یک چشم مصنوعی یا یک الکتروسرجیکال چطور ساخته می‌شود؟ انواع دستگاه‌های برش لیزری با دقت بالا، ساختارهای مکانیکی یا بافت‌های زیستی که این روزها در پزشکی کاربرد زیادی دارند، توسط محقق‌ها و کارشناس‌های رشته مهندسی پزشکی ساخته می‌شوند.
این رشته درواقع ترکیب اصول مهندسی و ساخت مواد با نیازها و دانش علم پزشکی است. دانش مهندسی پزشکی بسیار گسترده است و گرایش‌های متفاوتی هم دارد.
اما چطور می‌شود در این رشته تحصیل کرد؟ آیا برای ورود به این رشته فقط باید به‌عنوان یک دانش‌آموز ریاضی فارغ‌التحصیل شد؟ دانش آموزان رشته تجربی چطور می‌توانند در رشته مهندسی پزشکی تحصیلاتشان را ادامه بدهند؟
برای پیدا کردن جواب این سؤالات و کلی مطلب دیگر راجع به رشته مهندسی پزشکی مثل درآمد این رشته یا دروس دانشگاهی رشته مهندسی پزشکی با این مطلب سلام همراه باشید.
قدم اول؛ معرفی رشته مهندسی پزشکی
رشته مهندسی پزشکی یک جاده جذاب است که رشته پزشکی را به مهندسی وصل می‌کند. انواع شاخه‌های مهندسی مثل مهندسی کامپیوتر، مهندسی مواد، مکانیک و الکترونیک در این رشته کاربرد دارد.
اما وظیفه یک مهندس پزشکی چیست؟ آن‌ها درواقع تلاش می‌کنند تا با تحلیل شرایط، مشکلات مختلف موجود در مسیر تشخیص و درمان بیماری‌ها را شناسایی کنند و بعد با تحلیل و ساخت ابزارها یا نرم‌افزارهای تحلیلی مسیر درمان و شناسایی بیماری را هموارتر کنند.
مثلاً دستگاه‌های برش لیزری که طول دوران نقاهت بعد از جراحی را کاهش می‌دهند و دقت بالاتری دارند، نمونه‌ای از تلاش‌های یک گروه مهندسی پزشکی است.
یک مهندس پزشکی عاشق پژوهش و تحقیق است و از سروکله زدن با اعداد و آمار و تحلیل داده‌های مختلف لذت می‌برد. قدرت تجسم خوبی دارد و می‌تواند خیلی ساده دستگاه موردنظرش را در ذهنش بسازد یا برای تحلیل یک دستگاه تشخیصی یا تجسم یک بافت و ساختار زنده خیلی سریع ویژگی‌های بیولوژی موجودات زنده را در ذهنش تصور کند.
توانایی کار گروهی و حل مسئله هم از دیگر ویژگی‌هایی است که یک مهندس پزشکی معمولی را تبدیل به یک مهندس پزشکی ویژه می‌کند.
قدم دوم؛ رتبه لازم برای قبولی در رشته مهندسی پزشکی
رشته مهندسی پزشکی از رشته‌های زیرگروه یک ریاضی است. از آنجایی‌که این رشته تلفیقی از علوم مهندسی مختلف و پزشکی است بنابراین برای قبولی در آن نیاز به رتبه بالا دارید.
بر اساس آمار و رتبه‌های قبول‌شدگان رشته مهندسی پزشکی در سال 1399-1400 معمولاً برای قبولی در دانشگاه‌های معتبر و بزرگ مثل امیرکبیر یا شهید بهشتی و تهران لازم است که رتبه‌ی زیر هزار کسب کنید؛ که البته با توجه به سهمیه‌ی مناطق، ساکنین منطقه سه می‌توانند با رتبه‌های بیشتر هم در این رشته قبول شوند.
اما اگر دوست دارید حتماً رشته مهندسی پزشکی بخوانید و به دانشگاه‌هایی غیر از دانشگاه شهرهای بزرگ فکر می‌کنید، خوب است بدانید که دانش آموزان رشته ریاضی تا رتبه سه هزار هم توانستند در رشته مهندسی پزشکی در دانشگاه‌هایی مثل دانشگاه بیرجند و میبد تحصیل کنند.
اما یک نکته مهم:
چطور از رشته تجربی وارد رشته مهندسی پزشکی شویم؟
در کنکور سراسری تنها دانش آموزان رشته ریاضی می‌توانند وارد رشته مهندسی پزشکی شوند. اما اگر دانش‌آموز تجربی هستید و نیم‌نگاهی هم به رشته مهندسی پزشکی دارید می‌توانید روی تحصیل در دانشگاه‌های بدون کنکور مثل دانشگاه پیام نور و یا دانشگاه آزاد حساب کنید. هرچند در سال اول باید چند واحد ریاضی پیش‌نیاز را بگذرانید.
قدم سوم؛ گرایش‌های رشته مهندسی پزشکی
رشته مهندسی پزشکی دارای سه گرایش بیومواد، بیوالکتریک و بیومکانیک است. بعضی از درس‌ها در هر سه گرایش یکسان است اما دروس تخصصی با توجه به اهداف هر رشته متفاوت است.
طول مدت تحصیل در این رشته چهار سال است و بعد دانشجویان می‌توانند در آزمون کارشناسی ارشد شرکت کرده و تخصصی‌تر دروس را دنبال کنند.
دروس عمومی رشته مهندسی پزشکی: تمام دانشجویان مهندسی پزشکی صرف‌نظر از گرایشی که انتخاب می‌کنند باید دروسی مثل ریاضی عمومی، محاسبات عددی، فیزیک عمومی، برنامه‌نویسی، آمار حیاتی و احتمالات، مدارهای منطقی، بهداشت عمومی، کارورزی و پروژه، آناتومی، فیزیولوژی، زبان تخصصی پزشکی، اصول توان‌بخشی وسایل و دستگاه‌ها، فیزیک پزشکی و… را با موفقیت پشت سربگذارند.
گرایش‌های رشته مهندسی پزشکی:
مهندسی پزشکی شاخه بیومواد: این شاخه رشته مهندسی پزشکی نیاز به پایه و دید مهندسی بیشتری دارد و دانشجویان باید بتوانند به خوبی اصول شیمی و زیست‌شناسی را با علم مهندسی و ریاضیات ترکیب کنند.
در شاخه بیومواد بر روی طراحی و ساخت انواع تجهیزات بیمارستانی و آزمایشگاهی مثل وسایل تفکیک دقیق عناصر مختلف مثل قند خون، دستگاه‌های اندازه‌گیری مثل انواع دستگاه‌های سنجش سطح شنوایی یا سیگنال‌های مغزی مطالعه می‌شود.
همچنین متخصصین گرایش بیومواد رشته مهندسی پزشکی می‌توانند در طراحی و ساخت قطعات الکترونیک دستگاه‌های مختلف تشخیص مثل دستگاه سونوگرافی، سیتی اسکن، ام آر آی و … مشارکت کنند و یا با ساخت انواع مواد و ساختارهای کاربردی مثل قالب‌ها و اندام مصنوعی، مواد تشخیص بیماری‌ها و… به بهبود و یا تسریع روند درمان کمک کنند.
دروس اختصاصی مهندسی پزشکی شاخه بیومواد شامل درس‌های شیمی عمومی، خواص مواد، ترمودینامیک، پدیده‌های نفوذ، انتقال حرارت و جرم، شیمی آلی، دینامی و ارتعاشات در مهندسی پزشکی، بیوشیمی، سیالات و مکانیک، پروتزهای بیومتریال، فرآیند ساخت و شکل‌دهی به بیومتریال‌ها و… است.
مهندسی پزشکی گرایش بیومکانیک: بدن ما درواقع یک ساختار مکانیکی زیستی بزرگ است. وقتی هزاران ماهیچه و مفصل همکاری می‌کنند تا پای ما تکان بخورد، یا هزاران مویرگ با جریانی درست و صحیح وظیفه خون‌رسانی به اندام‌ها را به ریزاندام‌ها را به عهده می‌گیرند، یعنی اصول مکانیک و سیالات در بدن ما به بهترین شکل اجرا می‌شود.
در شاخه مهندسی پزشکی گرایش بیومکانیک تلاش می‌شود تا با درک ساختارهای زیستی و چگونگی کارکرد آن‌ها و ترکیب آن با اصول فیزیک، اندام‌های مصنوعی مطابق با نیازها و ساختارهای فیزیولوژی بدن ساخته شود.
انواع دریچه‌های قلب مصنوعی، مفصل‌ها و پروتزها و…هنر دست مهندس‌های پزشکی شاخه بیومکانیک است.
مهندسان پزشکی برای موفقیت در این رشته باید از پس درس‌هایی مثل خواص مواد مهندسی، دینامیک ماشین، طراحی اجزا، بیوشیمی، طراحی و تولید کامپیوتری، مکانیک سیالات، کینزیولوژی و بیومکانیک مقدماتی و… بربیایند.
مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک: متخصص مهندسی پزشکی شاخه بیوالکتریک می‌تواند انواع دستگاه‌ها و تجهیزات پردازشگر پزشکی را طراحی کند، یا با توجه به تسلطش روی دستگاه‌های پزشکی، روی سفارش و تامین قطعات از خارج از کشور نظارت داشته باشد.
اما تخصص اصلی فارغ‌التحصیلان شاخه بیوالکتریک مهندسی پزشکی پردازش تصاویر و علائم حیاتی، ساخت و طراحی تجهیزات مانیتورینگ بیمارستان و وسایل آزمایشگاهی، مراقبت و تجهیز دستگاه‌های بیمارستانی و ابزارهای توان‌بخشی در کنار مدل‌سازی ساختارهای بیولوژیکی و زیستی است.
از درس‌های مهم مهندسی پزشکی گرایش بیوالکتریک می‌توانیم به مدارهای الکترونیک، میکروپرکسسور، الکترونیک، سیستم‌های کنترل خطی، تجزیه و تحلیل سیستم‌ها، تکنیک پالس و… اشاره کرد.
قدم چهارم؛ آینده‌ی شغلی و درآمد مهندسی پزشکی
فارغ‌التحصیلان رشته‌ی مهندسی می‌توانند در بخش‌های مختلف فعالیت کنند. مثلاً در شرکت‌های دانش‌بنیان و خصوصی یا شرکت‌های بزرگ دولتی بر روی ساخت انواع ساختارهای پروتزی، دستگاه‌های اندازه‌گیری پیشرفته، دستگاه‌های تصویربرداری تلفیقی، سه‌بعدی و… کار کنند، و یا در انواع لابراتوارها به طراحی و تولید انواع پروتز بپردازند.
بسیاری از متخصصان مهندسی پزشکی هم می‌توانند در بخش‌های بیمارستانی در بخش تجهیز وسایل، پایش و تحلیل اطلاعات در جلسات مختلف درمانی و… بپردازند.
میزان درآمد مهندسان پزشکی متفاوت است؛ نوع پروژه، محل کار، تجربه و… به شکل مستقیم بر روی درآمد فارغ‌التحصیلان تأثیر می‌گذارد؛
اما با توجه به گسترش شاخه‌های این علم و نیاز کشور به ساخت و توسعه تجهیزات پزشکی بومی به نظر می‌رسد بازار همچنان به متخصصان مهندسی پزشکی توانمند نیاز دارد.
در آخر اینکه
توانایی کاهش رنج بیماران تنها در تحصیل در رشته‌های پزشکی خلاصه نمی‌شود. یک مهندس پزشکی می‌تواند با کمک خلاقیت و علم کافی ابزاری دقیق برای تشخیص سریع‌تر سرطان یا یک پروتز زیستی با عوارض کمتر بسازد.
با توجه به همین ارزش انسانی بزرگ، در این مطلب به سراغ معرفی رشته مهندسی پزشکی رفتیم و از حداقل رتبه برای ورود به این رشته و گرایش‌های مختلف رشته مهندسی پزشکی مثل بیوالکتریک و بیومکانیک در کنار بیومواد گفتیم، و در آخر به بررسی دقیق سطح درآمد و آینده شغلی مهندسی پزشکی پرداختیم؛
حالا شما می‌توانید با راحتی نگاهی به لیست ارزش‌ها و توانایی‌هایتان بیندازید و با خیال راحت برای آینده برنامه‌ریزی کنید.
