مهدکودک اولین اجتماعی نسبتا بزرگ و جدا از خانواده و نزدیکان است که کودک در آن قدم می‌گذارد. ورود به هر محیط جدیدی برای هر فردی در هر سنی با اضطراب و استرس همراه است اما با این تفاوت که کودک این اضطراب را نمی‌شناسد و توانایی کنترل و مدیریت فشار روحی، هیجان و احساسات خود در مواجهه با این تغییر را ندارد. اما والدین باید با این چالش چه کنند؟ بهترین و درست‌ترین روش برخورد با کودکی که مهدکودک نمی‌رود چیست؟ چگونه می‌توان اضطراب جدایی رفتن به مهدکودک را کاهش داد یا درمان کرد؟ در ابتدای این مقاله می‌خواهیم بررسی کنیم که چرا برخی از کودکان بیشتر با رفتن به مهدکودک مشکل دارند، علت ترس آن‌ها چیست و در برخورد با ترس کودک باید چه کرد. در انتها نیز ۵ راهکار موثر برای علاقه‌مند کردن و عادت دادن کودک به مهد کودک را توضیح داده‌ایم.
کودکی که به مهد نمی رود
علی‌رغم اینکه برخی از کودکان فضای مهد کودک، اسباب‌بازی‌های فراوان، محیط شاد مهدکودک و بازی بی‌پایان با بچه‌های دیگر را دوست دارند، برخی از کودکان نیز به شدت روی نرفتن به مهد کودک پافشاری می‌کنند. صبح خودش را به مریضی می‌زند، جیغ می‌کشد، گریه میکند، در مهدکودک بیقرار است، نسبت به سایر کودکان یا مربی مهد لجبازی و رفتار پرخاشگرانه دارد یا والدین را تهدید به رفتارهای ممنوع میکند تا به هر روشی شده در خانه بماند. وقتی اصرار به مهد کودک نرفتن تداوم پیدا میکند و همراه با اختلالات رفتاری دیگری مانند پرخاشگری، آسیب به خود یا دیگران، شب‌ادراری، افسردگی، بی اشتهایی و انزوای شدید است، وقت آن رسیده که موضوع را کمی جدی‌تر بگیرید.
علل مقاومت کودک برای رفتن به مهد
در پس بهانه های کودک برای نرفتن به مهد یک یا چند مورد از علل زیر وجود دارد:
- اضطراب جدایی
- وابستگی کودک به مادر، پدر، پرستار یا سایر مراقبین ( مثل مادربزرگ یا پدربزرگ)
- از دست دادن یک والد و وابستگی شدید به خواهر یا برادر و والد دیگر
- کم بودن سن کودک برای ورود به فضای مهد کودک یا صبح زود بیدار شدن
- تجربه آسیب دیدن در محیط‌های ناآشنا یا سابقه آسیب از افراد غریبه ۰احساس خطر و ناامنی در محیط جدید)
- اختلال اضطراب اجتماعی
- بدرفتاری کودکان دیگر و ترس کودک از بچه های دیگر
- سابقه ترک منزل توسط مادر
- بیماری یکی از والدین و ترس از دست دادن والدین
- سابقه مشکلات خانوادگی و تهدید یکی از والدین به ترک کودک یا ترک خانه
- ترساندن زیاد کودک از افراد غریبه
- مراقبت افراطی والدین از کودک و استرس شدید از آسیب به او
درباره عوامل موثر بر بروز اضطراب مطلب علل اضطراب در کودکان و درباره معایب و مزایای اشتغال مادر و فرستادن کودک به مهد مطلب هر آنچه باید درباره شاغل بودن مادر بدانید را نیز مطالعه کنید.
۵ راهکار مقابله با نرفتن به مهد کودک
کودکان در جایی که نمی‌شناسند و در حضور کسی که تجربه‌ای با او ندارند، احساس ترس و اضطراب می‌کنند. بنابراین برای مقابله با این مشکل باید از همین در وارد شوید و یک پروژه عادت سازی به مهد کودک تعریف کنید. اگر درباره سن مهدکودک و پیش دبستانی تردید دارید سری هم به مطلب شرایط سن پیش دبستانی یک و دو بزنید.
سپردن کودک به مراقبین آشنا
دلبستگی کودک به خانه و والدین یک شبه اتفاق نیفتاده است و فرایند اجتماعی شدن نیز طی یک شب طی نمی‌شود. یکی از گام‌های مفید در مقابله با نرفتن به مهدکودک این است که برای مدت کوتاه کدوک را به یکی از افرادی که دوست دارد بسپارید. در این فاصله مراقب دوم کودک را مرتبا تغییر ندهید. می‌توانید ابتدا در هر زمانی که کودک آمادگی داشت این کار را انجام دهید و بعد زمان بردن کودک را به زمان شروع مهدکودک نزدیک‌تر کنید. به مرور زمان مدت زمان تنها ماندن کودک با مراقب دوم را بیشتر کنید.
پیشنهاد مطالعه: نقش پدربزرگ و مادربزرگ در تربیت کودک
سر زدن به محیط مهد کودک
اگر قبل از سپردن دائمی کودک به مهد سری به محل مهد کودک بزنید، فضای داخل را به او نشان دهید و از آن‌جا تعریف و تمجید کنید کودک از حضور در یک محیط جدید جا نمی‌خورد. می‌توانید با هماهنگی مسئولان مهد چند بار این کار را انجام دهید و او را با مربی و مسئول مهد نیز آشنا کنید. تا زمانی که کودک حس اجبار برای رفتن به مهد کودک ندارد، میتواند با مهدکودک و مربی خود اخت پیدا کند. بعد از آن احتمال استقبال کودک برای بیشتر ماندن در مهدکودک بیشتر می‌شود.
استفاده از وسایل آشنا در مهد کودک
یکی از وسایل مورد علاقه کودک که ترجیحا به آن وابستگی داشته باشد را داخل کیف او گذاشته یا از قبل در مهدکودک بگذارید. این وسیله میتواند عروسک، اسباب بازی، بالش یا پتوی خواب کودک باشد. چون تصویر و لمس وسایل آشنا با احساس امنیت و در خانه بودن گره خورده است، ذهن کودک به احساس امن بودن محیط مهدکودک ترغیب می‌شود.
مهد کودک بازی در خانه
کودکان برای تقویت انگیزه‌های خود، کاهش ترس و ایجاد علاقه به بازی و تمرین نیاز دارند. می‌توانید برای حس الفت بیشتر او با سیستم مهد کودک، رفتارهای مربی و اجرای قوانین مهد کودک گاهی در نقش معلم و گاهی در نقش کودکی که به مهد رفته با او بازی کنید. حین بازی می‌توان مسائل زیادی را با کودک تمرین کرد و به او آموزش داد. به این ترتیب کودک در آرامش و با حضور شما نسبت به فضای مهد کودک و آنچه با آن روبرو می‌شود اطلاع پیدا میکند. حین بازی در نقش کودک، اشتباهاتی که ممکن است فرزندتان انجام بدهد را را تکرار کنید تا کودک خود را در جایگاه مربی ببیند و شما را تشویق به اجرای قوانین کند. از مهد کودک او تعریف کنید و با گفتن جملات مثبت ذهنیت خوشایندی نسبت به مهد کودک در او ایجاد کنید.
پیشنهاد مطالعه: آموزش مهارت های زندگی به کودکان
حضور در مهد کودک در روزهای ابتدایی
قبل از اینکه کودک را تمام وقت به مهد کودک بسپارید مدت زمان محدودی را در مهدکودک همراه او باشید. به مرور فاصله خود را از کودک بیشتر کنید. مثلا وقتی سرگرم بازی دلچسبی شده است، به او بگویید که برای دقایقی به دستشویی می‌روید. مدت زمان و تعداد دفعات ترک کودک را بیشتر کنید. به این ترتیب کودک متوجه می‌شود که هرچند او را ترک می‌کنید اما دوباره باز می‌گردید. برای این کار هرگز مدت زمان بیشتر از آنچه با کودک توافق کرده‌اید دور نشوید. در تمام مراحل باید از قبل راجع به همه چیز با کودک صحبت کنید.
نکات برخورد با کودکی که به مهد نمی رود
علاوه بر استفاده از تمام راهکارهایی که تا اینجا گفته شد، برای بهبود شرایط روحی و آمادگی بیشتری کودکی که شدیدا به خانه، والدین یا مراقبین قبلی (مادربزرگ یا پرستار) وابستگی دارد، به توصیه‌های زیر نیز توجه کنید:
بررسی شرایط مهد کودک
تمام شرایط مهدکودک از امنیت محیط، رفتار مربی و مسئول مهد، رفتار سایر کودکان مهد، امکانات لازم برای خواب، استراحت، تغذیه و بازی کودک را بررسی کنید تا مطمئن شوید مشکلی در مهد کودک یا افراد حاضر در مهد وجود ندارد.
صبوری کردن در مقابل کودک
در مسیر درمان ترس از مهد کودک یا بی‌میلی به مهد صبور باشید. کودکان را نمی‌توان صرفا با دلیل و برهان قانع کرد. کودک ممکن است توضیحات شما را بشنود و قبول کند اما در زمان جدایی باز هم دچار بیقراری شود. مطلب ترس و اضطراب جدایی کلاس اولی ها را نیز مطالعه کنید.
عدم پرس و جوی زیاد از کودک
بعد از اتمام مهد کودک فرزندتان را در مورد شرایط مهد و روزی که گذرانده مورد بازجویی قرار ندهید چون این کار ترس و حساسیت او را نسبت به مهدکودک بیشتر میکند.
عدم مراجعه به مهد کودک در بین روز
در شرایط غیر ضروری بین روز به مهد کودک مراجعه نکنید چون تمرکز کودک دوباره به سمت جدایی از شما معطوف می‌شود.
خوش قول بودن
به هیچ عنوان در رفتن به دنبال کودک بدقولی نکنید چون این کار اضطراب جدا شدن و تنها ماندن را تشدید میکند. درباره زمان ترک مهدکودک و حضور در مهدکودک برای بردن کودک با او صحبت کنید و هیچ کاری را ناگهانی انجام ندهید.
عدم بازگو کردن خاطرات ناخوشایند
در حضور کودکی که از مهد می‌ترسد از خطرات احتمالی یا خاطرات بد خود در مهد کودک صحبت نکنید یا از فضای مهد کودک، مسئولان و مربی او بدگویی نکنید.
پذیرش احساسات کودک
با دقت به حرف‌های کودک، احساسات او نسبت به دوستان، مربی و فضای مهد کودک گوش کنید. کودک را برای هیچ حسی ملامت نکنید و احساسات بد او را هرچند غیر منطقی باشد، کتمان نکنید. گفتن اینکه مهد کودک ترس ندارد یا نباید بترسی هیچ کمکی به او نمی‌کند جز اینکه در برخورد با حسی که واقعا در او جریان دارد دچار سردرگمی می‌شود.
کنترل احساسات و هیجانات خود
در زمان رفتن و برگشتن کودک به مهد کودک هیجان شدید منفی یا مثبت بروز ندهید چون کودک به احساس کودک دامن می‌زند و احتمال تقلید و همسان‌سازی احساسی با شما وجود دارد.
سخن پایانی
رفتن به مهد کودک معمولا اولین تجربه جدایی و استقلال کودک از افراد و محیط آشنا است. بنابراین بروز مقداری ترس، بیقراری و مقاومت طبیعی محسوب می‌شود اما در شرایطی که این ترس و دلهره ادامه پیدا کند یا با واکنش شدید و سایر مشکلات رفتاری مانند پرخاشگری یا انزوای شدید همراه باشد باید به دنبال ریشه‌یابی مشکل و راه حل اساسی بود. قبل از هرچیز در رفتار با کودکی که به مهد نمی رود محتاط‌تر باشید و احساسات او را رد نکنید. پذیرفتن نگرانی کودک کمک میکند که او نیز بتواند این حس را ببینید و تجربه کند. در عین حال اطمینان پیدا کند که حرفش را قبول می‌کنید و اگر چیزی او را تهدید کند حرفش را باور دارید. در قدم‌های بعدی برای فرستادن کودک به مهد صبوری به خرج دهید و او را مجبور به این کار نکنید. نقشه راهی برای ایجاد عادت مهدکودک رفتن ترسیم کنید و طبق آن پیش بروید تا کودک به مرور زمان احساس امنیت، آرامش و شادی را در مهدکودک تجربه کند.
اگر کودکی دارید که از مدرسه می‌ترسد پیشنهاد می‌کنیم مطلب ترس از مدرسه در کودکان را نیز مطالعه کنید.
سوالات متداول
- دلایل عدم تمایل کودک به مهد و نرفتن به مهد کودک چیست؟
دلایل زیاد درونی و بیرونی میتواند زمینهساز ترس کودک از ترک خانه، مادر (یا سایر مراقبین اصلی) و ورود به فضای جدید باشد. از مشکلات جدی مانند اختلال اضطراب اجتماعی، سبک دلبستگی نا ایمن و اضطراب جدایی گرفته تا دلایل رایجتری مانند تجربه ناخوشایند از مربی و محیط مهد یا همکلاسیها، سابقه مورد آزار قرار گرفتن، ترس از مرگ والد یا طرد شدن میتوانند مسبب نرفتن به مهد کودک باشند. - با کودکی که مهد کودک نمی رود چه کنیم؟
قبل از هرچیز احساس و تجربه ناخوشایند کودک را بپذیرید و به رسمیت بشناسید. به این ترتیب او احساس آرامش میکند که همیشه حرفش را میشنوید و قبول دارید و اگر خطری او را تهدید کند مراقبش هستید. در قدم بعدی همه شرایط مهدکودک را از نظر خوشایند بودن برای یک کودک بررسی کنید. کودک را به خاطر بیقراری و گریه بازخواست نکنید و در مسیر درمان ترس او از مهد کودک صبوری به خرج بدهید. - چگونه با ترس از مهدکودک فرزندمان مقابله کنیم؟
در این مقاله راهکارهای موثری مانند مهد کودک بازی در خانه و ایفای نقش کودک و مربی توسط فرزندتان، مراجعه حضوری به مهد کودک و وقت گذراندن همراه با مادر در مهد کودک، تمرین فرایند جداشدن از مادر با سپردن کودک به یک مراقب آشنا را برای مقابله با نرفتن به مهد کودک توضیح دادیم.
