش شود و یا حتی او را بترساند. بهتر است در مورد این احساسات احتمالی با فرزندتان گفتگو کنید و پیش از هر چیز به او اطمینان دهید که هیچ اشکالی ندارد اگر چنین احساساتی را تجربه کند.
یکی از بزرگترین اشتباهاتی که ممکن است کودکان ما و حتی خودمان در مورد احساسات مختلف داشته باشیم، فرار از آنهاست. اگر ما از فرزندمان بخواهیم که شجاع باشد، ممکن است او فکر کند هرگز نباید بترسد؛ در صورتی که برای شجاع بودن باید «کاری که لازم است را انجام دهد، حتی اگر از آن می‌ترسد». برای این کار باید به فرزندانمان یاد بدهیم چگونه این احساس را کنترل کنند و توازنی بین هیجان‌های مثبت و منفی خود برقرار سازند. بسیار مهم است که کودکان بدانند احساساتی نظیر ترس یا ناراحتی نیز همچون احساسات خوب اجتناب‌‌ناپذیرند؛ چرا که در غیر این صورت ممکن است فرصت‌ها و مسیر‌های جدید بیشماری را به علت تجربه‌ی احساس ترس اولیه از دست بدهند.
با کودک خود گفتگویی در مورد احساسات مختلف ناشی از پوشیدن ماسک برقرار سازید و برای هرکدام از این احساس‌های ناخوشایند، به کمک یکدیگر راه‌حلی پیدا کنید. فراموش نکنید که شما الگوی مهمی برای فرزندتان هستید و می‌توانید با راهکارهای شخصی خودتان، در این زمینه به او کمک کنید.
عروسک‌های ماسک به صورت
از اهمیت بازی غافل نشوید! کودکان در خلال بازی یاد می‌گیرند و هیجانات مختلفی را ابراز می‌کنند. می‌توانید بر صورت عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌های کودکتان ماسک بزنید و بازی را با موضوع احساس عروسک‌ها از ماسکی که به صورت دارند پیش ببرید. یکی از عروسک‌ها ممکن است نسبت به پوشیدن ماسک احساس بدی نداشته باشد و دیگری از وجود آن، احساس ناراحتی کند. در طول بازی، کودک شما این فرصت را پیدا می‌کند تا دلایل و ضرورت‌های پوشیدن ماسک را درحین توضیح دادن برای عروسکش، تمرین کند و به دوستان عروسکیش کمک کند که از پوشیدن ماسک، احساس بهتری داشته باشند!
ماسک‌های هنری!
سعی کنید با روش‌های مختلف، ماسک را وارد جریان روزمره‌ی زندگی کنید. برای مثال با کاغذرنگی، ماسک‌های کاغذی درست کنید و در خلال بازی آنها را به صورتتان بزنید. با همراهی فرزندتان ماسک‌ها را تزئین کنید و از برچسب‌های مختلفی برای اختصاصی ساختن آنها استفاده کنید. الگوی ماسک را با اندازه‌های مختلف بر روی کاغذ بکشید و برای تزئین دفتر و کتاب‌های کودکتان از این ماسک‌های مینیاتوری استفاده کنید.
احساسات پنهان شده در زیر ماسک
سعی کنید در طول روز با کودکتان در مورد احساسات افراد مختلف صحبت کنید. این مکالمه می‌تواند حتی در مورد احساسات دیگر افراد و یا شخصیت‌های کتاب داستان باشد. گفتگو در مورد احساسات می‌تواند به کودک شما کمک کند واژگانی که برای ابراز آنها لازم دارد را تمرین کند. مخصوصا در این دوران که افراد ماسک به صورت دارند و ابراز چهره‌ای هیجاناتشان محدو شده، لازم است بدانیم برای بیان هر احساس، به چه کلماتی احتیاج داریم. می‌توانید از بازی «حدس زدن احساسات» کمک بگیرید؛ به این صورت که با کودکتان به نوبت ماسک به صورت بزنید و سعی کنید احساسی خاص را ابراز کنید؛ برای مثال ناراحتی، ترس و یا خوشحالی. نفر مقابل باید از روی حالت چشم و ابروها احساس آن فرد را تشخیص دهد. در مورد تاب‌آوری نیز با کودکانتان صحبت کنید.
روش‌های متفاوت ابراز احساسات
با کمک فرزندتان کارت‌های کوچکی طراحی کنید که هرکدام احساس متمایزی را نشان دهد. این کارت‌ها می‌توانند قابلیت سنجاق شدن بر روی لباس فرزندتان را داشته باشند؛ به این ترتیب در مدرسه و هنگام تجربه‌ی احساسی خاص، به او کمک می‌کنند تا احساسی که در آن لحظه دارد را ابراز کند. فراموش نکنید که با این کارهای کوچک می‌توانید باعث اجتماعی نگه داشتن کودکان در آموزش مجازی می‌شوید.
ماسک و سرگرمی‌های بامزه!
سعی کنید به کمک روش‌های جالب و سرگرم‌کننده، استفاده از ماسک را برای کودکتان به امری عادی تبدیل کنید. یکی از بازی‌های جالبی که می‌توانید برای استفاده از ماسک اجرا کنید استفاده از عکس کودکتان است! یکی از عکس‌های فرزندتان را چاپ کنید و به کمک چسب، یک ماسک پارچه‌ای روی صورت او اضافه کنید. از کودکتان بخواهید که خودش ماسک را بر روی تصویر چهره‌اش بگذارد و بردارد. این کار به او کمک می‌کند چهره‌ی خودش را زمانی که ماسک می‌پوشد ببیند و به این چهره، راحت‌تر عادت کند.
روزگار تماس‌های تصویری با ماسک و بدون ماسک
توجه به جنبه‌های مثبت پیشرفت تکنولوژی می‌تواند به انطابق و سازگاری با دوره‌ای که در آن زندگی می‌کنیم بسیار کمک کند. تماس تصویری نیز یکی از همان فرصت‌هایی است که تکنولوژی در اختیار ما قرار داده تا در روزگار دوری و دلتنگی، از آن نهایت استفاده را ببریم! پیشنهاد ما این است که اگر قصد دارید همراه با فرزندتان به جایی بروید پیش از رفتن، با افراد حاضر در آن محل تماس تصویری داشته باشید تا کودکتان پیش از ملاقات، چهره‌ی آنها را با ماسک و بدون ماسک ببیند. برای مثال اگر قرار است به دیدار پدربزرگ و مادربزرگ بروید حتما پیش از رفتن مکالمه‌ای تصویری با آنها برقرار سازید تا ملاقات یک‌باره‌ی آنها با ماسک، کودکتان را نترساند.
تمرین تنفس آگاهانه
همان‌طور که می‌دانید نحوه‌ی تنفس ما می‌تواند بر احساسی که تجربه می‌کنیم، تاثیر بگذارد. اجازه دهید تا این موضوع را کمی بیشتر توضیح دهیم. زمانی که دچار اضطراب می‌شویم، ضربان قلبمان تندتر و تنفسمان هم سریع‌تر و سطحی‌تر می‌شود. برعکس این موضوع هم در بدن ما صدق می‌کند، یعنی زمانی که آرامش بیشتری داریم نیز ضربان قلب و تنفس آرام‌تری را تجربه می‌کنیم. منظورمان از تنفس سطحی چیست؟ زمانی که هوا را از طریق بینی وارد ریه‌ها می‌کنیم، اگر تنفسمان سطحی باشد این هوا تنها ظرفیت ریه‌ها را اشغال می‌کند. اما اگر به صورت آگاهانه تنفسمان را عمیق‌تر کنیم، می‌توانیم از ظرفیت بیشتری استفاده کنیم و با انقباض دیافراگم، هم قفسه‌ی سینه و هم شکم را پر از هوا کنیم.
حال اگر تمرین کنیم که آگاهانه عمیق‌تر نفس بکشیم و هنگام تنفس از ظرفیت شکم هم استفاده کنیم، بدن نمی‌تواند به صورت همزمان هم تنفس آرام و عمیقی داشته باشد و هم مضطرب شود! و این یکی از بهترین راه‌حل‌ها برای غلبه بر احساس اضطراب است. سعی کنید با کودکتان تمرین کنید تا در هنگام استفاده از ماسک تنفس آگاهانه و عمیق را تجربه کند تا به این ترتیب آمادگی غلبه بر احساس اضطراب احتمالی در مدرسه را پیدا کند.
همه‌ی راهکارهای ذکر شده در این مطلب نکاتی هستند که می‌تواند کمک کند به والدین و مراقبان کودک که باعث آماده شدن کودک برای سال تحصیلی پیش رو شوند. یادمان نرود که سال تحصیلی پیش رو، بسیار متفاوت از سال‌های گذشته است و کودکان ما از پیش، برای چنین شرایطی آمادگی نداشته‌اند پس باید حمایت از کودکان در سال تحصیلی آینده را یاد بگیرید.
برای بالا بردن اشتیاق به علم آموزی در کودکان نیز این مقاله را مطالعه کنید.
