رشته فوریت های پزشکی از شاخه پیراپزشکی رشته تجربی است و یکی از رشته‌های پرطرفدار برای دانش‌آموزان علاقه‌مند به کار درمان محسوب می‌شود. اما چگونه می توان این رشته را انتخاب کرد؟ کارشناس فوریت پزشکی برای چه افرادی مناسب است و چه توانمندی‌هایی نیاز دارد؟ یک فارغ‌التحصیل فوریت های پزشکی چه چیزهایی را آموزش می‌بیند و چه وظایفی دارد؟ آیا شغل و درآمد این رشته از وضعیت خوبی برخوردار است؟ در این مطلب می‌خواهیم به این دست سوالات رایج داوطلبان پاسخ دهیم و همه آنچه قبل از انتخاب، برای آشنایی با رشته فوریت پزشکی نیاز دارید در اختیارتان بگذاریم.
معرفی رشته فوریت های پزشکی
فوریت های پزشکی، خدمات امداد و کمک‌های اولیه را به بیماران و مصدومان حوادث مختلف را ارائه می‌دهد. دانشجویان این رشته به صورت نیمه متمرکز پذیرش می‌شوند یعنی بعد از قبولی در آزمون کتبی، یک مرحله مصاحبه حضوری با داوطلبان انجام می‌شود. دانشگاهها و موسسات آموزش عالی که زیر نظر وزارت بهداشت هستند این رشته را در دانشکده پیراپزشکی ارائه می‌دهند. دانش‌آموختگان این رشته به عنوان عضوی از تیم سلامت، وظیفه ارائه خدمات درمانی در مواجهه با بیماران اورژانسی، مصدومین ناشی از تصادفات، حوادث و بلایا پیش از رسیدن به مراکز درمانی را بر عهده دارند. شاید برایتان جالب باشد بدانید اولین مرکز اورژانس پیش بیمارستانی در سال ۱۳۵۳ به صورت غیر آکادمیک اقدام به آموزش داوطلبان فوریت پزشکی در دوره‌های کوتاه مدت ۶ ماهه نمود. در سال ۱۳۷۹ نیز برای اولین بار دوره کاردانی این رشته تصویب شد و از طریق کنکور سراسری دانشجو گرفت.
مهارت های لازم در رشته فوریت های پزشکی
افرادی که وارد رشته و شغل حساس فوریت‌های پزشکی می‌شوند باید خود را از هر لحاظ آماده کار در شرایط بحرانی و بر عهده گرفتن مسئولیت‌های سنگین کنند. از علایق و توانایی های لازم برای ورود به این رشته می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- علاقه و استعداد در درس زیست‌شناسی
- مسئولیت‌پذیری بالا
- نظم و دقت بسیار
- مهارتهای ارتباطی و کلامی
- آمادگی جسمی و روانی بالا
- توانایی تصمیم‌گیری در شرایط بحرانی و چالش‌ها
- تاب‌آوری شرایط سخت
- توانایی انجام کار شیفتی و آمادگی شبانه‌روزی
- مدیریت بحران برای مدیریت و سازماندهی شرایط بیمار
- علاقه به آشنایی با تجهیزات درمانی و کار با آمبولانس
- داشتن اعتماد به نفس و روحیه قوی
- روحیه پویا برای خودآموزی و دستیابی به علوم روز دنیا در زمینه فوریت پزشکی و اورژانس پیش بیمارستانی
- اخلاق‌مدار بودن
- مهارت در مستندسازی و دقت در ثبت گزارشات
- توانایی مدیریت زمان و منابع
تحصیل در رشته فوریت پزشکی
فوریت پزشکی از رشته‌های علوم تجربی است و برای انتخاب آن باید در دبیرستان رشته تجربی را بخوانید و در کنکور تجربی شرکت کنید. امکان ادامه تحصیل در این رشته تا مقطع کارشناسی ارشد وجود دارد. اما پذیرش در این رشته کمی متفاوت با عموم رشته‌ها است و به صورت نیمه متمرکز برگزار می‌شود. به این معنی که داوطلبان بعد از قبول شدن در کنکور کتبی، باید در آزمون و مصاحبه حضوری این رشته هم شرکت کنند که زمان آن از طریق دانشگاه به اطلاع داوطلبان می‌رسد. بعد از ارزیابی آزمون کتبی و مصاحبه، نتیجه نهایی پذیرش اعلام می‌شود. توجه داشته باشید که در حال حاضر برای کارشناسی پیوسته این رشته فقط از بین مردان دانشجو پذیرفته می‌شود اما برخی از دانشگاهها در دوره کاردانی برای خانم‌ها نیز ظرفیت پذیرش محدودی دارند.
شرایط جسمی قبولی در فوریت های پزشکی
به دلیل نوع کار فوریت پزشکی و وظایف حساس امدادرسانی، برخی از توانمندی‌های جسمی از پیش‌شرط‌های شرکت و قبولی در این رشته هستند:
- عدم ابتلا به بیماری‌های مزمن و صعب‌العلاج مانند دیابت، فشار خون، آسم، نارسایی کلیه، بیماری های پیشرفته قلبی، صرع
- عدم ابتلا به اختلالات روانی مزمن
- حداقل قد ۱۷۰ برای آقایان و ۱۶۵ برای خانم‌ها
- نداشتن عضو مصنوعی
- عدم اعتیاد به سیگار و مواد مخدر
- عدم لکنت زبان و توانایی تکلم طبیعی
- قدرت شنوایی و بینایی کامل
فوریت های پزشکی بدون کنکور
به دلیل تقاضای بالا و در عین حال محدودیت پذیرش رشته‌های مرتبط با درمان، بسیاری از داوطلبان به دنبال مسیر بدون کنکور برای ورود به این رشته‌ها هستند. در چند سال گذشته امکان پذیرش از طریق سوابق تحصیلی، بر اساس نمرات و معدل دانش‌آموزان فراهم شده است. شرایط اختصاصی این نوع پذیرش، ظرفیت و دانشگاه‌های ارائه دهنده دوره‌های بدون کنکور، هر سال از طریق سایت سازمان سنجش اعلام می‌شوند. در این نوع پذیرش هم داوطلبان باید بعد از قبولی در مرحله اول، در مصاحبه حضوری شرکت کنند.
دروس رشته فوریت های پزشکی
دوره کاردانی فوریت پزشکی ۶۸ واحد دارد و معمولا ۲ سال طول می‌کشد. فارغ‌التحصیلان کاردانی می‌توانند در دوره کارشناسی ناپیوسته شرکت کنند که تحت عنوان رشته فوریت های پزشکی پیش بیمارستانی ارائه می‌شود. در دوره کارشناسی پیوسته این رشته نیز دانشجویان باید ۱۳۰ واحد شامل دروس نظری، دروس عملی و کارآموزی در عرصه را بگذرانند که معمولا ۸ ترم و ۴ سال طول می‌کشد. در جدول زیر می‌توانید دروس مختلف رشته فوریت پزشکی را بررسی کنید و با فضای درسی آن آشنا شوید.
| دروس تخصصی فوریت پزشکی | آناتومی، فیزیولوژی، میکروب‌شناسی و انگل‌شناسی، فناوری اطلاعات، نگاهداشت آمبولانس و تجهیزات آن، بهداشت عمومی، داروشناسی عمومی، اورژانس‌های داخلی، تروما، پدافند غیر عامل، سلامت در حوادث و بلایا، احیای قلبی ـ ریوی پایه، احیای قلبی – ریوی پیشرفته، اصول مراقبت‌های ویژه، فوریت‌های پزشکی در گروه‌های خاص، اصول گزارش‌نویسی، فوریت‌های پزشکی در شرایط خاص، روش‌های آماری و تحقیق در اورژانس، اخلاق و مقررات حرفه‌ای و پزشکی قانونی، بیماری‌ها و اورژانس زنان و زایمان، بیماری‌ها و اورژانس کودکان و نوزادان، امداد هوایی، اورژانس‌های روانی و رفتاری، زبان تخصصی، مراقبت در جابجایی و انتقال بیمار، اورژانس‌های محیطی، مدیریت استرس و مهارتهای ارتباطی، کارآموزی فوریت‌های پزشکی پیش بیمارستانی، کارآموزی مدیریت راه هوایی |
| کارآموزی در عرصه | کارآموزی در عرصه بخش‌های داخلی، کارآموزی در عرصه بخش‌های جراحی، کارآموزی در عرصه فوریت‌های پزشکی پیش بیمارستانی، کارآموزی در عرصه نگاهداشت آمبولانس و تجهیزات آن، کارآموزی در عرصه مراقبت‌های ویژه، کارآموزی در عرصه اورژانس‌های روانپزشکی، کارآموزی در عرصه ستاد ESM، کارآموزی در عرصه اورژانس بیمارستانی |
بازار کار رشته فوریت های پزشکی
این رشته به دلیل ارتباط با پزشکی، سلامت و درمان، از وضعیت شغلی و درآمد مناسبی برخوردار است و جذب نیروی فوریت پزشکی به دلیل نیاز جامعه، نرخ بالایی دارد. البته افرادی که دارای کارشناسی مدیریت عملیات امدام و نجات، پرستاری یا اتاق عمل باشند نیز می‌توانند در حیطه شغلی فوریت پزشکی کار کنند که تا حدودی بازار کار این رشته را اشتراکی کرده است. اما جای نگرانی وجود ندارد چرا که نیاز به نیروی کارآمد و ماهری که در بخش اورژانس فعالیت کند رو به افزایش است. به همین دلیل ظرفیت پذیرش این رشته نیز هر سال بیشتر می‌شود. موقعیت‌های استخدام رشته فوریت پزشکی مشخص است و فارغ‌التحصیلان کاردانی یا کارشناسی می‌توانند در مراکز زیر مشغول به کار شوند:
- سازمان مدیریت حوادث کشور
- اورژانس بیمارستان‌های دولتی و خصوصی
- آمبولانس‌های خصوصی
- مراکز هلال احمر
- راهداری‌ها و مراکز امداد و نجات بین جاده‌ای و کوهستانی
- امداد و نجات هوایی
وظایف یک نیروی فوریت پزشکی
فارغ التحصیلان این رشته به طور معمول همراه با اورژانس به محل حوادث یا وخامت حال یک بیمار اعزام می‌شوند و عموما به صورت شیفتی کار می‌کنند. یک تکنسین فوریت پزشکی بر اساس میزان توانمندی، تجربه و تحصیلات، در حوزه‌های مختلف عملیاتی، خدماتی، مشاوره‌ای، ارتباطی و پژوهشی انجام وظیفه می‌کند:
وظایف عملیاتی و خدماتی
- ارزیابی اولیه و سریع بیمار
- ارائه کمک‌های اولیه به بیماران و مصدومان بدحال
- برقرار کردن ارتباط با مراکز اصلی اورژانس و پزشک بیمار
- ارائه گزارش پزشکی صحیح و دقیق به پزشک مشاور یا مرکز پیام و کسب تکلیف
- استفاده درست و به موقع از تجهیزات آمبولانس برای پایش شرایط حیاتی، جابجا کردن، انتقال و تثبیت وضعیت بیمار برای جلوگیری از آسیب بیشتر و حفظ جان بیمار
- انجام اقدامات پایه مثل گرفتن مسیر وریدی مناسب به تعداد کافی، تجویز اکسیژن، باز نگاه داشتن مسیر هوایی
- پایش قلبی و تفسیر نوار قلبی و ریوی
- احیای قلبی و ریوی پایه و پیشرفته در موارد ایست قلبی تنفسی در سنین مختلف
- تجویز و تزریق مایعات مورد نیاز
- تجویز صحیح داروهای اورژانسی طبق دستور پزشک، اینتوباسیون و سایر روش‌های حفظ راه هوایی
- اقدامات پیشرفته برای حفظ حیات بیمار
- بی‌حرکت‌سازی ستون مهره‌های گردنی، سینه‌ای و کمری و آتل اندام‌ها
- مهارت انجام زایمان در مواقع اورژانسی
- مهارتهای مراقبتی نوزاد تازه متولد شده
- اقدامات محافظت شخصی
- مهارت مدیریت صحنه حادثه و رهبری
- دادن شوک الکتریکی
- توراکو سنتز (کشیدن آب ریه)
- رانندگی آمبولانس
- رعایت اخلاق حرفه‌ای
- ارائه خدمات درمانی پیش بیمارستانی در ICU متحرک
- آشنایی و انجام امور مربوط به ارتباطات و مرکز هدایت بحران
وظایف مشاوره ای و ارتباطی
- کمک و ارائه مشاوره در تصمیم‌گیری‌های بهداشتی و درمانی مرتبط با بلایا و فوریت‌ها
وظایف آموزشی و پژوهشی
- کمک در طراحی و اجرای پژوهش‌های مرتبط با فوریت‌های پزشکی
- انجام پژوهش‌های کاربردی
- آموزش به نیروها یا دانشجویان
سخن پایانی
فوریت های پزشکی همانطور که از نام آن پیداست، یکی از رشته‌ها و شغل های رشته تجربی است. دانش‌آموختگان این رشته خدمت‌رسانی به بیماران حاد و اورژانسی و آسیب‌دیدگان حوادث و اقدامات اولیه برای نجات بیمار، حفظ جان و سلامتی بیمار تا رسیدن به مراکز درمانی را آموزش می‌بینند.فوریت پزشکی یکی از مشاغل مهم در کاهش عوارض ناشی از حوادث (مانند قطع عضو)، هزینه‌های مالی ناشی از درمان و عوارض اجتماعی مانند افزایش آمار مرگ و میر در اثر حوادث است. برای موفقیت در رشته فوریت های پزشکی باید تاب‌آوری و قدرت مدیریت بالایی در ارتباط مستقیم با بیماران بدحال و آسیب‌دیده و دیدن صحنه‌های ناخوشایند داشته باشید. در این مطلب به طور مفصل درباره سایر توانایی‌ها و روحیات لازم برای رشته فوریت های پزشکی و وضعیت تحصیلی و کاری آن صحبت کردیم تا بتوانید با دقت و اطمینان بالاتری انتخاب رشته کنید.
سوالات متداول
- آیا رشته فوریت های پزشکی بدون کنکور پذیرش دارد؟
بله این رشته در برخی از دانشگاهها پذیرش بدون کنکور و فقط بر اساس سوابق تحصیلی دارد. - چه افرادی برای رشته فوریت پزشکی مناسب هستند؟
از آنجایی که این رشته دائما با شرایط پر استرس رسیدگی به یک بیمار در شرایط بحرانی روبرو است، تکنسینهای فوریت پزشکی باید در مواجهه با بیماران بدحال، مرگ بیمار و کار شیفتی مقاومت و توانمندی لازم را داشته باشند. - وظایف اصلی تکنسین فوریت های پزشکی چیست؟
افرادی که در این رشته درس میخوانند باید از دانش و مهارتهای خود برای حفظ حیات بیمار، پیشگیری از آسیب بیشتر و معلولیت و ثبات شرایط حیاتی بیمار تا رسیدن به مرکز درمانی استفاده کنند.
