امروزه نمی‌توان کشوری را پیدا کرد که وابسته به خودرو و خودروسازی نباشد. وسایل نقلیه شامل خودروهای سواری، موتورسیکلت‌ها، اتوبوس‌ها، تانکرها، تراکتورها و ماشین‌های کشاورزی، کامیون‌ها و وسایل نقلیه بین شهری بخش مهمی از صنعت و یکی از جنبه‌های مهم رفاه اجتماعی محسوب می‌شوند. طبیعتا در چنینی شرایطی تخصص در طراحی و تولید خودرو پیش از پیش احساس میشود که در قالب رشته‌های مختلف از جمله رشته مهندسی خودرو به تربیت چنین متخصصانی پرداخته میشود. در این مطلب می‌خواهیم این رشته مهم،کاربردی و پردرآمد را معرفی کنیم.
معرفی رشته مهندسی خودرو
رشته مهندسی خودرو برای پاسخ به مسائل صنعت خودرو و پیشرفت آن طراحی شده است و ارتباط زیادی با مهندسی مکانیک دارد. با توسعه دانش جدید در حوزه طراحی و مکانیک، خودروهای پیشرفته‌تری برای رسیدن به هدف خودروهای شخصی، حمل و نقل بین شهری و ادوات کشاورزی امن‌تر با کارایی بالا تولید می‌شوند. از طرفی خودروهای برقی و خودران نیز از دیگر تکنولوژی‌های روز دنیا و به شدت در حال توسعه هستند. دانشکده مهندسی خودرو در دانشگاه علم و صنعت ایران به عنوان اولین دانشکده در ایران و خاورمیانه در سال ۱۳۷۹ کار خود را با جذب دانشجو در مقطع کارشناسی‌ارشد آغاز کرد. این دانشکده برای تربیت نیروی متخصص در صنایع خودروسازی کشور و صنایع وابسته به آن طراحی و تأسیس شد و هم‌اکنون با شرکت‌های بزرگ کشور همکاری نزدیک دارد. پس از آن دانشگاههای دیگری نیز این رشته را در مقاطع کاردانی تا دکترا ارائه کردند.
رشته مهندسی خودرو برای چه کسانی مناسب است؟
اولین قدم برای انتخاب این رشته علاقه به کار در صنعت خودرو است. از نظر درسی این رشته با اصول فیزیک، طراحی، محاسبات و دید فضایی ارتباط مستقیم دارد بنابراین باید در این شاخه‌های استعداد کافی داشته باشید. دانشجویان این رشته علاوه بر آشنایی تئوری با مباحث مهندسی خودرو، باید کارگاه‌ها و آزمایشگاه‌هایی برای آشنایی عملی با علوم پایه و دانش صنعتی در همین حوزه را پشت سر بگذارند. یکی دیگر از نیازهای ضروری برای پیشرفت در این حوزه، داستن خلاقیت و روحیه ابتکاری است که ارتباط مستقیم با طراحی خودروها دارد. از جمله مهارت‌های فردی که برای کار در این حوزه به آن‌ها نیاز پیدا می‌کنید هوش تجاری، مهارت‌های فنی مرتبط با صنعت خودرو، مهارت کار گروهی، مهارت حل مسئله و تجزیه و تحلیلی داده‌ها هستند.
انتخاب رشته مهندسی خودرو در کنکور
این رشته در حال حاضر در ایران برای رشته ریاضی ارائه میشود. دانشآموزان میتوانند از طریق شرکت در کنکور سراسری گروه ریاضی فیزیک این رشته را در مقطع کارشناسی انتخاب کنند. هنرآموزان فنی و حرفهای نیز که در شاخه مرتبط درس خوانده‌اند، میتوانند ابتدا در مقطع کاردانی مهندسی تکنولوژی مکانیک گرایش خودرو شرکت کرده و بعد از اتمام دوره، برای دوره کارشناسی ناپیوسته مهندسی خودرو اقدام کنند. برای اطلاع درباره شرایط ورود به شاخه ریاضی فیزیک دبیرستان مطلب انتخاب رشته نهم ریاضی را هم مطالعه کنید. در مبحث ریاضیات، مشتق و انتگرال به کرات در این رشته مورد استفاده قرار می‌گیرند. در مبحث فیزیک نیز باید به فیزیک مکانیک (مباحث مربوط به قوانین نیوتن و حرکت جسم) و فشار و همچنین فصل‌های خازن و مقاومت در مباحث الکترونیک توجه ویژه‌ای داشته باشید.
کارنامه قبولی مهندسی خودرو
رتبه لازم برای رشته مهندسی خودرو به دانشگاه و شهر انتخاب شما و انتخاب رشته سایر داوطلبان بستگی دارد. اما برای نمونه دو کارنامه زیر را مشاهده کنید، البته به یاد داشته باشید که در کنکورهای ۱۴۰۲ به بعد، سهم نمرات امتحانات نهایی ۴۰ درصد خواهد بود و دروس عمومی از کنکور حذف می‌شوند.
مهندسی خودرو بدون کنکور
در حال حاضر پذیرش مهندسی خودرو بدون کنکور این رشته در برخی دانشگاههای واحد پیام نور، دانشگاه آزاد، فنی حرفهای، علمی کاربردی و پردیسهای خودگردان انجام میشود. برای اطلاع دقیق‌تر از واحدهای ارائه دهنده و ظرفیت، بهتر است هر سال دفترچه لیست رشته‌های بدون کنکور را در سایت سازمان سنجش بررسی کنید چون رشته‌ها و ظرفیت‌های این رشته هر سال تغییر می‌کنند.
دروس دانشگاهی رشته مهندسی خودرو
دوره کارشناسی مهندسی خودرو ۱۴۵واحد درسی دارد که دانشجویان طی ۴ سال و ۸ ترم تحصیلی پشت سر می‌گذارند. طراحی سرفصل‌های آموزشی رشته مهندسی خودرو به گونه‌ای صورت گرفته تا دانشجویان با مراحل مختلف طراحی، ساخت و آزمایش‌های استاندارد مهندسی خودروها و در نهایت تبدیل ایده به محصول واقعی آشنا شوند. در جدول زیر لیست دروس مهندسی خودرو را مشاهده می‌کنید.
| دروس پایه | ریاضی عمومی، معادلات دیفرانسیل، فیزیک پایه، ریاضیات مهندسی، محاسبات عددی، برنامه نویسی کامپیوتر، کارگاه ماشین ابزار، کارگاه جوشکاری و ورقکاری، کارگاه اتوماتیک |
| دروس اصلی | مبانی مهندسی برق، نقشه‌کشی صنعتی، سيستم‌های سوخت‌رسانی، آزمايشگاه مقاومت مصالح، استاتيک، مقاومت مصالح، کارگاه ريخته‌گری و قالب‌سازی، علم مواد، ديناميک، ارتعاشات مکانيکی، آزمايشگاه ديناميک ماشين و ارتعاشات، ديناميک ماشين، کنترل اتوماتيک، ترموديناميک، آزمايشگاه ترموديناميک، طراحی اجزا، مکانيک سيالات، آزمايشگاه مکانيک سيالات، انتقال حرارت، آزمايشگاه انتقال حرارت |
| دروس تخصصی | زبان تخصصی، آيروديناميک خودرو، مبانی طراحی مهندسی خودرو، مبانی ديناميک خودرو، طراحی اجزاء خودرو به کمک کامپيوتر، روش‌های توليد اجزاء خودرو، موتورهای احتراق داخلی، سيستم‌های شاسی و بدنه خودرو و کارگاه، سيستم‌های انتقال قدرت و کارگاه، اقتصاد مهندسی در صنعت خودرو، مديريت صنعتی در خودرو، سوخت و احتراق، پروژه کارشناسی |
| دروس اختیاری | موتورهای پيستونی، طراحی مکانيزم‌ها، موتورهای ديزل، روش‌های المان محدود، ديناميک سيالات محاسباتی، هيدروليک و نيوماتيک، کاربرد انرژي‌های نو در خودرو، تکنولوژی برق و الکترونيک خودرو، روش‌های طراحی مهندسی، تحليل تئوری و تجربی تنش، سيستم‌های اندازه‌گيری و کنترل، اصول طراحی موتورهای پيستونی، مديريت منابع انسانی، طراحی سيستم‌های تهويه و گرمايش خودرو، کارگاه موتورهای احتراق داخلی، تحليل سيگنال، مبانی کنترل صدا در خودرو، کنترل ديجيتال |
دانشگاه های دارای رشته مهندسی خودرو
این رشته در حال حاضر در برخی واحدهای دانشگاه دولتی، دانشگاه پیام نور، دانشگاه فنی و حرفهای، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه جامع علمی کاربردی در مقاطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری ارائه میشود که از آن بین می‌توانیم به لیست زیر اشاره کنیم:
- دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
- دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
- دانشگاه علم و صنعت ایران
- دانشگاه صنعتی شریف
- دانشگاه صنعتی سهند
گرایش های رشته مهندسی خودرو
ادامه تحصیل در رشته مهندسی خودرو تا مقطع دکترا امکان‌پذیر است و داوطلبان میتوانند در گرایش‌های این رشته یا رشته‌های مرتبط شرکت کنند:
· قوای محرکه خودرو (یا سیستم محرکه خودرو)
· سیستم تعلیق (یا طراحی سیستم‌های دینامیکی خودرو)
· سازه و بدنه خودرو
· الکترونیک و برق خودرو
تفاوت مهندسی مکانیک با مهندسی خودرو
دانشجویان رشته مهندسی خودرو مباحثی مانند شناخت خودرو، شاسی و بدنه، طراحی بدنه و قطعات، تعمیر موتور به صورت عملی، نکات فنی موتور دیزلی و تعمیر آن به صورت عملی، طراحی خودرو و قطعات به صورت مجازی، استاتیک و ایرودینامیک، هیدرولیک خودرو ونکاتی از قبیل طراحی سیستم ترمز و شتاب خودرو را یاد می‌گیرند در حالی که این‌ا تنها بخشی از مباحث مهندسی مکانیک را تشکیل می‌دهند و مهندسی مکانیک یک رشته مادر محسوب میشود. اما جالب است بدانید که مهندسی مکانیک اولین بار با صنعت خودرو پا به دنیای مهندسی گذاشت و پیشرفت و موفقیت در زمینه‌های دیگر مهندسی مکانیک حاصل تجربیاتی است که از بخش خودرو حاصل شده است.
وظایف مهندسان خودرو چیست؟
صنعت خودرو شامل تیمی از مهندسان مختلف است که هریک بر روی موضوعی خاص تمرکز و دانش بالاتری دارند و کار این مهندسان اغلب به سه جزء طراحی، تحقیق و توسعه و در نهایت تولید تقسیم میشود. از جمله مسئولیت‌هایی که یک مهندس خودرو پس از فارغ‌التحصیلی دارد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آماده سازی مشخصات طراحی خودرو
- تحقیق، توسعه و تولید خودروهای جدید
- آماده‌سازی زیرساخت‌های تولید وسایل نقلیه
- استفاده از مدل‌های رایانه‌ای برای تعیین کارایی یک وسیله نقلیه
- بررسی موارد خرابی محصول
- تهیه برآورد هزینه برای وسایل نقلیه فعلی یا جدید
- ارزیابی ایمنی و مؤلفه‌های زیست محیطی خودروها
- تولید طرح و نقشه برای محصولات جدید در صنعت خودرو
بازار کار رشته مهندسی خودرو
فارغ‌التحصیلان این رشته در زمینه‌های مختلف طراحی، تولید، توزیع و فروش خودروها فعالیت می‌کنند. همچنین میتوانند خدمات پس از عرضه خودرو مانند تعمیرات یا بازرسی را ارائه دهند. به دلیل نوع و چرخه مالی بالای صنایع خودروسازی و تعمیرات خودرو، میزان کار و درآمد برای این رشته بسیار مناسب است و تقریبا نگرانی از این بابت وجود ندارد. فارغ‌التحصیلان بر اساس میزان تحصیلات، گرایش، تجربه، دانش و علاقه و استعداد خود میتوانند برای کار در موقعیت‌های زیر اقدام کنند:
- شرکت‌های خودرو سازی مانند سایپا، ایران خودرو، پارس خودرو، گروه بهمن، تراکتورسازی تبریز، رانیران و هپکو
- مراکز پژوهشی مانند شرکت آزمایش و تحقیقات قطعات و مجموعه خودرو، مؤسسه پژوهشی فناوری‌های نوین در صنعت خودرو و ایپکو IPCO
- مراکز آموزش مهندسی خودرو مانند مدارس فنی‌حرفه‌ای، مراکز آموزش آزاد و دانشگاه‌ها
- تأسیس یا کار در کارگاه‌های تعمیرات و عیب‌یابی خودروها
سخن پایانی
رشته مهندسی خودرو برای افرادی که می‌خواهند در یک رشته کاربردی با درآمد خوب، تکنیکال و پر از خلاقیت درس بخوانند بسیار مناسب است. مهندسی خودرو از رشته‌های پرطرفدار در بین رشته‌های ریاضی و فنی‌حرفه‌ای محسوب میشود که از آینده شغلی و درامد خوبی برخوردار است. دامنه کاری این رشته وسعت زیادی دارد و متخصصان بر اساس سوابق، تحصیلات، دانش، علاقه و استعدادهای خود میتوانند در مشاغل مختلف آن مشغول به کار شوند. این رشته در مقاطع کاردانی تا دکترا دانشجو می‌پذیرد و دانشآموزان فنی‌حرفه‌ای میتوانند از کارشناسی ناپیوسته وارد این رشته شوند. اگر می‌خواهید با سایر شغل‌های مهندسی و پردرآمدترین رشته‌های آن نیز آشنا شوید، توصیه می‌کنیم سری به مطلب شغل های رشته ریاضی بزنید.
سوالات متداول
- رشته مهندسی خودرو چیست؟
این رشته به آموزش طراحی، ساخت و آزمايشهای استاندارد مهندسی خودروها و در نهايت تبديل ايده به محصول واقعی میپردازد. - از چه رشته ای در دبیرستان میتوان وارد مهندسی خودرو شد؟
دانشآموزان رشته ریاضی میتوانند کارشناسی مهندسی خودرو را انتخاب کنند و هنرآموزان مراکز فنی و حرفهای نیز میتوانند بعد از گذراندن کاردانی وارد کارشناسی ناپیوسته این رشته شوند. - مهندسی خودرو چه گرایش هایی دارد؟
این رشته دارای ۴ گرایش قوای محرکه خودرو (یا سیستم محرکه خودرو)، سیستم تعلیق (یا طراحی سیستم‌های دینامیکی خودرو)، سازه و بدنه خودرو و الکترونیک و برق خودرو است. - آیا رشته مهندسی خودرو بدون کنکور دانشجو پذیرش دارد؟
در حال حاضر پذیرش بدون کنکور این رشته در برخی دانشگاههای واحد پیام نور، دانشگاه آزاد، فنی حرفهای، علمی کاربردی و پردیسهای خودگردان انجام میشود.
