زمان آن رسیده تا باورهای نادرست خود راجع به بیش فعالی را دور بریزید! وقتی حرف از هر نوع اختلالی از جمله بیش فعالی به میان می‌آید، در درجه اول به محدودیت‌ها، مشکلات و ناتوانی‌های ناشی از آن فکر می‌کنیم. گاهی حتی بیماری‌ها و اختلالات خصوصا از نوع روحی، به یک برچسب آسیب‌زا تبدیل می‌شوند گویی فرد مبتلا محکوم به شکست، افسردگی و ناتوانی است. اما وقتی به آمار ورزشکاران، رهبران، مکتشفان و هنرمندان مبتلا به بیش فعالی نگاه می‌کنیم، با خودمان می‌گوییم چگونه توانستند؟ آیا بیش فعالی مزیت و امتیازی برای آن‌ها داشته است؟ با ما همراه باشید تا متوجه شوید چگونه می‌توانید از مزایای بیش فعالی و نقاط قوتی که این اختلال در اختیارتان قرار داده به نفع موفقیت استفاده کنید.
این محتوا برای چه کسانی مناسب است؟
- والدین کودکان مبتلا به بیش فعالی و نقص توجه و تمرکز که می‌خواند به فرزند خود کمک کنند.
- نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به ADHD که می‌خواهند نقاط قوت خود را بهتر بشناسند.
- معلمان، مراقبان و مربیانی که به دنبال درک بهتر کودکان و نوجوانان مبتلا به ADHD هستند.
بیش فعالی چیست؟
قبل از هرچیز باید بدانیم بیش فعالی چیست و چه چیز نیست. زیرا بسیاری از والدین و افراد، با دیدن چند نشانه سریعا به خودشان و دیگران برچسب بیش فعالی می‌زنند. در حالی‌که اهمال‌کاری، اضطراب شدید و افسردگی هم علاسم مشترکی با بیش فعالی و نقص توجه دارند. از طرفی اگر واقعا مبتلا به بیش فعالی نباشید، مزیت‌های و نقاط قوتی که در این مطلب به آن اشاره می کنیم، شامل حالتان نمی‌شود. بلکه ممکن است با تصور داشتن این اختلال، از رفع مشکل اصلی و موفقیت باز بمانید.
هرچند تشخیص دقیق فقط و فقط بر عهده روانشناسان و روانپزشکان متبحر است، اما نگاهی به علائم اصلی ADHD و تفاوت‌های آن با سایر اختلالات و مشکلات روان در این مسیر کمک‌کننده خواهد بود. علائم بیش فعالی در ۳ دسته بی‌توجهی، بیش فعالی و کنش‌زدایی قرار دارند که هر فرد ممکن است ترکیبی از این سه مورد را داشته باشد. در ادامه علائم اصلی این ۳ دسته را ذکر کرده‌ایم:
- نیمه تمام رها کردن کارها بدون اینکه به این موضوع وقف باشد.
- جا گذاشتن وسایل و گم کردن آن‌ها
- نمی‌تواند دستورالعمل‌ها یا تکالیف را به خوبی دنبال کند.
- نمی‌تواند مدت زمانی را به شنونده بودن بگذراند.
- مرتب حرف دیگران را قطع میکند.
- حرکات تکراری و تکانشی مانند تکان دادن پا دارد.
- تحرک و انرژی زیاد
- ناتوانی در انتظار کشیدن، صبر کردن و استمرار
- تصمیمات تکانشی و عکس‌العمل‌های فوری
در انتها متخصصان با انجام آزمایش خون مربوط به اختلالات هورمونی مثل تیروئید و کمبود ریزمغذی‌ها، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی برای ناهنجاری‌های مغزی، تست‌های شنوایی و بینایی وجود این نشانه‌ها به دلایلی غیر از بیش فعالی را رد کنند. تست‌های روانشناسی مختلف نیز در تشخیص این اختلال و اندازه‌گیری شدت آن، نقش تعیین‌کننده‌ای دارند.
پیشنهاد می‌کنیم مطالب بیش فعالی کودکان و علل و علائم بیش فعالی در نوجوانان که راجع به این اختلال هستند را نیز مطالعه کنید تا با تمام زوایای آن آشنا شوید.
پیشنهاد مطالعه: عوارض درمان نکردن کودک بیش فعال
۱۳ نقطه قوت افراد مبتلا به بیش فعالی
همانطور که گفتیم بیش فعال به انواع مختلفی تقسیم می‌شود و همه افراد مبتلا کاملا مشابه یکدیگر نیستند. آنچه در این اختلال اهمیت دارد تشخیص، آگاهی از نشانه‌ها و کنترل آن‌ها است. نکته مهم دیگر شناخت مزایای بیش فعالی است که عملکرد خاص مغز در این اختلال به همراه دارد. در ادامه مهمترین نقاط قوتی که افراد بیش فعال میتوانند از آن‌ها به نفع خود بهره ببرن را توضیح داده‌ایم.
انرژی بالا
اولین ویژگی عمومی افراد بیش فعال، انرژی و فعالیت بالای آن‌ها است که شاید از نظر اطرافیان منفی یا آزاردهنده به نظر برسد. اما این انرژی و توان جسمانی بالا، یکی از امتیازات بیش فعالی برای موفقیت در فعالیت‌های ورزشی بهره ببرند. پیشنهاد می‌کنیم سری هم به مطلب فواید ورزش برای کودکان بیش فعال بزنید. افراد مبتلا به ADHD کمتر و دیرتر احساس خستگی می‌کنند و معمولا ساعت خواب کمتری دارند. از این فرصت میتوان برای بهره برد بیشتر از زمان استفاده کرد. بیش فعالان میتوانند از این انرژی بالا برای تعهد بی‌پایان به پروژه‌ها و انجام وظایف روزمره بهره ببرند.
تمرکز بالا
تعجب می‌کنید اگر بگوییم تمرکز بیش از حد یکی از پیامدهای بیش فعالی است! تمرکز بیش از حد حالتی است که در آن فرد می‌تواند ساعت‌ها روی یک کار تمرکز کند و همه چیز را در اطراف خود تحت کنترل بگیرد. این شرایط زمانی پیش می‌آید که در حال انجام کاری باشید که از آن لذت زیادی می‌برید. در حین تمرکز بیش از حد، فرد می‌تواند عملکرد خود را بهبود بخشد، به این معنی که کارآمدتر کند. در نظر این نکته کمک میکند کاری را انتخاب کنید که آن را بدون حواس‌پرتی به پایان برسانید و نتیجه آن کیفیت بالایی داشته باشد.
خلاقیت و ابتکار
یکی از مزایای بیش فعالی ذهن پویا و داشتن دیدگاه متفاوت سبت به مسائل است. این پویایی، ابتکار عمل را به ارمغان می‌آورد و میتوان در مسیرهای متفاوتی مانند هنر و علم از آن بهره برد.
انجام همزمان چند کار
فراد بیش فعال معمولاً دارای استعدادهای چندگانه و توانایی انجام چند کار همزمان هستند. به این معنی که میتوانند چندین وظیفه را در حوزههای مختلف مدیریت کنند. هرچند گاهی این کار تمرکز بالا روی یک فعالیت را کاهش می‌دهد اما در برخی از محیط‌های کاری و مشاغل، مدیریت همزمان چند کار یک مزیت اساسی محسوب می‌شود.
رهبری
زیاد صحبت کردن و خودمحوری نسبی را به شرط استفاده صحیح، میتوان یکی از مزایای بیش فعالی در نظر گرفت که به عنوان یک ویژگی کلیدی در رهبری تلقی می‌شود. این افراد توانایی هدایت یک تیم و الهام بخشیدن به دیگران را دارند و معمولا بسیار اثرگذار هستند.
کارآفرینی
بیش فعالی می‌تواند به عنوان یک ویژگی کلیدی برای کارآفرینان موفق تلقی شود. این افراد معمولاً به دلیل داشتن ویژگی‌هایی که تا به اینجا گفتیم مانند رهبری، خلایت و انرژی بالا، در تأسیس و مدیریت کسب و کارها پیشرو هستند.
تاب آوری بالاتر
این خصوصیت در واقع یکی از نتایج زندگی با بیش فعالی است. افراد مبتلا به این اختلال از سنین کم باید برای بسیاری از کارها، چالشهای بیشتری را پشت سر بگذارند، به دنبال راه حل باشند و صبر و استقامت بیشتری به خرج بدهند. در نتیجه مجموعا بعد از سال‌های زندگی کردن با بیش فعالی، تاب‌آوری بالاتری را تجربه می‌کنند.
مهارت های کلامی
یکی از ویژگی‌های مشترک و مطلب اغلب افراد بیش فعال، مهارتهای کلامی است. خصوصا در افرادی که نقص توجه هم دارند. این افراد تمایل زیادی دارند که متکلم وحده باشند و نظرات و ایده‌ها و افکار خودشان را ابراز کنند. همین مسئله طی سال‌ها توانایی خود ابرازی، شوخ‌طبعی، توانمندیهای سناختی و هوش هیجانی آن‌ها را هم افزایش می‌دهد. مجموع این ویژگیها می‌تواند از فرد بیش‌فعال یک سخنران موفق بسازد.
خودانگیختگی و شجاعت
ریسکپذیری را میتوان یکی از مزایای بیش فعالی دانست. بسیاری از افراد بیش فعال از لحظات برنامه‌ریزی نشده و ماجراجویی‌های جذاب استقبال می‌کنند. از طرفی ماهیت تکانشی رفتار این افراد، آن‌ها را به سوی کارهای خودجوش سوق می‌دهد. افراد مبتلا به ADHD از انجام هر کاری که در حال حاضر از آن لذت می‌برند بدون توجه به پیامدهای طولانی مدت یا موقعیت‌های بیش از حد نمی‌ترسند. اگر این ویژگی آگاهانه و با رعایت اعتدال به کار گرفته شود، نقس مهمی در تصمیمگیری و موفقیت افراد بیش فعال خواهد داشت.
پیشنهاد مطالعه: تکانشگری کودکان
پردازش سریع اطلاعات
مغز افراد ADHD برای پردازش سریع اطلاعات سیم‌کشی شده است و آن‌ها را قادر می‌سازد تا با سرعت بالاتری بین اطلاعات ارتباط برقرار کرده و نتیجه‌گیری کنند. این چابکی ذهن به آن‌ها اجازه می‌دهد در موقعیت‌هایی که نیاز به تصمیمگیری سریع دارند، بهتر از سایرین عمل کنند.
یادگیری سرعتی
افراد ADHD ظرفیت منحصر به فردی برای جذب سریع اطلاعات دارند. ذهن آن‌ها دائماً به دنبال تحریک است که منجر به افزایش توانایی یادگیری و حفظ اطلاعات می‌شود. این توانمندی به آن‌ها اجازه می‌دهد تا مهارتهای جدید را با سرعتی بالا به دست بیاورند و از آن‌ها یادگیرندگانی عالی در دنیایی می‌سازد که همیشه در حال پیش رفتن است.
حساسیت بالا
افراد بیش فعال معمولا تحریک‌پذیری بالایی دارند و جزییات محیطی را سریع‌تر و بهتر از دیگران دریافت میکند. هرچند این موضوع می‌تواند به چالش و شکل برای آن‌ها تبدیل شود اما از طرفی از آن‌ها افرادی دقیق و جزئی‌نگر می‌سازد. افراد بیش فعال با توانایی ذاتی برای آگاهی بیش از حد از محیط اطراف، متوجه کوچک‌ترین تغییرات و تغییراتی می‌شوند که در اطرافشان اتفاق می‌افتد. این ویژگی برای شناسایی فرصت‌ها، خطرات بالقوه یا سایر جزئیات ظریفی که دیگران ممکن است از دست بدهند مفید است.
احساسات قوی
احساسات افراد ADHD بسیار در سطح و دسترس آن‌ها است. مبتلایان به بیش فعالی میتوانند این انرژی احساسی را به همدلی، اشتیاق و عزمی تزلزل ناپذیر تبدیل کنند.
افراد موفق و مشهور مبتلا به بیش فعالی
هیچ چیز بیشتر از این امیدوارکننده و الهام‌بخش نیست که بدانیم افراد بسیاری در سراسر دنیا، علی‌رغم ابتلا به ADHD توانسته‌اند به اهداف و آرزوهای خود برسند. لیست افراد مشهور و موفقی که در ادامه آورده‌ایم، نشان می‌دهد که اگر مسیر درست رویایی با بیش فعالی توسط خود فرد، اطرافیان و جامعه پیش گرفته شود، دستیابی به هیچ هدفی غیر ممکن نیست:
- توماس ادیسون: مخترع لامپ چراغ و دارای بسیاری از دستاوردهای علمی دیگر که همواره در حال تلاش برای اختراعات جدید و بهبود فناوری بود.
- ریچارد برانسون: بنیان‌گذار گروه ویرجین و کارآفرین موفق نیز به عنوان یک بیش فعال شناخته می‌شود. وی همیشه در حال تلاش برای گسترش کسب و کارهای جدید بوده و به توسعه شرکت‌های مختلف پرداخته است.
- استیو جابز: موسس شرکت اپل به عنوان یک افراد بیش فعال و علاقمند به جزئیات دقیق شناخته می‌شود.
- آگاتا کریستی: نویسنده داستان‌های مشهوری مثل هرکول پوآرو و خانم مارپل که از قدرت تخیل فوق‌العاده خود برای نوشتن این داستان‌ها بهره گرفت.
- پیکاسو: شاعر، طراح صحنه، پیکرتراش و از بزرگترین نقاشان است که سبک کوبیسم را پدید آورد.
سخن پایانی
در گذشته خیلی از خصوصیات عادی افراد مانند چپ دست یا درونگرایی نوعی ایراد و مشکل تلقی می‌شد و امروزه می‌دانیم این‌دو فقط ویژگی افراد و کاملا طبیعی هستند. اما علم و آگاهی در عصر حاضر فراتر از این رفته است و حتی بسیاری از اختلالات نیز مانعی برای فعالیت و زندگی محسوب نمی‌شوند. بیش فعالی و نقص توجه یکی از اختلالاتی است که در گذشته کمتر شناخته می‌شد و معمولا به افراد مبتلا به آن برچسب‌هایی مثل حواس‌پرت، تنبل یا خنگ زده می‌شد.
این اختلال همانطور که محدودیت‌ها یا چالش‌هایی به وجود می‌آورد می‌تواند نویدبخش برخی از ویژگی‌های خاص و کمک‌کننده باشد. با شناخت نقاط قوتی که در افراد مبتلا به ADHD وجود دارد، میتوان از آن به عنوان یک ویژگی متفاوت و فرصت رشد استفاده کرد. همان کاری که بسیاری از افراد ADHD برجسته دنیا انجام دادند. پیشنهاد می‌کنیم نکاتی برای تقویت توجه و تمرکز در کودکان را نیز مطالعه کنید.
سوالات متداول
- آیا بیش فعالی بد است؟
بیش فعالی نوعی اختلال در عملکرد مغز است که بر اساس نوع آن، پیامدهای مختلفی دارد و فرد را با چالشهای مختلفی روبرو میکند. اما با افزایش خودآگاهی، شناخت نقاط ضعف و قوت افراد مبتلا به این اختلال، نه تنها میتوان این چالشها را مدیریت کرد بلکه میتوان حداکثر استفاده را از امتیازات بیش فعالی به دست آورد. - چه افراد مشهوری مبتلا به بیش فعالی بوده اند؟
الکساندر گراهام بل، هانس کریستین اندرسن، بتهوون، لئوناردو داوینچی، ادیسون، بیل گیتس، ریچارد برنسون، والت دیزنی، نانیشتین، پیکاسو و ونگوک از معروفترین افراد در حوزههای مختلف هستند که بیش فعالی دارند. - مزایای adhd چیست؟
اکثر از افراد بیش فعال دارای خلاقیت بالا، قدرت تخیل قوی، مهارتهای کلامی و سخنوری، انرژی زیاد، ریسکپذیری و قدرت بالای تصمیمگیری هستند که میتوانند از این ویژگیها به نفع خود بهره ببرند. - چگونه از مزایای بیش فعالی بهره ببریم؟
بهترین راه برای استفاده حداکثری از مزایای بیش فعالی این است که تمام تفاوتها، ویژگیها و نقاط ضعف و قوت خود را شناسایی کنید و با کنترل بر هیجانات خود، حداکثر استفاده را از توانمندیهای مرتبط با بیش فعالی داشته باشید. فعالیتهایی را انتخاب کنید که در راستای نقاط قوت شما هستند و نقاط ضعفتان تاثیر چندانی بر نتیجه کار نمیگذارند.
