«حدود 4 ساعت در جشن عروسی بودیم و حتی یک کلمه با کسی حرفی نزد! چندین‌بار علی، رضا و دیگر بچهها سعی کردند کمی نزدیک شوند و با او بازی کنند اما هر دفعه به‌سرعت خود را به من می‌رساند. مدام هم بهانه می‌گرفت و درخواست بازگشت به خانه را داشت. نمی‌دانم او چرا با دیگر هم‌سن‌وسال‌های خود بازی نمی‌کند و حتی از آن‌ها می‌ترسد!» اگر فرزند شما هم رفتارهای مشابهی دارد و نمی‌دانید باید از کجا شروع کنید، این مقاله راهنمای خوبی برای‌تان خواهد بود. در این مقاله ما به بررسی علت ترس کودک از بچههای دیگر و نحوه برخورد صحیح با این مشکل خواهیم پرداخت.
ترس کودکان از دیگران
برای برخی از کودکان، سازگاری با موقعیت‌های خاصی مثل جشن تولد یا بازی‌های گروهی بسیار مشکل‌آفرین است. حتی گاهی‌اوقات علاقه زیادی به بازی با دیگر بچهها دارند اما از آن اجتناب می‌کنند. حتی برای کودک برونگرا هم شرکت در بازی‌ها یا فعالیت‌های مشترک گروهی تا حدودی ترسناک است، چه برسد به کودکانی که پیش‌زمینه ترس را داشته باشند. برای شما هم تماشای تقلای فرزندتان برای ورود به محیط‌های تفریحی و جذاب دردناک است. البته این ترس تا حدودی طبیعی است و ما در مقاله معرفی ترس های طبیعی کودکان به آن پرداخته‌ایم.
علت ترس کودک از بچه های دیگر
اگرچه ترس کودک از دیگر کودکان تا حدودی طبیعی است، اما گاهی به دلایل شخصیتی یا محیطی ایجاد میشود. در ادامه مهمترین دلایل بروز این مشکل را بررسی می‌کنیم.
مواجهه با قلدری و بدرفتاری دیگر کودکان
همه ما دنیا را از عینک تجربیات گذشته‌مان می‌بینیم. خاطرات خوب خالق احساسات مثبت و خاطرات بد خالق احساسات منفی هستند. علاوه بر این، اولین تجربیات ما بیش از تجربیات بعدی بر ذهنیت‌مان تاثیرگذار هستند. اگر فرزندتان در ابتدای گشت‌وگذار و ماجراجویی‌های دوستانه‌اش با بدرفتاری و قلدری دیگر کودکان مواجه شود، احتمالا از بازی و تعامل مجدد با آن‌ها می‌ترسد.
رایج‌ترین مثال آن دعوای کودکان بر سر اسباب‌بازی‌ها است که بارها آن را دیده‌اید و شاهد گریه فرزند خودتان و دیگر آشنایان بوده‌اید. اگرچه این موضوعات کاملا طبیعی است، اما بچهها به‌شدت نسبت به بازخوردها حساس‌اند و چنین رویدادهایی تأثیر بسیار زیادی بر رفتارشان خواهد داشت. دعوای بچهها در مدرسه نیز بر ترس از مدرسه در کودکان تأثیر زیادی دارد.
حساسیت افراطی به شلوغی و سروصدا
مشکلاتی مانند اختلال یکپارچگی حسی در کودکان باعث حساسیت افراطی آن‌ها به محیط‌های شلوغ میشود. بر اساس تحقیقات، حدود 20 درصد از کودکان دارای حساسیت افراطی هستند. این ویژگی یک صفت شخصیتی محسوب میشود؛ یعنی فرزندتان از دیگر کودکان نمی‌ترسد، او فقط از بودن در جمع‌های شلوغ احساس بدی می‌گیرد. بچههای دارای این ویژگی از نور، صدا و شلوغی متنفرند و ترجیح‌شان بر حضور در محیط‌های خلوت است.
وابستگی افراطی به والدین
برخی کودکان به‌جای بازی و تفریح با دیگر دوستان، آغوش گرم و امن مادر را ترجیح می‌دهند. آن‌ها با کوچک‌ترین احساس خطری تمام کار و زندگی‌شان را رها می‌کنند و به والدین خود می‌چسبند. در این زمینه معمولا والدین تقصیرکار هستند؛ کودکان هر زمان قصد خارج‌شدن از محیط امن و اکتشاف نقاط دورتر از شما را داشته‌اند، با سخت‌گیری و سرزنش مواجه شده‌اند و به همین دلیل، دنیا را جای خطرناکی می‌بینند. وابستگی افراطی به والدین یکی از دلایل اصلی ترس و اضطراب جدایی کلاس اولی ها است. برای درمان این مشکل می‌توانید از مقاله کاهش وابستگی کودک به مادر کمک بگیرید.
خجالتی بودن
خجالتیبودن هم تا حدود زیادی ویژگی شخصیتی ما است. برخی از ما بدون هیچ دلیل محیطی و تربیتی قابل ملاحظه‌ای از قرارگرفتن در مرکز توجه می‌ترسیم. اگرچه این ویژگی در اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان بیشتر مشاهده میشود اما با آن یکی نیست؛ یعنی برخی‌اوقات کودک به دلیل خجالتیبودن از دیگر همسالان فاصله می‌گیرد اما لزوما از آن‌ها نمی‌ترسد. اگر فرزندی خجالتی دارید و به دنبال راهی برای بهبود این مسئله هستید، حتما به مقالات با کودکان خجالتی چگونه برخورد کنیم؟ و بازی درمانی کودکان خجالتی نگاهی بیندازید.
درمان ترس از سایر بچه ها در کودک
روان‌شناسان برای مواجهه موثر با این مشکل، راهکارهای خاصی را معرفی کرده‌اند که با استفاده از آن‌ها و کمی صبر و حوصله، حتما به نتیجه می‌رسید.
انتظارات‌تان را اصلاح کنید
اگر مشکل کودک با حضور در موقعیت‌های اجتماعی و بازی با دیگر همسالان دارای الگوی مشخصی است و جزئی از شخصیت اوست، آن را بپذیرید. صرفا به دلیل اینکه بسیاری از کودکان عاشق جشن‌ها و دورهمی‌ها هستند دلیل نمی‌شود که فرزند شما ایرادی داشته باشد. بهترین کار در این موارد، درک نیاز کودک به خلوت و تنهایی است. آن‌ها برخلاف تصور شما، از حضور در محیط‌های خلوت و انجام بازی‌های کم سروصدا لذت می‌برند. این موضوع به‌خصوص درباره کودک درونگرا صادق است.
موقعیت ترسناک را شناسایی کنید
به‌محض اینکه متوجه وجود مشکل در فرزندتان شدید، عوامل زمینه‌ساز بروز آن را بررسی کنید:
- آیا مشکل در جدایی از شما است؟
- آیا از بازی و تعامل با کودکان جدید می‌ترسد؟
- آیا از بودن در فضاهای شلوغ خوشش نمی‌آید؟
- آیا از حضور در مکان‌های ناشناس بدش می‌آید؟
فهم موقعیت مشکل‌ساز به شما در برنامه‌ریزی برای حل فوبیا در کودکان کمک می‌کند.
از تکنیک ایفای نقش استفاده کنید
یکی از موثرترین کارها برای بهبود ترس کودک از دیگر کودکان، آگاهی‌دادن به او درباره موقعیت است. مواجهه یکباره با موقعیت‌های ترسناک حتی شاید اوضاع را بدتر کند؛ پس بهتر است ابتدا آن را در موقعیتی امن تمرین کرده باشید. بنابراین، سناریوهای ساده‌ای طراحی و با نقش‌بازی کردن آن‌ها را تمرین کنید.
مثلا فرض کنید به پارک رفته‌اید و می‌خواهید با کودک دیگری شروع به صحبت کنید: «سلام، من علی‌ام، دوست داری با هم بازی کنیم؟» گفتن جملات این‌چنینی برای شکستن یخ رابطه کافی است. استفاده از این تکنیک در روش برخورد با کودکی که مهدکودک نمی رود نیز کارآمد است.
یک دوست و همراه برایش پیدا کنید
همه کودکان از ورود به موقعیت‌های جدید و آشنا با همراهی دوستان صمیمی‌شان احساس بهتری دارند. این موضوع به‌خصوص در بهبود ترس کودکان خجالتی از دیگر بچهها موثر است. بعد از مدتی که کودک با محیط جدید و آدم‌های آن آشنا شود، دیگر نیازی به حضور همراه ندارد و برای خودش دوستان جدیدی پیدا می‌کند.
بیشتر بخوانید: ترس از دست دادن والدین در کودکان
استرس کودک را در سطح متعادل نگه دارید
مثل دیگر موارد فرزندپروری، باید زمان‌شناس باشید و بین تشویق کودک و هل‌دادن او به جلو و عقب‌نشینی، تعادل برقرار کنید. هرچه شدت مواجهه با موقعیت ترسناک شدیدتر باشد، استرس بیشتری به کودک وارد میشود و احتمالا اوضاع را بدتر می‌کند. به‌عنوان مثال، اگر فرزندتان از حضور در بازی‌های گروهی می‌ترسد، از موارد ساده‌تری مانند بازی با پسر همسایه شروع کنید.
علائم استرس در کودکان مانند افزایش ضربان قلب، سفت‌شدن عضلات، عرق‌کردن و قرمزشدن را بشناسید و هر وقت متوجه حضور آن‌ها در فرزندتان شدید، برای کاهش اضطرابش کاری انجام دهید. استرس بیشازحد به سلامت جسم و روان کودک آسیب می‌زند و یکی از دلایل اصلی کابوس‌دیدن کودک است که برای حل آن می‌توانید به مقاله درمان کابوس شبانه کودک مراجعه کنید.
سخن پایانی
برخی کودکان از تعامل و شرکت در بازی‌های گروهی و به‌صورت کلی دیگر بچهها می‌ترسند. این مشکل به‌خصوص در بچههای خجالتی، حساس و وابسته بیشتر مشاهده میشود. آن‌ها حتی گاهی به‌شدت علاقه‌مند و مشتاق به بازی با دیگر همسالان هستند اما نحوه شروع گفت‌وگو و ورود به جمع همسالان را نمی‌دانند. اگرچه این رفتارها در برخی از کودکان طبیعی است و به عواملی مانند درونگرایی و خجالتیبودن آن‌ها مربوط است، اما باید راهی برای افزایش تعامل آن‌ها با دیگر کودکان پیدا کنید. از شناسایی موقعیت و علت ترس شروع و سپس با استفاده از تکنیک‌هایی مانند ایفای نقش آن را برطرف کنید.
سوالات متداول
- علت ترس کودک از دیگر کودکان چیست؟
حساسیت افراطی به شلوغی و سروصدا، مواجهه با قلدری و بدرفتاری دیگر کودکان، خجالتیبودن و وابستگی افراطی به والدین، از مهمترین علل ترس کودک از دیگر کودکان است. - با ترس کودک از دیگر بچهها چه کنیم؟
ابتدا موقعیت و علت ترس کودک را شناسایی کنید و سپس با استفاده از روشهایی مانند ایفای نقش آن را کاهش دهید. هیچوقت هم استرس بیشازحد به او وارد نکنید. - ترس از دیگر کودکان در چه سنی طبیعی است؟
بهمرور و با افزایش سن کودکان، روابط و دوستیها برای بچههای دبستانی مهمتر از قبل میشود. عدم پذیرش و تمسخر توسط همسالان، یکی از نگرانیها و چالشهای طبیعی کودکان دبستانی است.
