همه دانش‌آموزها حداقل یک بار این جمله را شنیده‌اند که مدرسه خانه دوم است. فضایی که تا سال‌ها، بخش قابل توجهی از وقت دانشآموزان را به خود اختصاص می‌دهد؛ چه در ساعت حضور در مدرسه برای تدریس و چه در ساعات بعد از آن برای انجام تکالیف. طرح مدارس کیف در مدرسه یکی از انواع مدرسه را ایجاد کرد که الگوی سنتی را بر هم می‌زند، روش جدیدی برای آموزش تعریف می‌کند و معتقد است مدرسه خانه دوم نیست. مدرسه، برای همه ما با سروکله زدن با تکالیف شب و آماده کردن درس‌های فردا گره خورده است.
عصرهای پر استرس و دل کندن از بازی برای مشق نوشتن. اما در طرح کیف در مدرسه که یکی از طرح‌های پیشنهادی برای استفاده بهینه از مدرسه و کاهش آسیب‌های آن است. در مدارس بدون کیف پای تکالیف به خانه نمی‌رسد و کیف‌ها در مدرسه می‌مانند. در این مقاله به توضیح این مدارس و مزایا و معایب کیف در مدرسه خواهیم پرداخت.
اهداف طرح کیف در مدرسه چیست؟
طرح کیف در مدرسه که با عناوین مدرسه بعد از مدرسه، مدرسه کیف در مدرسه یا مدرسه بدون کیف نامیده می‌شوند، یکی از سیاست‌های آموزشی است که در کشورهای توسعه یافته ابتدا برای کمک به دانشآموزان در زمینه تحصیل و بعد برای رشد خلاقیتشان مطرح شد و به سرعت مورد استقبال قرار گرفت. در این طرح، دانشآموزان دیگر پای مدرسه را به خانه باز نمی‌کنند، تکالیفشان ازجمله نوشتن و خواندن را در مدرسه زیر نظر معلم و با همراهی همکلاسی‌ها انجام می‌دهند. مدارس کیف در مدرسه اهداف زیر را دنبال میکنند:
- کاهش آسیب‌های روش سنتی و دلزدگی دانش‌آموز از مدرسه
- انجام تکالیف به صورت گروهی و تحت نظر معلم
- یکنواخت و هماهنگ شدن روش انجام تکالیف مطابق با روش‌های روز
- کمک به والدین شاغل و پرمشغله
- افزایش کیفیت آموزش و اعتماد به نفس دانشآموزان
- عدم حمل کیف و وسایل سنگین به خصوص برای دانشآموزان مقطع دبستان
- استفاده از کتاب‌های الکترونیکی و کاهش کتاب‌های کاغذی
- استفاده از سامانه اینترنتی و امکانات مدرسه برای انجام تکالیف
- مروری بر تاریخچه مدارس کیف در مدرس
پیشنهاد مطالعه: لباس فرم مدرسه
تاریخچه مدارس کیف در مدرسه
تاریخچه مدارس کیف در مدرسه به اروپا برمی‌گردد. سر و کله طرح دبستان کیف در مدرسه اولین بار با عنوان تکالیف شب، در سال ۱۹۶۷ در ایتالیا پیدا شد و هدفش کمک به دانشآموزان ضعیف‌تر بود. این طرح به مرور زمان کامل‌تر شد و به جای دانشآموزان ضعیف، برای تمام دانشآموزان مطرح شد. طرحی که به دانشآموزان کمک می‌کند تکالیفشان را در محیطی رسمی، با نظم و زیر نظر معلم انجام دهند و در خانه اوقات فراغت داشته باشند. در سال‌های اخیر، پای این مدارس به ایران باز شد. اول در شهر اصفهان و بعد در شهرهای مختلف، مدارس بدون کیف یا کیف در مدرسه تاسیس شدند و دانشآموزان زیادی را جذب کردند. هدف این مدارس کاهش استرس دانشآموزان، کمک به والدین، استراحت کافی دانش‌آموز و افزایش خلاقیت و تمرکز آن‌ها است.
مزایای کیف در مدرسه
مدارس کیف در مدرسه یا بدون کیف، چند سالی است در کشورهای پیشرفته مانند آلمان یا فنلاند که سیستم آموزشی موفق و قوی دارند، اجرا می‌شوند و به نتایج خوبی رسیده‌اند. استقبال از این طرح در بعضی کشورها به حدی بوده است که به سیستم کلی مدارس تبدیل شده‌اند. طرحی که برخی از ضعف‌های آموزش سنتی را پوشش می‌دهد و مدرسه را برای دانشآموزان دوست‌داشتنی‌تر می‌کند. مزایای این طرح را در ادامه بررسی کرده‌ایم.
یادگیری بهتر
انجام تکالیف زیر نظر معلم و به صورت گروهی، باعث یادگیری بهتر می‌شود، چون با ایجاد امکان پرسش و پاسخ بین دانش‌آموز و معلم و دانش‌آموزها با یکدیگر، کیفیت انجام تکالیف و آموزش افزایش پیدا می‌کند. دانشآموزان می‌توانند در همان مدرسه نقاط ضعف‌شان را به کمک معلم حل کنند تا در طول زمان عمیق‌تر نشود. همچنین حضور در جمع هم‌سالان باعث افزایش اعتماد به نفس، خلاقیت، روحیه همکاری، آموزش مهارت‌های ارتباطی و تقویت مهارت حل مسئله در دانش‌آموز می‌شود.
کاهش استرس دانش آموز
یکی از شایع‌ترین آسیب‌های مدارس سنتی، القای احساس اضطراب و استرس ناشی از تکالیف است که گاهی از مدرسه یک فضای ترسناک می‌سازد و بسیاری از دانشآموزان را با مشکلات روحی مواجه می‌کند. در بعضی دانشآموزان استرس ناشی از مدرسه عمیق‌تر می‌شود و به مقاومت در برابر رفتن به مدرسه می‌انجامد. اما با اجرای طرح مدارس کیف در مدرسه، دانش‌آموز بعد از انجام تکالیف، مدرسه را در مدرسه می‌گذارد، به خانه برمی‌گردد و می‌تواند با خیال راحت به بقیه‌ی کارهایش برسد و مهارت‌های هنری و ورزشی کسب کند.
یکی از اصلی‌ترین اهداف این برنامه، تفکیک زندگی شخصی دانش‌آموز از مدرسه است. امروزه برای دانشآموزان، زندگی و مدرسه در هم تنیده شده‌اند و خانه در واقع ادامه مدرسه است. این مسئله می‌تواند باعث دلزدگی و آسیب‌های روحی و روانی شود که در طولانی‌مدت باعث ایجاد بحران شوند. بنابراین این مدارس در کنار تحصیل باکیفیت، به زندگی شخصی دانش‌آموز هم توجه میکنند تا دوران کودکی و نوجوانی‌اش را با سلامت روان طی کند.
درگیری کمتر والدین و یکدست شدن آموزش
یکی از مشکلات و دغدغه‌های همیشگی والدین آموزش به بچه‌ها در منزل و تمرین کردن با آن‌ها برای انجام تکالیف است. روش‌های آموزشی مدام به روز می‌شوند و همراه کردن والدین با روش‌های جدید به انرژی و هزینه زیادی نیاز دارد. گاهی والدین به دلیل عدم آشنایی با روش‌های جدید، هم خودشان سردرگم می‌شوند و هم باعث سردرگمی و نگرانی دانش‌آموز و حتی گاهی آموزش اشتباه می‌شوند.
به‌علاوه ممکن است هر کدام از والدین روش خاص خودشان را برای کودک توضیح دهند و او در کلاس با شنیدن روش‌های معلم و همکلاسی‌ها دچار سرخوردگی شود. در این طرح خانواده تا حدود زیادی از جریان آموزش کنار می‌رود. خانه و مدرسه از همدیگر فاصله می‌گیرند و در کار هم تداخل ایجاد نمی‌کنند؛ معلم در مدرسه تدریس می‌کند و دانشآموزان هم تکالیفشان را انجام می‌دهند. بنابراین والدین پرمشغله نگرانی کمتری بابت روند آموزشی فرزندشان دارند، تنش‌ها و چالش‌های بین والدین و دانش‌آموز برای انجام تکالیف کاهش پیدا می‌کند و این مسئله باعث بهبود ارتباط بین فرزند و پدر و مادر می‌شود.
عدم حمل کیف و وسایل سنگین
در دبستان های کیف در مدرسه، دانشآموزان در مدرسه فضایی در اختیار دارند و می‌توانند لوازم التحریر و کتاب‌هایشان را آن‌جا قرار دهند. بنابراین لازم نیست هر روز وسایل را با خودشان حمل کنند؛ همین باعث می‌شود جلوی آسیب‌های ناشی از حمل وسایل سنگین در دانشآموزان گرفته شود. دانش‌آموزانی که کیف و وسایل سنگین حمل میکنند به آسیب‌هایی مانند خم شدن عضلات پشت و درد کمر و شانه و مشکلات طولانی‌مدت مربوط به ستون فقرات دچار می‌شوند. حتما می‌دانید که انتخاب کیف مناسب هم اصولی دارد که در مطلب استانداردهای کوله پشتی مناسب توضیح داده‌ایم.
نظم بیشتر در انجام تکالیف
اجرای تکالیف در ساعاتی مشخص، باعث منظم شدن دانش‌آموز و آشنایی او با اصول زندگی صحیح و با برنامه‌ریزی می‌شود؛ در مدارس سنتی، گاهی والدین ساعت‌ها با دانش‌آموز سروکله می‌زنند و انجام تکالیف حتی گاهی بیشتر از زمان لازم، به طول می‌انجامند؛ اما این طرح باعث می‌شود دانش‌آموز عادت کند سر ساعت معینی تکالیفش را انجام دهد و تمرکزش نیز بیشتر می‌شود.
استقلال دانش آموز در مدارس بدون کیف
گاهی والدین با حساسیت بیش از حد روی تکالیف و نظارت دائم، باعث وابستگی دانش‌آموز می‌شوند؛ این دانش‌آموزها بدون حضور پدر و مادر تکالیفشان را انجام نمی‌دهند و عادت به کمک آن‌ها دارند. در مدارس بدون کیف، دانش‌آموز بدون حضور والدین و به تنهایی با تکالیفش مواجه می‌شود. این مسئله باعث استقلال، افزایش عزت نفس و اعتماد به نفسش می‌شود و بهتر می‌تواند در جمع‌های مختلف حضور پیدا کند.
تحقق کتاب های الکترونیکی
این مدرسه زمینه‌ای است تا در راستای کاهش مصرف کاغذ و الکترونیکی شدن کتاب‌ها گام برداریم و دانشآموزان با جدیدترین متدهای آموزشی دنیا در مدارس هوشمند آشنا شوند.
معایب کیف در مدرسه
هر روش و مدرسه‌ای علی‌رغم مزایا و نکات مثبت ممکن است دارای معایبی باشند که فکر کردن به آن‌ها قبل از انتخاب منطقی است. این طرح مانند هر طرح جدید دیگری معایبی نیز دارد که به مرور زمان شناسایی و برای رفع آن‌ها تلاش می‌شود. در این بخش می‌خواهیم به دو مورد از معایب طرح کیف در مدرسه، نگاهی بیندازیم تا با آگاهی کامل دست به انتخاب بزنید.
دوری والدین از جریان تحصیل
والدین از روند تحصیلی کودک دور می‌شوند و با توجه به توصیفی بودن نمرات، به صورت دقیق روی وضعیت تحصیلیش نظارت ندارند. البته اگر ارتباط مداوم بین والدین و کادر آموزشی مدرسه وجود داشته باشد این مشکلات تا حدود زیادی برطرف می‌شوند. همچنین والدین می‌توانند ساعات کمی را در خانه، به بررسی وضعیت فرزندشان اختصاص دهند.
ساعات طولانی مدرسه
یکی از مسائل نگران‌کننده برای برخی از والدین این است که دانشآموزان پیش‌دبستانی و دبستانی ساعات طولانی در مدرسه سپری کنند. ممکن است ساعات طولانی حضور در مدرسه برای دانش‌آموز سخت باشد؛ اما درعوض بچه‌ها بعد از برگشتن از مدرسه، تکلیف خاصی ندارند و می‌توانند با خیال راحت استراحت کنند و به سرگرمی‌های مورد علاقه‌شان بپردازند.
مدارس کیف در مدرسه در ایران به چه صورت هستند؟
در ایران، در سال‌های اخیر مدارس کیف در مدرسه به شهرهای زیادی سفر کرده‌اند و در مقطع دبستان، تکثیر شده‌اند. حالا در بیشتر شهرهای ایران چند مدرسه بدون کیف وجود دارد که با اجرای این طرح، سعی میکنند دانشآموزان را از مخاطرات آموزش سنتی دور کرده و سیستم آموزشی ایران را به نوعی خانه‌تکانی کنند. اگر علاقه‌مند هستید با سبک دیگری از مدرسه نیز آشنا شوید، می‌توانید مطلب مدارس هوشمند را مطالعه کنید.
هزینه مدارس کیف در مدرسه
مدارس بدون کیف در ایران در پایه دبستان تأسیس شده‌اند و بر اساس نرخ مصوب مدارس غیرانتفاعی شهریه دریافت میکنند. شهریه مدارس کیف در مدرسه نسبت استان، شهر، منطقه، مقطع تحصیلی و همچنین امکانات هر مدرسه متفاوت است. اما هزینه مدارس کیف در مدرسه به طور تقریبی در سال گذشته بین ۲ تا ۴ میلیون تومان بوده است.
مدرسه بدون کیف در تهران
طی چند سال گذشته مدارس بدون کیف در تهران مانند برخی از شهرهای دیگر (مثل اصفهان، شیراز، بندرعباس و تبریز) تأسیس شده‌اند. این مدارس با توجه به مشکلات رفت و آمد در تهران، دور بودن مسافت‌ها و آموزش‌های سنگین در برخی مدارس تهران، گزینه خوبی برای خستگی کمتر دانشآموزان باشند. در مدارس بدون کیف تهران دانشآموزان طی ساعات درسی مناسب، بخش عمده آموزش را در مدرسه، زیر نظر معلم و کادر مدرسه فرا می‌گیرند. بنابراین والدین که در کلان‌شهرهایی همچون تهران مشغله کاری بیشتری دارند، می‌توانند با خیال راحت از روند تحصیلی دانشآموزان، آن‌ها را به این مدارس بسپارند. طرح بدون کیف در مدارس تهران با اجرای برنامه‌های متعدد و دعوت دانشآموزان به فعالیت‌های دوطرفه، باعث شکوفایی خلاقیت آن‌ها می‌شود و زمینه را برای استراحت و سرگرمی بیشتر بچه‌ها در خانه فراهم می‌کند. اگر می‌خواهید برای فرزندتان مدرسه انتخاب کنید و دچار تردید هستید، پیشنهاد می‌کنیم مطلب بهترین مدرسه تهران را هم مطالعه کنید.
سخن پایانی
همان‌طور که بارها شنیده‌اید، بعد از خانواده، مدرسه مهم‌ترین نقش را در روند پرورش کودک و نوجوان دارد؛ مدرسه اولین اجتماعی است که کودک بعد از خانواده واردش می‌شود و در سنین نوجوانی نیز مهم‌ترین عرصه فعالیت دانشآموزان است. در این مطلب درباره انواع مدرسه کیف در مدرسه توضیح دادیم که رویکرد آموزشی آن باعث محدود کردن حضور مدرسه در زندگی دانش‌آموز می‌شود. مزایا و معایب کیف در مدرسه را در این مطلب بررسی کردیم تا بهتر بتوانید برای انتخاب مدارس کیف در مدرسه تهران تصمیم بگیرید. دانش‌آموز در این مدارس تمام روز را با انجام تکالیف یا استرس انجام تکالیف به پایان نمی‌رساند. همچنین دانشآموزان می‌تواند با تبادل بهتر اطلاعات با معلم و همکلاسی‌ها، از نظر تحصیلی آمادگی بهتری برای مقاطع بالاتر پیدا کنند.
سوالات متداول
- هدف از اجرای طرح کیف در مدرسه چیست؟
از اهداف این مدارس میتوان به عدم حمل کیف و وسایل سنگین، انجام تکالیف به صورت گروهی و تحت نظر معلم، یکنواخت و هماهنگ شدن روش انجام تکالیف و کمک به والدین شاغل اشاره کرد. - هزینه مدارس کیف در مدرسه چقدر است؟
مدارس بدون کیف بر اساس نرخ مصوب مدارس غیرانتفاعی شهریه دریافت میکنند. هزینه مدارس کیف در مدرسه متناسب با پایه تحصیلی (پیش دبستان یا دبستان)، شهر، منطقه و امکانات متفاوت بوده و به صورت تقریبی بین ۲ تا ۴ میلیون تومان است. - مزایای مدارس بدون کیف چه هستند؟
از جمله مزایای کیف در مدرسه که در این مطلب توضیح دادیم میتوان به کاهش استرس دانشآموزان، یکدست شدن آموزش، عدم درگیری والدین در انجام تکالیف و عدم حمل کیف سنگین اشاره کرد.
