بعضی از افراد به کمک کردن، مددکاری و کار با افراد کم‌توان جسمی علاقه دارند. رشتههای مختلفی در گروه تجربی می‌توانند پاسخگوی این علاقه باشند که یکی از آن‌ها رشته اعضای مصنوعی است. در این مطلب میخواهیم از تفاوت این رشته با مهندسی پزشکی، دروس دانشگاهی، رتبه لازم، توانمندی‌های مورد نیاز، درآمد و بازار کار رشته اعضای مصنوعی توضیح دهیم.
معرفی رشته اعضای مصنوعی
تولید اعضای مصنوعی یکی از خدمات بزرگ علم به افرادی است که به دلیل مشکلات ژنتیکی یا بروز حوادث دچار آسیب یا نقص اعضای بدن شده‌اند. دانشجویان رشته اعضای مصنوعی نحوه ساخت و استفاده از انواع اعضای مصنوعی براساس اصول مهندسی و منطبق با آناتومی بدن را آموزش می‌بینند. این رشته گاهی با عنوان «ارتز و پروتز» هم نامیده می‌شود. ارتز وسیله‌ای برای حمایت از یک عضو یا تصحیح تغییر شکل عضو است، در حالی که پروتز تجهیزاتی هستند که جانشین عضو از دست رفته میشوند.
دروس این رشته ترکیبی از مباحث طراحی، مهندسی و پزشکی هستند. هدف از تربیت دانشجویان رشته اعضای مصنوعی توانبخشی، طراحی و ساخت اعضای مصنوعی برای افراد معلول است. ممکن است این اعضا جایگزین عضو شود یا برای انجام فعالیت‌های عضو آسیب‌دیده، به فرد کمک کند. کارشناسی رشته اعضای مصنوعی از کنکور سراسری پذیرش می‌گیرد. لیسانس اعضای مصنوعی ۱۲۸ واحد درسی دارد و حدود ۴ سال طول می‌کشد. این رشته در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز با عنوان رشته اعضای مصنوعی و وسایل کمکی ارائه می‌شود.
تفاوت رشته اعضای مصنوعی با مهندسی پزشکی و ارتوپد فنی
مهندسی پزشکی از رشته ریاضی پذیرش دارد و علاوه بر ساخت اعضای مصنوعی داخلی مانند قلب مصنوعی، به طراحی دستگاه‌های مورد استفاده در پزشکی می‌پردازد. ارتوپد فنی هم یکی دیگر از رشتههای مقطع کارشناسی مربوط به گروه تجربی و از شاخه رشته های پیراپزشکی است. درباره بازار کار این رشته‌ها میتوانید مطالب شغل های رشته ریاضی و شغل های رشته تجربی را مطالعه کنید.
توانایی های لازم برای رشته دانشگاهی اعضای مصنوعی
توانایی درس خواندن در یک رشته و کار کردن در حیطه شغلی آن، نیازمند مهارت‌های مختلفی است:
توانمندی درسی
برای این رشته باید در کنکور تجربی شرکت کنید. بنابراین دروس شیمی، زیست و زمین‌شناسی اهمیت زیادی در قبولی شما دارند. از طرفی در رشته اعضای مصنوعی با آناتومی بدن و طراحی سر و کار دارید، بنابراین باید در دروس زیست، فیزیک و ریاضی قوی و به آن‌ها علاقه‌مند باشید.
توانایی فیزیکی
ساخت اعضای مصنوعی و کار کردن با بیماران کم‌توان یا نقص عضو، نیازمند قدرت جسمی بالایی است. دانشجویان این رشته به ساخت و پرداخت اعضای مصنوعی می‌پردازند و با فلز کاری، گچ‌کاری و قالب‌های سنگین سر و کار دارند. بنابراین توانایی بدنی این افراد باید بالا باشد تا بتوانند از پس وظایف خود برآیند. اگر به این رشته علاقه‌مند هستید سعی کنید جسمتان را هم تقویت کنید و سلامت و قدرت بدنی بالاتری داشته باشید.
توانایی روحی
تمام کار شما با افرادی است که دچار مشکلات جسمی هستند. این مشکلات یا از ابتدای ورود فرد به دنیا با او بوده یا خیلی ناگهانی دچار این مشکلات شده است. ناامیدی، کمبود اعتماد به نفس، خستگی روحی و افسردگی در کنار هزینه‌های مالی زیاد از مشکلات این افراد در جامعه هستند. شما به عنوان یک فارغ التحصیل این رشته، باید بتوانید مشاهده افرادی با این شرایط را تاب بیاورید و علاوه بر آن امیدبخش آن‌ها باشید. ممکن است ساعات کاری طولانی داشته باشید یا در کار با بیماران دچار مشکل شوید، بنابراین تحمل و صبوری را در خود پرورش دهید.
مهارت های فردی
دقت و جزئی‌نگری در تشخیص، طراحی، ساخت و رفع مشکلات ارتز و پروتزهای مورد نیاز بیماران اهمیت بسیار بالایی دارد. بیماران زیادی به خاطر مشکلات ناشی از عدم طراحی درست اعضای مصنوعی و کمکی دچار مشکل هستند و بسیاری از آن‌ها توانایی هزینه مجدد ندارند.
پشتکار در مطالعه مستمر
این رشته پیوسته در حال پیشرفت و ابداع شیوه‌های نوین است. بنابراین علاقه‌مندی به تحقیق و پژوهش و به روز بودن از نیازمندی‌های ضروری موفقیت در شغل اعضای مصنوعی محسوب می‌شود.
مهارت های رفتاری
ارتباط گرفتن با بیماران، عدم نگاه بالا به پایین، نحوه درست صحبت کردن و برخورد با افراد کم‌توان با دچار معلولیت، نحوه حل مسئله در بحران کار با بیمارانی که از نقص عضو یا کم‌توانی خود دچار شوک شده‌اند، همگی از مهارت‌های رفتاری هستند که باید در خود داشته باشید و آن‌ها را تقویت کنید. مراجعان شما افراد دچار ناتوانی‌های فیزیکی هستند که احتمالا روحیه خوبی هم ندارند. ممکن است در اثر حادثه‌ای ناگهانی یک عضو خود را از دست داده یا دچار کم‌توانی حرکتی شده باشند. این شما هستید که در چنین شرایطی باید روحیه و امید بالایی داشته باشید و آن را به بیمارانتان هم منتقل کنید. مسئولیت پذیر و وظیفه‌شناس باشی و کار خود را به درستی انجام دهید تا بیمار متحمل هزینه‌های مضاعف نشود.
نمونه کارنامه قبولی رشته اعضای مصنوعی
بر اساس نتایج سال‌های گذشته، حداکثر رتبه قبولی در این رشته ۲۰ هزار است؛ البته دانشگاههای خوب دولتی حداکثر تا رتبه ۱۳۰۰۰ دانشجوی اعضای مصنوعی میپذیرند. دو نمونه کارنامه قبولی داوطلبان کنکور سراسری در رشته اعضای مصنوعی، دانشگاه دولتی را مشاهده می‌کنید:
رشته اعضای مصنوعی بدون کنکور
شرایط قبولی بدون کنکور رشته اعضای مصنوعی عبارت است از موارد زیر:
- کسب معدل و نمرات حد نصاب
- ثبت نام در کنکور
- پرداخت شهریه
شرایط تحصیل در رشته اعضای مصنوعی بدون کنکور و دانشگاهها و دوره‌های پذیرده دانشجو بدون کنکور این رشته، هر سال تغییراتی دارد؛ لازم است از طریق سازمان سنجش یا مشاوران مدرسه پیگیر آن‌ها باشید.
رشته های بدون کنکور دانشگاه آزاد
گرایش های اعضای مصنوعی
این رشته در مقطع کارشناسی دارای گرایش نیست. در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا هم یک گرایش اصلی با نام اعضای مصنوعی و وسایل کمکی وجود دارد. لازم به ذکر است که کارشناسی ارشد رشته اعضای مصنوعی و وسایل کمکی تنها در ۳ دانشگاه پذیرش ارائه می‌شود و رقابت سختی در انتظار داوطلبان است.
لیست رشته های مجاز ارشد و دکترا برای رشته اعضای مصنوعی
در مقاطع ارشد و دکترا، علاوه بر گرایش اصلی اعضای مصنوعی، میتوانید در رشتههای دیگری هم ادامه تحصیل بدهید که لیست آن‌ها را در ادامه مشاهده می‌کنید:
- مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)
- مهندسی پزشکی (زیست مواد)
- اپیدمیولوژی
- ارزیابی فناوری سلامت
- اقتصاد بهداشت
- انفورماتیک پزشکی
- اعضای مصنوعی و وسایل کمکی
- فناوری اطلاعات سلامت
- فیزیک پزشکی
- رشته مدیریت توانبخشی
- کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی
- مدیریت خدمات بهداشتی درمانی
- نانوتکنولوژی پزشکی
- زیست‌فناوری پزشکی
- رفاه اجتماعی
- تاریخ علوم پزشکی
- آمار زیستی
- آموزش پزشکی
- برنامه‌ریزی یادگیری الکترونیکی در علوم پزشکی
- ژورنالیسم پزشکی
- تکنولوژی آموزشی در علوم پزشکی
البته این لیست ممکن است هر سال تغییراتی داشته باشد بنابراین برای بررسی دقیق‌تر، هر سال دفترچه مربوط به آزمون کارشناسی ارشد وزارت علوم و وزارت بهداشت را بررسی کنید.
دروس رشته اعضای مصنوعی
دسته‌بندی دروس این رشته در مقطع کارشناسی به صورت زیر است:
- تعداد کل واحدها: ۱۲۸ واحد
- دروس عمومی: ۲۰ واحد
- دروس پایه فنی مهندسی: ۹ واحد
- دروس پایه پزشکی و توانبخشی: ۲۷ واحد
- دروس تخصصی: ۴۸ واحد
- دروس کارآموزی در عرصه: ۲۴ واحد
جدول دروس پایه، دروس تخصصی و دروس کارآموزی کارشناسی اعضای مصنوعی را مشاهده می‌کنید.
| دروس پایه | آمار و روش تحقیق، استاتیک، رسم فنی، تکنیک قطعه سازی، آناتومی سیستم عصبی، آناتومی اندام بالایی، آناتومی اندام سطحی، آناتومی اندام پایینی، آناتومی ستون فقرات و نواحی قدامی شکم، ارتوپدی، فیزیولوژی عمومی، اصول توانبخشی و طب فیزیکی، نورولوژی، رادیولوژی، روانشناسی معلولین جسمی، زبان تخصصی |
| دروس تخصصی | مدیریت مراکز ارتوپدی فنی، ارتز های اندام بالایی، کینزیولوژی و بیومکانیک، اخلاق حرفه ای، تکنیک ارتوپدی فنی، طراحی و ساخت ارتزهای بالا زانو، ارتزهای اندام پایینی، پروتزهای اندام پایینی، ارتزهای پا، طراحی و ساخت ارتزهای ستون فقرات، طراحی و ساخت ارتزهای پا، طراحی و ساخت پروتزهای زیر زانو، طراحی و ساخت ارتزهای زیر زانو، ارتزهای ستون فقرات، طراحی و ساخت پروتزهای اندام بالایی، طراحی و ساخت ارتزهای اندام بالایی، پروتزهای اندام بالایی، طراحی و ساخت پروتزهای بالا زانو، پروتزهای زیبایی، معاینه و ارزیابی |
| کارآموزی | کارآموزی در عرصه ارتزهای اندام پایینی، کارآموزی در عرصه ارتزهای اندام بالایی، کارآموزی در عرصه ارتزهای ستون فقرات، کارآموزی در عرصه پروتزهای اندام پایینی، کارآموزی در عرصه پروتزهای اندام بالایی |
دانشگاه های برتر رشته اعضایی مصنوعی
رشته اعضای مصنوعی در بسیاری از دانشگاههای کشور ارائه می‌شود. اما دانشگاه های برتر رشته اعضای مصنوعی عبارت‌اند از:
- دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران
- دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
- دانشگاه علوم پزشکی همدان
- دانشگاه علوم پزشکی ایران
- دانشگاه علوم پزشکی شیراز
- مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی هلال احمر ایران
بازار کار رشته اعضا مصنوعی
در حال حاضر نیروی کار متخصص در این رشته مورد نیاز است و بازار کار آن اشباع نیست. اگر اهل مطالعه، کار تحقیقاتی، ابداع و پژوهش باشید ضمن کمک به پیشرفت این رشته، آینده شغلی بسیار خوبی خواهید داشت. فارغالتحصیلان توانایی‌های متعددی برای ورود به بازار کار رشته اعضای مصنوعی کسب می‌کنند:
- اصلاح ناهنجاری‌های بدن
- ساخت ارتز و پروتز برای حمایت از اعضای ضعیف و ناتوان بدن
- ساخت پروتزهایی با جنبه زیبایی
- ساخت اندام مصنوعی برای عضو از دست رفته
این رشته برای کمک هرچه بیشتر به افراد کم‌توان، در تمام دنیا به سرعت در حال رشد و پیشرفت است. روش‌ها و ابزارهای اعضای مصنوعی جدید با قابلیت‌‌های بیشتر هر ساله در حال ساخت و ارائه به بازار هستند که هم در مرحله ساخت، هم تجویز و استفاده، به کارشناسان و متخصصان اعضای مصنوعی نیاز است. بنابراین مشاغل این رشته نیز با پیشرفت تکنولوژی در حال گسترش هستند و آینده شغلی خوبی می‌تواند در انتظار آن باشد.
چه کسانی به کارشناس اعضای مصنوعی مراجعه می کنند؟
شاید بد نباشد برای درک بهتر نوع شغل این رشته، ابتدا ببینیم چه کسانی به کارشناس اعضای مصنوعی مراجعه می‌کنند. بسیاری از بیماران با تشخیص متخصص ارتوپد یا متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات، به سراغ یک کارشناس اعضای مصنوعی می‌روند. برای نمونه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- افرادی که دچار بدشکلی یا ناهنجاری در اعضای بدن شده‌اند و نیازمند تجهیزات مصنوعی یا ارتوپدی هستند.
- افرادی که عمل جراحی ارتوپدی انجام داده‌اند و از ارتزهای محافظتی استفاده می‌کنند.
- افرادی که دچار مشکلات ارتوپدی مانند درد زانو، درد کف پا، درد لگن و گردن درد هستند.
- و پزشک آن ها را به متخصص ارتز و پروتز ارجاع داده است تا وسیله مناسبی برای رفع دردشان پیشنهاد دهد.
- افرادی که به خاطر قطع عضو نیازمند پروتز هستند و یا باید پروتز قبلی خود را تعویض کنند.
مشاغل رشته دانشگاهی اعضای مصنوعی
بنابر آنچه گفته شد، فارغالتحصیلان اعضای مصنوعی می‌توانند در مراکز زیر جذب و مشغول به کار شوند:
- هلال‌احمر
- بنیاد جانبازان
- بنیاد معلولین
- بهزیستی
- مراکز ارتوپد فنی
- مراکز جراحی زیبایی
- بیمارستان‌های مجهز به مراکز ارتوپدی فنی
- مراکز وارد کننده و فروش تجهیزات ارتوپدی
- مراکز پژوهشی و تحقیقاتی
- تدریس در دانشگاه
همچنین میتوانید در صورت داشتن سرمایه لازم، کلینیک یا مرکز خصوصی برای ساخت تجهیزات مصنوعی و درمان بیماران راه‌اندازی کنید.
درآمد رشته اعضای مصنوعی
درآمد فارغالتحصیلان این رشته کاملا به میزان توانمندی و علاقه آن‌ها، پشتکار، نوع شغل، مدرک تحصیلی و جایی که در آن کار می‌کنند بستگی دارد. خصوصا افرادی که در زمینه ارتوپد فنی یا بازرایابی و فروش محصولات کار می‌کنند، سطح درآمد بالا حتی در مقطع کارشناسی دارند.
سخن پایانی
رشته اعضای مصنوعی یکی از رشتههای دانشگاهی زیر گروه ۱ تجربی است که از طریق کنکور سراسری پذیرش با کنکور در دانشگاههای دولتی، آزاد، پردیس، پیام نور و غیر انتفاعی دارد. همچنین دانش‌آموزان در صورت داشتن شرایط لازم می‌توانند در دوره‌های بدون کنکور رشته اعضای مصنوعی ثبت نام کنند و وارد دانشگاه شوند. این رشته اساسا به آموزش دانشجویان برای تولید اعضای مصنوعی، اعضای کمکی برای افراد کم‌توان یا دارای معلولیت و توانبخشی می‌پردازد. امکان ادامه تحصیل تا مقطع دکترا در این رشته وجود دارد. همچنین بازار کار و مشاغل متعددی برای فارغالتحصیلان فراهم هستند و اگر علاقه‌مند و کوشا باشید، قطعا درآمد خوبی خواهید داشت. در این مطلب از توانمندی‌های لازم برای انتخاب این رشته هم صحبت کردیم. اگر عاشق کمک کردن به دیگران هستید و این توانمندی‌ها را در خودتان می‌بینید، این رشته می‌تواند انتخاب خوبی برایتان باشد.
سوالات متداول
- رشته اعضای مصنوعی مربوط به کدام رشته و زیرگروه کنکور است؟
این رشته در زیرگروه ۱ گروه آزمایشی تجربی قرار دارد. فراموش نکنید که از کنکور ۱۴۰۲ به بعد، زیرگروهها با یکدیگر ادغام میشوند و از کنکور ۱۴۰۴ به بعد نیز باید نوع دیپلم با رشته ثبت نامی در کنکور یکسان باشد. - گرایش های اعضای مصنوعی در دانشگاه چه هستند؟
این رشته در مقطع کارشناسی بدون گرایش و در مقاطع ارشد و دکتری یک گرایش اصی با عنوان اعضای مصنوعی و وسایل کمکی است. همچنین فارغالتحصیلان مجاز به شرکت در رشتههای دیگر نیز هستند که در مقاله نام بردیم. - رشته اعضای مصنوعی بدون کنکور هم پذیرش دارد؟
بله، هر سال برخی از دانشگاهها مانند دوره شبانه دانشگاههای دولتی، پیام نور، پردیس خودگردان و دانشگاه آزاد پذیرش بر اساس سوابق تحصیلی انجام میدهند که شرایط آن را در مقاله توضیح دادیم. - برای قبولی در رشته اعضای مصنوعی رتبه لازم حداکثر چقدر است؟
حداکثر رتبه قبولی در این رشته ۲۰ هزار است؛ البته دانشگاههای خوب دولتی حداکثر تا رتبه ۱۳۰۰۰ دانشجوی اعضای مصنوعی میپذیرند.
