اگر عزمتان را جزم کرده‌اید که در آزمون المپیاد ادبی شرکت کنید، باید نسبت به منابع المپیاد ادبی هم آشنایی کافی پیدا کنید. آستین‌هایتان را بالا بزنید و سیر تا پیاز نحوه مطالعه برای المپیاد ادبی را بدانید. موفقیت در المپیاد ادبی، تنها به مطالعه زیاد و شبانه‌روزی بستگی ندارد، بلکه باید منابع درست را با روشی صحیح مطالعه کنید. المپیاد یک مسابقه علمی بزرگ است که با آزمون‌های مدرسه تفاوت زیادی دارد؛ بنابراین باید خودتان را برای مطالعاتی متفاوت و هدفمند آماده کنید. منابع مختلف هر مرحله را بشناسید و درباره اسرار موفقیت در آزمون المپیاد ادبی اطلاعات کسب کنید. ما در این مقاله از اینکه المپیاد ادبی چیست تا نحوه مطالعه برای المپیاد ادبی، منابع المپیاد ادبی و هر آنچه برای آشنایی با المپیاد ادبی ۱۴۰۱ نیاز دارید را برایتان جمع‌آوری کرده‌ایم تا حسابی برای این رقابت علمی آماده شوید.
المپیاد ادبی چیست ؟
المپیاد ادبی، یکی از قدیمی‌ترین المپیادهای کشور است و از سال تحصیلی ۱۳۶۶ در کشور برگزار میشود. این المپیاد از تمام رشتههای نظری، داوطلب می‌پذیرد. ادبیات، یکی از شیرین‌ترین و غنی‌ترین حوزه‌های علمی و هنری است؛ هر سال دانشآموزان زیادی در ماراتن المپیاد ادبی شرکت می‌کنند و بعضی‌ها زودتر به خط پایان می‌رسند و از مزایای المپیاد ادبی بهره‌مند می‌شوند. میتوانید در مطلب المپیاد دانش آموزی چیست درباره تسهیلاتی که به دانشآموزان برتر امپیادی تعلق می‌گیرد بیشتر بخوانید.
المپیاد ادبی چند مرحله دارد؟
المپیاد ادبی، شامل سه مرحله است:
- مرحله اول المپیاد ادبی: اولین مرحله معمولا در بهمن ماه برگزار میشود و سوالات آن چهار گزینه‌ای هستند. در این مرحله حدود صد نفر از تمام داوطلبان، به مرحله بعدی می‌رسند. مرحله اول، شامل ۱۰۰ سوال چهارگزینهای است که بخش قابل‌توجهی از سوال‌هایش از منابع غیردرسی می‌آیند و اگر آماده نباشید، حسابی غافلگیرتان می‌کنند.
- مرحله‌ي دوم المپیاد ادبی: در ادیبهشت ماه برگزار میشود. ۴۰ تا ۴۵ نفر برگزیده مرحله دوم المپیاد به مرحله بعدی می‌روند. مرحله دوم شامل ۱۰۰ سوال چهارگزینهای است که اطلاعات ادبی‌تان را در حد عمیق‌تری زیرورو می‌کند.
- مرحله سوم المپیاد ادبی: در مرحله سوم، از مباحث مطرح شده در دوره تابستانی سوال طرح میشود.
برای المپیاد ادبی چه کتابی بخوانیم
یکی از گام‌های ابتدایی و اصول اولیه‌ی موفقیت در المپیاد ادبی، شناختن منابع است. شما باید برای عبور از هر مرحله، قبل از شروع مطالعه منابع تعیین شده را بخوانید یا جزوه المپیاد ادبی را از برگزیدگان قبلی تهیه و مطالعه کنید. این آزمون‌ها از دو منبع درسی و غیردرسی می‌آیند و اگرچه نسبت سوال‌ها از منابع غیر درسی به درسی، مدام تغییر می‌کنند، اما همیشه منابع غیردرسی سهم بیشتری برای خود برداشته‌اند.
منابع مرحله اول المپیاد ادبی
مرحله‌ی اول المپیاد ادبی، از شما ۱۰۰ سوال چهارگزینهای می‌پرسد که حدود ۳۰ درصد آن‌ها از کتابهای درسی آمده‌اند و بقیه از منابع غیر درسی. برای موفقیت در مرحله اول آزمون المپیاد ادبی، منابع غیردرسی یعنی ادبیات کهن را زیرورو کنید؛ از تاریخ بیهقی، شاهنامه، شعرهای سعدی و حافظ تا شعر نو و ادبیات معاصر. نحوه مطالعه برای المپیاد ادبی در گام اول، مطالعه دقیق منابع اعلام شده و در گام دوم، مطالعه‌ی کلی است. منابع این مرحله از المپیاد هم در ادامه آمده‌اند.
منابع درسی مرحله اول المپیاد ادبی
- کتابهای فارسی پایه دهم و یازدهم و علوم و فنون ادبی ۱ و ۲
- عربی، زبان قرآن ۱ و ۲ (ویژه رشته علوم انسانی)
منابع غیردرسی محله اول المپیاد ادبی
- شعر کهن:
- شاهنامه فردوسی به تصحیح جلال خالقی مطلق، چاپ دایره‌المعارف بزرگ اسلامی (جلد ۵، داستان رستم و شغاد و پادشاهی بهمن، همای و داراب)
- گرشاسب؛ نامه اسدی توسی به تصحیح حبیب یغمایی (از نشستن گرشاسب بر تخت کابل تا پایان بخش رفتن گرشاسب به ساختن سیستان و اتمام آن)
- بهمن‌نامه ایران‌شاه (ایرانشان) بن ابی الخیر به تصحیح رحیم عفیفی (آگاهی یافتن فرامرز از گرفتار شدن زال بر دست شاه بهمن، صفحات ۳۲۱ – ۳۳۹، ابیات ۵۳۷۶ – ۵۷۱۹)
- دیوان فرخی به تصحیح محمد دبیرسیاقی (قصاید «فسانه گشت و کهن شد حدیث اسکندر» و «با کاروان حله برفتم ز سیستان»)
- دیوان سنایی به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی («نظر همی کنم ار چند مختصر نظرم»، «برگ بی‌برگی نداری لاف درویشی مزن» و «ای یار مقامر دل پیش آی و دمی کم زن»)
- دیوان مسعود سعد سلمان به تصحیح مهدی نوریان (قصاید «نالم ز دل چو نای من اندر حصار نای» و «هوای دوست مرا در جهان سمر دارد»)
- دیوان حسن غزنوی به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی («هر نسیمی که به من بوی خراسان آرد» و «وقت آن است که مستان طرب از سر گیرند»)
- غزلیات سعدی به تصحیح غلامحسین یوسفی (طیبات از غزل ۲۸۹ تا پایان و خواتیم از آغاز تا پایان غزل ۶۸۰)
- دیوان انوری به تصحیح محمدتقی مدرس رضوی (جلد ۲، غزلیات، قافیه «ی» از غزل ۲۹۰ «ندارم جز غم تو غمگساری» تا پایان)
- دیوان خاقانی به تصحیح ضیاءالدین سجادی (غزلیات، قافیه «ی» از آغاز (صفحه ۶۶۵) تا پایان غزل «دلم که مرغ تو آمد به دام بازگرفتی» (صفحه ۶۷۹)
- نثر کهن:
- گلستان سعدی به تصحیح غلامحسین یوسفی (تمام کتاب)
- کیمیای سعادت به تصحیح حسین خدیوجم (جلد ۲، رکن سوم، اصل ششم «در علاج دوستی مال و آفت بخل» و هفتم «در علاج دوستی جاه و حشمت» (صفحات ۱۴۹ – ۲۰۵)
- تذکره الاولیا به تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی («ذکر بایزید بسطامی»، «ذکر حسین منصور حلاج» و «ذکر ابوالحسن خرقانی»)
- کشف‌المحجوب به تصحیح محمود عابدی («ابویزید طیفور بن عیسی البسطامی» (صفحات ۱۶۲ – ۱۶۴)، «ابوالمغیث الحسین بن منصور الحلاج» (صفحات ۲۲۹ – ۲۳۳) و «ابوالحسن علی بن احمد الخرقانی» (صفحات ۲۴۸ – ۲۴۹)
- داراب‌نامه طرسوسی به تصحیح ذبیح‌الله صفا (جلد ۱، صفحات ۳ – ۶۲)
- شعر معاصر:
- نیما یوشیج («پدرم»، «خنده سرد»، «داستانی نه تازه»، «کار شب‌پا»، «خروس می‌خواند»، «در فروبند»، «آقا توکا»، «اجاق سرد»، «هنگام که گریه …»، «ماخ اولا»، «در شب سرد زمستانی»، «مرغ آمین»، «قایق»، «خانه‌ام ابریست»، «هست شب»، «داروگ»)
- مهدی اخوان ثالث (آخر شاهنامه)
- احمد شاملو (ابراهیم در آتش)
- داستان معاصر:
- صادق هدایت (داستان کوتاه «سه قطره خون» از مجموعه داستان سه قطره خون)
- غلامحسین ساعدی (داستان کوتاه «قصه پنجم» از مجموعه داستان ترس و لرز)
- بهرام صادقی (داستان کوتاه «آوازی غمناک برای یک شب بی مهتاب» از مجموعه داستان سنگر و قمقمه‌های خالی)
- شمیم بهار (داستان کوتاه «ابر بارانش گرفته»)
- نمایشنامه:
- اکبر رادی (ملودی شهر بارانی)
- اطلاعات و درک ادبی (فاقد منبع مشخص)
منابع مرحله دوم المپیاد ادبی
در مرحله دوم، سوال‌ها تخصصی‌تر می‌شوند و باید به مباحث عمیق‌تری مانند ارتباط متون و تاریخ ادبیات تسلط پیدا کنید. بهترین نحوه مطالعه برای المپیاد ادبی در مرحله دوم، داشتن مطالعه آزاد غنی در زمینه‌ی ادبیات و دستور زبان است. منابع المپیاد ادبی مرحله دوم به طور کلی شامل کتابهای زیر است.
منابع درسی مرحله دوم المپیاد ادبی
- ادبیات یازدهم انسانی
- زبان فارسی یازدهم انسانی
- عربی یازدهم انسانی
- آرایه‌های ادبی یازدهم انسانی
- تاریخ ادبیات یازدهم انسانی
منابع غیردرسی مرحله دوم المپیاد ادبی
- زبان عربی (طبق منابع اعلام شده)
- شعر کهن:
- هفت پیکر به تصحیح وحید دستگردی، به کوشش سعید حمیدیان، انتشارات قطره (از آغاز داستان بهرام تا سر داستان بهرام با کنیزک خویش)
- مثنوی معنوی به تصحیح نیکلسون (از آغاز تا سر داستان پیر چنگی)
- غزلیات حافظ، تصحیح قزوینی و غنی (قافیه و ردیف «ی»)
- غزلیات صائب، مجموعه رنگین گل، به کوشش محمد قهرمان، انتشارات نشر سخن (قافیه و ردیف «د»)
- نثر کهن:
- تاریخ بیهقی، تصحیح علی‌اکبر فیاض (مجلد پنجم)
- کلیله و دمنه، تصحیح مجتبی مینوی، نشر امیرکبیر و دانشگاه تهران (باب بوزینه و باخه و باب زاهد و راسو)
- چهار مقاله، تصحیح محمد قزوینی، به کوشش محمد معین (مقاله شاعری و مقاله دبیری)
- اسرار‌التوحید، تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی (مقدمه و باب اول در ابتدای حالت شیخ ما ابوسعید)
- شعر معاصر:
- احمد شاملو: مرگ نازلی، نمی‌رقصانمت چون دودی آبی رنگ، کیفر، خواب وجین گر، سرود ابراهیم در آتش، تعویذ، محاق، شبانه (مرا تو بی سببی نیستی)، شبانه (اگر که بیهوده زیباست شب)، با چشم‌ها، مرثیه (به جست‌و‌جوی تو بر درگاه کوه می‌گریم)، و حسرتی، در آستانه، مه، سرود برای مرد روشن که به سایه رفت، فصل دیگر، نامه، گفتی که باد مرده است، ترانه آبی، آخر بازی، شبانه (قصدم آزار شماست)
- سهراب سپهری: پشت دریاها، سوره تماشا، به باغ همسفران، جان گرفته، نقش، شاسوسا، گل آینه، دوست، پیامی در راه، در گلستانه، پیغام ماهی‌ها، ندای آغاز
- داستان معاصر:
- بهرام صادقی: دو داستان کوتاه «با کمال تاسف» و «آقای نویسنده تازه کار است» از مجموعه سنگر و قمقمه‌های خالی
- هوشنگ گلشیری: حدیث مرده بر دار کردن آن سوار که خواهد آمد.
- شهریار مندنی‌پور: داستان کوتاه باران اندوهان از مجموعه‌ی مومیا و عسل
- نمایشنامه: مرگ یزدگرد و فتح‌نامه کلات از بهرام بیضایی
- ترجمه ادبی: سرگذشت حاجی بابای اصفهانی، تالیف جیمز موریه، ترجمه ی میرزا حبیب اصفهانی، به کوشش محمدعلی جمال زاده (از گفتار ۱۴ تا پایان گفتار ۲۴)
- اطلاعات و درک ادبی: بدون منبع مشخص
منابع مرحله سوم المپیاد ادبی
سوالات این مرحله غالباً از مطالب مطرح شده در دوره تابستانی طرح می‌شوند.
چطور برای المپیاد ادبی مطالعه کنیم ؟
قدم اول برای موفقیت در المپیاد ادبی، این است که به هیچ منبعی محدود نشوید! اگرچه منابع مختلفی معرفی می‌شوند، اما شما سعی کنید خارج از منابع، تسلط خوبی روی ادبیات ایران، خصوصاً ادبیات کهن پیدا کنید. وقت برنامه‌ریزی درسی برای مطالعه المپیاد ادبی، تمرکزتان را به زیرورو کردن ادبیات کهن و منابع غیردرسی بدهید و انتظار هر سوالی از هر کتاب ادبی کهن را داشته باشید.
برای مطالعه، سوال اول و حیاتی این است که از کی برای خوندن المپیاد شروع کنم؟ سوال‌های المپیاد ادبی، از منابع مختلفی مطرح می‌شوند و باید حسابی خودتان را برای منابع پنهان آماده کنید؛ به همین دلیل کارشناسان پیشنهاد می‌کنند از تابستان زیر و رو کردن منابع را شروع کنید. مرحله اول در زمستان برگزار میشود و باید زمان کافی داشته باشید تا از صافی‌های مرحله اول بگذرید و به غول مرحله دوم المپیاد ادبی برسید. برای موفقیت در المپیاد ادبی، یک شاه‌کلید ساده وجود دارد؛ علاقه! تنها علاقه به ادبیات و دنیای آن می‌تواند کمکتان کند شعر بخوانید، متون کهن را رمزگشایی کنید و ادبیات معاصر را زیر ذره‌بین ببرید؛ به طوری که هیچ سوالی غافلگیرتان نکند!
۴ نکته طلایی برای موفقیت در المپیاد ادبی
- نمونه سوال‌های المپیاد ادبی را دقیق مطالعه کنید و از غافلگیری جلوگیری کنید. مطالعه سوال‌های المپیاد سالهای گذشته، یکی از بهترین استراتژی‌هاست و حسابی کمکتان می‌کند.
- وب سایت‌های مختلفی مثل وبسایت خود المپیاد علمی دانشجویی، به شما کمک می‌کنند بیشتر با این آزمون آشنا شوید.
- مطالعه آزاد را فراموش نکنید؛ از جایی که منابع این آزمون مختلف‌اند، بهتر است دست به دفاع بزنید و در زمینه ادبیات کهن مطالعه داشته باشید. این کار باعث میشود تسلط بیشتری روی ادبیات کهن پیدا کنید و به منابع اعلام نشده هم تسلط حدودی پیدا کنید.
- برنامه‌ریزی برای مطالعه منابع المپیاد ادبی ضروری است؛ از تابستان شروع کنید و منابع را زیرورو کنید.
سخن پایانی
در این مقاله از سلام، تا حدودی با منابع و نحوه مطالعه برای المپیاد ادبی آشنا شدید؛ با این حال توصیه می‌کنیم ریسک نکنید. برای هر سوالی آماده باشید، سعی کنید روی ادبیات کهن و معاصر تا حدودی تسلط پیدا کنید. اصلی‌ترین کلید موفقیت در المپیاد ادبی، علاقه به ادبیات و مطالعه مداوم است. از جایی که منابع این آزمون بسیار متنوع و گسترده‌اند، زمان را از دست ندهید، از چند ماه زودتر شروع کنید و با علاقه جلو بروید تا جز چند نفر برتر آزمون المپیاد ادبی ۱۴۰۱ باشید.
سوالات متداول
- از چه رشته ای می توان در المپیاد ادبی شرکت کرد؟
شرکت در این المپیاد برای همه دانشآموزان رشتههای نظری آزاد است. - المپیاد ادبی دانش آموزی چند مرحله دارد؟
المپیاد ادبی ۳ مرحله دارد که در مراحل اول و دوم آن داوطلبان باید به صد سوال چهارگزینهای پایخ دهند و مرحله سوم نیز پس از دوره تابستانی برگزار میشود. - چطور برای المپیاد ادبی مطالعه کنیم؟
قدم اول برای موفقیت در المپیاد ادبی، این است که به هیچ منبعی محدود نشوید! اگرچه منابع مختلفی معرفی می‌شوند، اما شما سعی کنید خارج از منابع، تسلط خوبی روی ادبیات ایران، خصوصاً ادبیات کهن پیدا کنید. - بهترین منابع المپیاد ادبی چه کتابهای هستند؟
منابع المپیاد بسیار زیاد و گسترده هستند و شما باید تا جایی که میتوانید با بررسی تستهای سالهای گذشته، سطح دانش خود و زمانی که دارید ابتدا منابع درسی را مطالعه کنید. سپس سراغ منابع غیر درسی مرحله اول المپیاد ادبی بروید که در این مقاله ذکر کردیم.
