فراموش کردن مطالب درسی یا آموزشی، چیز عجیبی نیست و همه ما بارها با آن برخورد داشته‌ایم. اما گاهی به یک چالش اساسی تبدیل می‌شود خصوصا اگر مباحث زیاد یا پیچیده‌ای سر و کار داشته یا وقت کمی داشته باشیم. اغلب دوست داریم با کم‌ترین تلاش، اطلاعات را به خاطر بسپاریم. اما چطور می‌توان مطالب را به مدت طولانی‌تری به خاطر سپرد؟ چگونه مطالب پیچیده یا پر از جزییات را حفظ کنیم؟ چطور مطالب شبیه به هم را با یکدیگر اشتباه نگیریم؟ روشی وجود دارد که بتوان برای همه دروس و مطالب حتی یادگیری ریاضی و فیزیک، از آن استفاده کرد؟ یکی از روش‌ها بر اساس سیستم لایتنر کار میکند اما اگر جعبه لایتنر ندارید نگران نباشید چون با یادگیری اصول لایتنر می‌توانید آن را برای خودتان بسازید. اینکه کاربردهای جعبه لایتنر چیست و چگونه از جعبه لایتنر استفاده کنیم راتا پایان این مقاله به طور کامل توضیح‌داده‌ایم.
جعبه لایتنر چیست
برخلاف حافظه کوتاه مدت که با چند بار تکرار یا رمزگذاری می‌توان مطالب را درون آن جای داد، قرار گرفتن مطالب در حافظه بلندمدت نیاز به تداوم، عادت‌سازی و تکرار بیشتری دارد. به این منظور سیستم‌های مختلفی مانند لایتنر ابداع شده‌اند. جعبه یا سیستم لایتنر روشی شامل استفاده از فلش کارت است که یک راهکار قدیمی و سنتی برای یادگیری محسوب می‌شود. اما روزنامه‌نگاری به نام سباستین لایتنر با ایجاد تغییراتی در استفاده از فلشکارت، کارایی این روش را به نحو موثری افزایش داد. در این روش یک جعبه داریم با تعدادی خانه و از فلش کارت استفاده می‌شود. لایتنر بر اساس تکرار در فواصل زمانی مشخص کار میکند که با نام اثر فاصلهگذاری شناخته می‌شود. خانه‌ها از اولین به آخرین نمایان‌گر مسیر حافظه از کوتاه‌مدت به بلندمدت هستند.
کاربرد جعبه لایتنر
مغز با تداعی اطلاعات کار میکند و اطالاعاتی که در بازعه‌های مختلف دریافت شده‌اند را به یکدیگر پیوند می‌دهد. هدف از جعبه لایتنر این است که تا جای ممکن اطلاعات را به هم پیوند بدهیم، تکرار کرده و در حافظه بلند مدت خود ذخیره کنیم. به همین دلیل از این جعبه می‌توان در موارد زیر بهره برد:
- یادگیری خود آموز زبان انگلیسی
- حفظ کردن فرمول‌ها
- حفظ کردن اسامی
- به خاطر سپردن مفاهیم پیچیده
- حفظ کردن مباحثی با جزییات فراوان
- جمع‌بندی کردن
مزیت استفاده از سیستم لایتنر
سیستم لایتنر منجر به تحریک مغزی می‌شود که تنها با خواندن غیر فعال اطلاعات جدید یا پیچیده، نمی‌توان به آن دست یافت. در این روش با پاسخ دادن فعالانه به سؤالات و یادآوری اطلاعاتی که مطالعه کرده‌ایم، اطلاعات ذخیره شده در اعماق حافظه و در مدت زمان طولانی‌تری در دسترس هستند. سیستم لایتنر منجر با کاهش فاصله بین مرور مطالب، به مطالعه تداوم می‌بخشد. این ابزار بر اساس یک سری اصول روانشناسی و نوروساینس طراحی شده است و مزیت‌های متعددی برای کاربر ایجاد میکند:
- روند یادگیری به یک بازی تبدیل می‌شود که انگیزه ادامه دادن را تقویت میکند.
- زمان‌بندی این سیستم به نحوی است که بیشترین تکرار، در قسمت اوج منحنی فراموشی اتفاق می‌افتد و کمک میکند مطلب از حافظه فعال خارج نشود.
- این سیستم نوعی پاداش ذهنی حاصل از عبور کارتها در طول جعبه و رسیدن به خانه پایانی ایجاد میکند که فرد را به ادامه علاقه‌مند میکند.
- از تکرارهای غیر ضروری و روزانه آنچه به یاد دارید جلوگیری می‌شود و این جعبه مطالب فراموش‌شدنی و بدقلق را شکار میکند.
- برای هر نوع مطلبی (حفظی و مفهومی) می‌توان از این سیستم استفاده کرد.
نحوه تقسیم بندی جعبه لایتنر
فرقی نمی‌کند که از جعبه لایتنرهای وجود در بازار استفاده کنید، یک جعبه ساده برای خودتان بسازید یا اپلیکیشن و نرم‌افزارهای مبتنی بر لایتنر را نصب کنید. برای اینکه سیستم لایتنر اثرگذاری خود را داشته باشد، جعبه باید حداقل از ۳ خانه تشکیل شود. اما خود لایتنر پیشنهاد می‌کرد ۵ خانه در نظر بگیرید که هرکدام ظرفیت متفاوتی دارند:
- ظرفیت خانه اول یک دسته کارت است.
- خانه دوم به اندازه دو دسته کارت ظرفیت دارد.
- خانه سوم به اندازه ۴ دسته کارت ظرفیت دارد.
- ظرفیت خانه چهارم ۸ دسته کارت است.
- خانه پنجم و آخر، ۱۵ دسته کارت را در خود جای می‌دهد.
این ظرفیت به این معناست که به طور مثال، خانه دوم دو روز طول می‌کشد تا خالی شود. تا زمانی که ظرفیت هر خانه پر نشده باشد، نمی‌توانید کارتهای آن را مطالعه و خارج کنید. خارج کردن کارتها از خانه‌های دوم به بعد، ترتیب دارد و باید اول از دسته کارت قدیمی‌تر شروع کنید. برای جدا کردن دسته‌های مختلف کارتهای هر روز در خانه‌ها، می‌توانید از یک فلش کارت رنگی و با سایز بزرگتر از کارتهای دیگر استفاده کنید. برنامه‌های مختلفی وجود دارند که بر اساس سیستم لایتنر کار می‌کنند که می‌توانید در مطلب بهترین اپلیکیشن های آموزش زبان انگلیسی درباره آنها بخوانید.
نحوه استفاده از جعبه لایتنر
محدودیتی برای تعداد کل فلشکارتها وجود ندارد. می‌توانید همه کارتها را در ابتدا درست کنید یا اینکه هر روز کارتهای جدید را بسازید. بهتر است هر روز تعداد مشخصی کارت به جعبه اضافه کنید و به این عدد پایبند بمانید. فقط به این علت که ایجاد روتین در هر کاری، احتمال اثرگذاری آن روی ذهن را بیشتر میکند.
- فلش کارتهای روزانه خود را بخوانید و در خانه اول قرار دهید.
- روز بعد کارتهای خانه اول را بردارید و سوال روی آن را پاسخ دهید.
- اگر پاسخ صحیح بود کارت را در خانه بعدی بگذارید و در غیر این صورت آن را به خانه اول برگردانید.
- روز سوم هم از خانه اول شروع کنید و به خانه دوم دست نزنید.
- روز چهارم می‌توانید علاوه بر خانه اول، کارتهای قدیمی‌تر در خانه دوم را هم مطالعه کنید چون ظرفیت آن تکمیل شده است.
به تدریج کارتها از خانه اول به خانه‌های بعدی می‌روند. هر روز باید کارتهای خانه اول و خانه دیگری که ظرفیت آن پر شده را مرور کنید و با روندی که ذکر شد آنها را وارد خانه بعدی کنید یا به خانه اول برگردانید. وقتی به مرورکردن کارتهای خانه پنجم رسیدید، در صورتی که مطلب را به یاد آوردید، آنها از گردونه جعبه لایتنر خارج میشوند. با توجه به این سیستم، مشخص است که برای مرور و اتمام کارتها حداقل به ۳۰ روز زمان نیاز دارید. استفاده از جعبه لایتنر میتواند یکی از روش های خلاقانه آموزش زبان به کودکان باشد.
چند توصیه مهم برای افزایش کارایی سیستم لایتنر
- تا حد امکان فلشکارتها را خودتان بسازید تا در مرحله نوشتن و یادداشت برداری هم یک مرحله از روند طی شود.
- سعی کنید فلشکارتها کوچک باشند. اندازه معمول فلش کارت A6 است اما برای کلمات می‌توانید A5 درست کنید.
- مقدار مطالب پشت و روی هر کارت محدود باشد.
- ویرایش کردن کارتها طی زمان را فراموش نکنید.
- پست و روی کارتها هم از روش‌های رایج در خلاصه‌نویسی ویادداشت‌برداری مانند مثال زدن، هایلایت کردن یا قلم رنگی استفاده کنید.
- اگر یک مثال یا تصویر کمک میکند مطلب را بهتر به ذهن بسپارید، حتما آن را به توضیحات پشت کارت اضافه کنید.
- اگه یک عکس یا تلفظ صوتی میتونه کمک کنه بهتر به خاطر بسپارید حتماً به کارتتون اضافه کنید و یا اگر لازمه بخشی از متن رو بولد و یا رنگی کنید.
- اگر لازم است منبع مطلب را به صورت کتاب و صفحه پشت کارت بیاورید تا در صورت لزوم بتوانید به آن مراجعه کنید.
- اگر مطلبی را حتی برای بار اول به یاد نیاوردید، حتما مبحث مربوط به آن را مرور کنید یا به هر طریقی رفع اشکال انجام دهید. گاهی حفظ نشدن مطالب به این دلیل است که آن را مفهومی و عمیق یاد نگرفته‌ایم.
سری هم به مطلب بهترین سن یادگیری زبان انگلیسی بزنید.
سخن پایانی
جعبه لایتنر یکی از روش‌های نسبتا سنتی و قدیمی یادگیری مطالب پیچیده، جزییات و حفظیات محسوب می‌شود. اما با این وجود هنوز از رونق آن کم نشده است بلکه روش‌های مدرن‌تری مانند اپلیکیشن و نرم‌افزارهای متعددی بر اساس اصول سیستم لایتنر نیز تولید شده‌اند. در این سیستم که با تلاش‌های یک روزنامهنگار آلمانی به نام سباستین لایتنر ایجاد شد، از فلشکارت برای مرور مطالب در دوره‌های مداوم و فواصل منظم استفاده می‌شود. فراموش نکنید که فلشکارتها باید کوچک و خلاصه‌نویسی شده باشند. همچنین در هر کارت از همه چیزهایی که یادگیری را افزایش می‌دهند مانند مثال، رنگ و تصاویر استفاده کنید. اگرچه می‌توان از این روش برای مطالعه در کوتاه مدت هم استفاده کرد، اما بهتر است حداقل ۳۰ روز فرصت استفاده از لایتنر را داشته باشید. از فواید جعبه لایتنر می‌توان به کاربرد برای مطالب متنوع حفظی و مفهومی، ایجاد انگیزه از طریق سیستم پاداش ذهنی و بازی‌سازی، آسان و اجرایی بودن آن اشاره کرد.
پیشنهاد مطالعه: چگونه مترجم شویم و کسب درآمد کنیم؟
سوالات متداول
- جعبه لایتنر چه کاربردها و مزایایی دارد؟
با استفاده از جعبه لایتنر میتواند تمامی اطلاعاتی که پیچیده هستند، جزییات زیادی دارند و مطالبی که یادگیری آنها برایتان مشکل است را به بخشهای کوچکتری روی فلشکارت تقسیم کرده و به خاطر بسپارید. - جعبه لایتنر چیست؟
جعبه لایتنر سیستمی است که توسط یک روزنامهنگار آلمانی ابداع شد که با استفاده از فلشکارت و بر مبنای اثر فاصلهگذاری کار میکند. این جعبه از تعدادی خانه با ظرفیت متفاوت تشکیل شده است که به صورت روزانه و با یک سیستم مروری طی فواصل خاصی، با فلشکارت پر میشوند. - چگونه با جعبه لایتنر کار کنیم؟
سیستم معمول جعبه لایتنر، شامل ۵ خانه است که به ترتیب از خانه اول، ظرفیت ۱، ۲، ۴، ۸ و ۱۵ دسته کارت را دارند. محدودیتی در تعداد فلشکارتها وجود ندارد اما بهتر است تعداد کارتهای هر روز نیز بیش از ۵ عدد نباشد. هر روزک ارتهای جدید را در خانه اول قرار دهید. روز دوم خانه اول تکمیل است، بنابراین باید کارتها را بخوانید و در صورت دانستن جواب آن را وارد خانه دوم کنید. در غیر اینصورت به خانه اول برمیگردد. هر بار که ظرفیت دسته کارتها در هر خانه پر شد مجاز هستید که این روند را برای آن خانه تکرار کنید.
