المپیاد کامپیوتر از جمله المپیادهای پرطرفدار بین دانش‌آموزان و دانشجوهاست. کسانی که در مقطع دبیرستان درس می‌خوانند و به علم استفاده از کامپیوتر، برنامه‌نویسی، جبر و احتمال علاقه دارند می‌توانند در المپیاد کامپیوتر شرکت کنند.
این مقاله را نیز بخوانید: افتخارات دانش آموزان مدارس سلام در المپیاد کامپیوتر و باشگاه المپیاد سلام
متاسفانه مباحث المپیاد علوم کامپیوتر در کتاب‌ها و کلاس‌های درسی بیان نمی‌شود و داوطلبان برای شرکت در این المپیاد کمی گیج می‌شوند. ما در این مقاله المپیادکامپیوتر و منابعش را معرفی می‌کنیم. پس تا آخر مقاله همراه ما باشید و بدون نگرانی برای مطالعهی المپیاد کامپیوتر برنامه‌ریزی کنید.
این مقاله را نیز مطالعه کنید: المپیاد شیمی ، المپیاد ریاضی ، المپیاد فیزیک
المپیاد کامپیوتر چیست؟
المپیاد جهانی کامپیوتر برای اولین بار در سال 1989 در کشور بلغارستان برگزار شد. مسئولین ایرانی هم سال 1369 این المپیاد را برگزار کردند. دانش‌آموزان ایرانی شرکت‌کننده در المپیاد افتخارات خوبی در این رشته دارند و در سال 1371، دو مدال نقره و برنز جهانی کسب کردند.
المپیاد کامپیوتر نسبت المپیاد رشته‌های دیگر مباحث کاربردی‌تر و پیچیده‌تری دارد و روش مطالعهی آن هم با بقیه‌ی درس‌ها متفاوت است. این المپیاد هم مثل بقیه‌ی المپیادها 3 مرحله‌‌ای است.
مرحلهی اول المپیاد کامپیوتر چگونه برگزار می‌شود؟
در مرحلهی اول باید مسئله حل کنید و الگوریتم‌ها را پیدا کنید. در این مرحله سوال‌ها چند گزینه‌ای هستند و حدود 10 هزار نفر شرکت می‌کنند. 1000 تا 2000 نفر از شرکت‌کنندگان مرحلهی اول به مرحلهی دوم المپیاد کامپیوتر راه پیدا می‌کنند. بیشتر سوالات این بخش شمارشی هستند.
مرحلهی دوم المپیاد کامپیوتر چگونه برگزار می‌شود؟
مرحلهی دوم در دو روز برگزار می‌شود و مجموعه‌ای از سوالهای تستی و تشریحی است. در روز اول باید به سوالهای تستی جواب بدهید که مباحث شمارش و الگوریتم‌ها هستند. روز دوم هم چهارتا سوال تشریحی درباره‌ی استقرا، لانه‌ی کبوتری، الگوریتم‌های سازنده، بازی‌ها، احتمال پیشرفته و گراف پیشرفته پرسیده می‌شود.
این مقاله را نیز مطالعه کنید: روش مطالعه دروس ریاضی
ضریب هر کدام از آزمون‌های تستی و و تشریحی در نتیجه‌ی کلی مرحلهی دوم 50 درصد است. مجموع کل امتیازهای مرحلهی دوم المپیاد 244 امتیاز است که در اواخر خردادماه امتیازهای هر دانش‌آموز اعلام می‌شود.
مرحلهی سوم المپیاد کامپیوتر چگونه برگزار می‌شود؟
برای مرحلهی سوم باید برنامه‌نویسی‌تان را تقویت کنید، چون علاوه بر آزمون تستی و تشریحی، امتحان برنامه‌نویسی هم می‌گیرند. به هر نفر از شرکت‌کنندگان یک کامپیوتر داده می‌شود. داوطلبین به کمک کامپیوتر و توانایی تحلیل و حل مسئله باید پاسخ سوال‌ها را پیدا کنند. در نهایت 35 نفر از این مرحله می‌توانند در دوره‌های تابستانی مرحلهی سوم شرکت کنند.
در دوره‌های تابستانی برنامه‌نویسی و حل مسئله یاد می‌گیرید و بعد از گذراندن آزمون‌های عملی و تئوری با توجه به امتیازی که کسب می‌کنید مدال طلا، نقره و برنز می‌گیرید. البته ممکن است بعضی از دانش‌آموزان امتیاز لازم برای مدال‌های نقره و برنز را دریافت نکنند. به این دانش‌آموزان دیپلم افتخار داده می‌شود. بعد از این مرحله کسانی که موفق به کسب مدال طلا شدند، گزینش شده و برای المپیاد کامپیوتر جهانی آماده می‌شوند.
شرایط شرکت در المپیاد چیست؟
دانش‌آموزان سال دوم ریاضی فیزیک، سال دوم کامپیوتر، سال سوم ریاضی فیزیک و سال سوم کامپیوتر در صورتی که نمره‌های ریاضی‌شان کمتر از 15 نباشد، می‌توانند در المپیاد شرکت کنند. دانش‌آموزان سال اول دبیرستان فقط به صورت آزمایشی می‌توانند در مرحلهی اول و دوم المپیاد کامپیوتر شرکت کنند.
منابع المپیاد کامپیوتر چیست؟
هر مرحله از المپیاد منابع متفاوتی دارد. در مرحلهی اول می‌توانید از کتاب‌های دبیرستانی استفاده کنید. ولی برای مرحلهی دوم و سوم المپیاد کامپیوتر به منابع پیشرفته‌تری احتیاج دارید. به طور کلی مباحثی که باید برای شرکت در المپیاد کامپیوتر یاد بگیرید ترکیبات، گراف، الگوریتم و برنامه‌نویسی هستند.
شاید با سرفصل‌های ترکیبات و گراف آشنایی مختصری داشته باشید، ولی برای برنامه‌نویسی و الگوریتم‌ها باید مباحث پیچیده‌تری را مطالعه کنید. در بخش الگوریتم‌ها، الگوریتم‌های بازگشتی، حریصانه، روش عقبگرد، برنامه‌ریزی پویا، الگوریتم‌های هندسی، روش تقسیم و حل و روش استقرا را باید یاد بگیرید.
برنامه‌نویسی هم علم نوشتن دستورالعمل و حل مسئله است که به کمک عملگرها، عملیات‌ها، انواع داده‌ها، جریان‌های ورودی و خروجی، دستورهای شرطی، حلقه‌ها، آرایه‌ها، توابع و وکتورها مسائل را حل می‌کنید و به یک عدد نهایی می‌رسید.
برای مرحلهی اول المپیاد چه کتاب‌هایی را بخوانیم؟
برای مرحلهی اول المپیاد کامپیوتر باید به مباحث ریاضی، آنالیز ترکیبی، ابزارهای ترکیبی، نظریه‌ی بازی‌ها، نظریه‌ی گراف، الگوریتم‌ها، احتمال و امید ریاضی و مسائل خلاقیت و منطق ریاضی تسلط پیدا کنید.
بیشتر این مباحث در سطح مقدماتی هستند. در بحث آنالیز ترکیبی باید تبدیل‌ها و ترکیب‌ها، جایگشت، بسط دو جمله‌ای، اصل شمول و عدم شمول، اصول شمارش، توزیع اشیا و روابط بازگشتی را یاد بگیرید. منابع مرحلهی اول المپیاد کامپیوتر به شرح زیر هستند:
- ریاضی 1 پایه‌ی دهم رشته‌ی ریاضی و فیزیک، انتشارات چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران
- ترکیبات، علیرضا علیپور، انتشارات فاطمی
- آشنایی با الگوریتم‌ها
- کتاب محافل ریاضی، انتشارات فاطمی
برای مرحلهی دوم المپیاد چه کتاب‌هایی را بخوانیم؟
مباحث مرحلهی دوم المپیاد کامپیوتر مباحث پیشرفته‌تر و مفهومی‌تر از مرحلهی اول هستند. در این مرحله باید به الگوریتم‌ها مسلط شوید و قدرت تحلیل‌تان را تقویت کنید. منابع مرحلهی دوم به شرح زیر هستند:
- ریاضی 1 پایه دهم، رشته‌ی ریاضی و فیزیک، انتشارات چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران
- ترکیبات، علیرضا علیپور، انتشارات فاطمی
- آشنایی با الگوریتم‌ها، یحیی تابش، انتشارات فاطمی
- محافل ریاضی
- استراتژی‌های حل مسئله، فصل‌های 1 تا 5، 8 و 13
- مقدمات آشنایی با نظریه‌ی گراف‌ها، فصل 1 و 2
برای مرحلهی سوم المپیاد چه کتاب‌هایی را بخوانیم؟
در این مرحله به منابع بیشتری احتیاج دارید و باید در آزمون‌های عملی و تئوری شرکت کنید. مباحث اصل جمع و ضرب، جایگشت‌ها و ترتیب، جایگشت با تکرار، معادله‌ی سیاله، اصل شمول و عدم شمول، رابطه‌ی بازگشتی، لانه‌ی کبوتر، آشنایی با گراف‌ها، استقرا، گراف، دوگانه شمردن، درخت‌ها، همبندی، الگوریتم‌های مقدماتی، نظریه‌ی بازی و ناوردایی را باید در این مرحله مطالعه کنید. منابع مرحلهی سوم المپیاد به شرح زیر هستند.
- آنالیز ترکیبی دکتر علیپور
- ترکیبات آقای ثروتی
- الفبای المپیاد ریاضی، آقای محمد آبادی
- سوالات مرحلهی اول المپیاد کامپیوتر
- 102 مسئله‌ی ترکیبات
- استراتژی‌های حل مسئله
- سوالات مسابقات برنامه‌نویسی CODEFORCES و SGU
- المپیادهای کامپیوتر ایران از آغاز تاکنون
- طراحی الگوریتم با رویکردی خلاقانه، یودی منبر
چگونه برای المپیاد کامپیوتر مطالعه کنیم؟
المپیاد کامپیوتر دو بخش تئوری و عملی دارد که برای هر کدام باید جداگانه برنامه‌ریزی کرده درسی و مطالعه کنید. برای مرحلهی اول مطالب مربوط به شمارش، اصل ناوردایی، لانه‌ی کبوتری، اکسترمال و استقرا را یاد بگیرید.
بعد از آشنایی با مفاهیم، نوبت مسئله حل کردن است. سعی کنید برای مسئله حل کردن وقت بیشتری بگذارید. قبل از هر مرحله سوالهای المپیادی سال‌های قبل را حل کنید. بهتر است بخش عملی را به صورت گروهی تمرین کنید یا از اساتید و مشاورین مربوطه کمک بگیرید.
شرکت در این المپیاد چه مزیت‌هایی دارد؟
اولین و مهم‌ترین مزیت شرکت در المپیاد کامپیوتر، تقویت برنامه‌نویسی و مباحث مربوط به کامپیوتر است. با شرکت در این المپیاد و کسب امتیاز لازم می‌توانید در المپیاد دانشجویی کامپیوتر هم شرکت کنید و بعد در حوزه‌های برنامه‌نویسی و فناوری اطلاعات کار کنید.
این مقاله را نیز مطالعه کنید: برنامه نویسی با زبان پایتون ، برنامه نویسی با زبان c
به علاوه مباحث المپیاد شباهت زیادی با مسابقات برنامه‌نویسی دانشجویی دارد، می‌توانید با شرکت در این مسابقه‌ها و کسب رتبه‌ی مناسب در شرکت‌های برتر فناوری اطلاعات مثل کافه‌بازار، اسنپ، فناپ و غیره کار کنید.
دانش‌آموزانی که بتوانند در این المپیاد مدال طلا بگیرند، از کنکور سراسری معاف می‌شوند. دارندگان مدال نقره و برنز هم برای رشته‌های مرتبط با کامپیوتر، 20 درصد سهمیه برای کنکور دارند.
در آخر اینکه
این المپیاد برخلاف المپیادهای دیگر مباحث کاربردی‌تری دارد. بعد از شرکت در این المپیاد می‌توانید در رشته‌های مربوط به علوم کامپیوتر و فناوری اطلاعات درس بخوانید و در شرکت‌های معروفی استخدام شوید. اگر بتوانید در المپیاد داخلی کامپیوتر، مدال طلا بگیرید و امتیازهای لازم را کسب کنید، لازم نیست در کنکور شرکت کنید و می‌توانید خودتان را برای المپیاد کامپیوتر جهانی آماده کنید.
برای قدم اول، منابع معرفی شده در این مقاله را مطالعه کنید و بعد از درک مفاهیم پایه، مسئله حل کنید و توانایی برنامه‌نویسی‌تان را تقویت کنید. امیدواریم به کمک اطلاعات این مقاله بتوانید به نتایج مورد انتظارتان برسید.
این مقاله را نیز مطالعه کنید: المپیاد زیست شناسی ، المپیاد نجوم ، المپیاد نانو
