غذا نیاز اساسی بشر از ابتدای آغاز خلقت بوده است اما با رشد جمعیت، منابع دیگر برای تأمین منابع غذایی انسان‌ها کافی نبودند و کشاورزی با رشد و پرورش محصولات مختلف آغاز شد. امروزه که کشاورزی در مناطق حاصلخیز دنیا، منبع غذایی میلیون‌ها انسان را تأمین می‌کند، رشته مهندسی به دنبال توسعه و پیشرفت روش‌ها و ابزارهای کشاورزی هستند تا کمیت و کیفیت محصولات تولید شده در مقایسه با هزینه، بهینه‌تر باشند. اگر شما نیز از عاشقان سر و کله زدن با مسائل طبیعت هستید، مطلب زیر را بخوانید تا بدانید انتخاب رشته مهندسی کشاورزی برای شما منطقی است یا خیر.
معرفی رشته مهندسی کشاورزی
رشته مهندسی کشاورزی تلفیقی از علوم مرتبط با کشاورزی و فناوری علوم مهندسی برای تولید و پرورش بهینه محصولات کشاورزی است. در گرایش‌های مختلف این رشته می‌توان ترکیبی از رشته‌های محیط زیست، زیست‌شناسی جانوری و گیاهی، مکانیک، عمران، برق، هواشناسی و مواد شیمیایی است.
توانایی های لازم برای رشته کشاورزی
شاید افراد با توانایی‌های متنوع بتوانند هر رشته‌ای را انتخاب کنند و موفقیت نسبی به دست بیاورند، اما برای متمایز شدن در بازار کار و رقابت با سایرین، باید مهارتهای فردی و توانمندی‌های منحصر به فردی داشته باشید و برای یادگیری، رشد و پرورش آنها زمان و هزینه صرف کنید. بنابراین هرچند علاقه به گل و گیاه و طبیعت شرط لازم برای موفقیت در رشته مهندسی کشاورزی است اما شرط کافی نیست. توسعه مهارت‌ها و توانایی‌های فردی که در ادامه می‌گوییم، باید جزوی از برنامه تحصیلی و اهداف شما باشند.
توانایی درسی
بر اساس اینکه کدام به کدام گرایش کشاورزی و کدام مشاغل آن علاقهمند هستید، دروس تخصصی رشته ریاضی یا تجربی پیش‌زمینه اصلی شما برای دانشگاه خواهند بود. اگر به گرایش‌های فنی علاقه دارید، باید بدانید که دروس ریاضی و فیزیک، محاسبات و داشتن دید فضایی خوب، از جمله مهارتهای درسی مورد نیازتان هستند. در گرایش‌های نزدیک‌تر به زیست‌شناسی و کشاورزی محض، درس شیمی و زیست‌شناسی هم برای کسب رتبه خوب و قبولی و هم برای ادامه تحصیل در آینده اهمیت بالاتری دارند.
مهارت های فردی
امروزه مهارتهای نرم به طور مثال قدرت مذاکره، تاثیرگذاری کلام، تعامل خوب با افراد، انجام کار تیمی و گروهی، از جمله مهارتهای ضروری برای پیشرفت در اغلب رشته‌های درسی از جمله مهندسی کشاورزی هستند. شما به عنوان یک مهندس کشاورزی، هیچگاه به تنهایی کار نمی‌کنید بلکه همراه با یک مجموعه یا تیم فعالیت دارید و داشتن این مهارت‌ها از شما یک مهندس توانمند می‌سازند.
صبر و کوشش
فرقی نمی‌کند که به عنوان مهندس ناظر بر پروژه‌ها، مدرس، پژوهشگر یا تولید کننده کار کنید، تمام شغل های مهندسی کشاورزی به صبوری و تلاش بسیار نیاز دارند. طبیعت بر اساس نیاز ما جلو نمی‌رود بلکه برای پاسخ گرفتن از آن باید بتوانید شکیبایی خود را حفظ کرده و دست از تلاش برندارید. چراکه نتایج اغلب کارهای مهندسین کشاورزی در طولانی مدت مشخص می‌شوند. از طرفی ممکن است در پروژه‌ها یا کار تولیدی دچار مشکل شوید، بنابراین باید قدرت تحمل و پذیرش شکست و برخاستن دوباره را هم در خودتان تقویت کنید.
ویژگی های شخصیتی
همانطور که گفتیم ماهیت کاری این رشته، گاهی با ریسک همراه است. ممکن است پژوهشگری باشید که نتایج خوبی از آزمایشات نمی‌گیرد،ممکن است در کار تولید ورشکست شوید، بنابراین ریسک‌پذیری یکی از ویژگی‌های مثبتی است که در بسیاری از زمینه‌های کاری کشاورزی کمتان می‌کند. باید قدرت تطبیق خوبی داشته باشید چون در برخی از زمینه‌های شغلی مهندسی کشاورزی نیاز است که در هر ساعت از شبانه روز یا در مکان‌ها و شرایط آب و هوایی مختلف مشغول به کار باشید.
از چه رشته ای می توان مهندسی کشاورزی را انتخاب کرد؟
گرایش‌های مختلف رشته مهندسی کشاورزی را می‌توانید از طریق ورود به شاخه نظری و انتخاب رشته‌های ریاضی، تجربی یا تحصیل در فنی حرفه‌ای و کار و دانش (شاخه کشاورزی) دنبال کنید. امکان شرکت در ۷ گرایش از این رشته برای داوطلبان کنکور تجربی و ۵ گرایش برای داوطلبان کنکور ریاضی وجود دارد. برای آشنایی بیشتر با شرایط ورود به این دو رشته مطالب انتخاب رشته نهم ریاضی و انتخاب رشته نهم تجربی را هم بخوانید.
انتخاب رشته کشاورزی در دبیرستان
اگر علاقهمند باشید از ابتدا به صورت تخصصی‌تر کشاورزی را دنبال کنید، می‌توانید در سال دهم وارد شاخه کشاورزی هنرستان یا کار و دانش شوید. در هریک از این دو گرایش‌های متعدد کشاورزی ارائه می‌شوند:
| گرایش های کشاورزی فنی حرفه ای | امور باغی، امور زراعی، امور دامی، ماشینهای کشاورزی، صنایع غذایی |
| گرایش های کشاورزی کار دانش | کشت و کار مکانیزه، پرورش پرندگان زینتی، تعمیر ماشینهای ثابت کشاورزی، تعمیر موتورهای سبک کشاورزی، تعمیر سیستم انتقال نیرو و هیدرولیک تراکتور، ايجاد و نگهداری فضای سبز، تکثیر ماهیان گرم آبی، پرورش صنعتی دام‌های سنگین (گاو و گاومیش)، پرورش صنعتی دام‌های سبک (گوسفند و بز)، پرورش درختان گرمسیری و نیمه گرمسیری، پرورش ماهیان گرم آبی، پرورش و تولیدات زنبورعسل و کرم ابریشم، پرورش و نگهداری اسب، پرورش میگو، پرورش ماکیان، مکانیک تراکتور و تیلر، دریانوردی صیادی، تکثیر و پرورش ماهیان سرد آبی، تکثیر میگو، زراعت گياهان علوفه‌ای و غده‌ای، مرغداری صنعتی، كشت گياهان دارويي و زعفران، پرورش گیاهان جاليزی و سبزی، توليد نهال و جنگل‌كاری، پرورش درخت و درختچه زينتی، پرورش گل و گياهان آپارتماني، پرورش قارچ خوراكي، پرورش ميوه‌های دانه‌دار و دانه‌ریز، زراعت غلات و حبوبات، پرورش ميوه های هسته‌دار، تولید صنعتی فرآورده‌های لبنی، توليد فرآورده‌هاي گوشتي، فرآوری آبزیان و تولید کنسرو فرآورده‌های گوشتی |
کار دانش در مقطع دوم متوسطه فقط دو پایه دهم و یازدهم داد و پس از آن مانند فنی حرفه‌ای، باید در کنکور کاردانش یا فنی حرفه ای شرکت کرده و از گرایش‌های مختلف مهندسی کشاورزی در مقطع کاردانی یک رشته را انتخاب کنید. برای انتخاب رشته کشاورزی از گروه فنی حرفه‌ای باید حداقل میانگین نمرات پایه هفتم، هشتم و نهم در درس علوم ۱۰ و در درس فناوری و هنر ۱۲ باشد.
رشته مهندسی کشاورزی بدون کنکور
برخی از گرایش‌ها رشته مهندسی کشاورزی پذیرش بدون کنکور در برخی از واحدهای دانشگاه سراسری، آزاد، پردیس بین‌الملل، غیر انتفاعی، پیام نور و علمی کاربردی انجام می شود. داوطلبان صرفا بر اساس سوابق تحصیلی با یکدیگر مقایسه می‌شوند و می‌توانند با پرداخت هزینه در دوره بدون کنکور این رشته درس بخوانند. گرایش‌ها و دانشگاه‌هایی که پذیرش بدون کنکور مهندسی کشاورزی دارند، هر سال در دفترچه انتخاب رشته بدون کنکور اعلام می‌شوند.
گرایش های مهندسی کشاورزی
گروه کشاورزی دارای ۱۵ گرایش در مقطع کارشناسی است:
- مهندسی آب
- تولید و ژنتیک گیاهی
- مهندسی اقتصاد کشاورزی
- مهندسی مکانیزاسیون کشاورزی
- مهندسی مکانیک بیوسیستم
- مهندسی زراعت و اصلاح نباتات
- مهندسی باغبانی
- مهندسی فضای سبز
- گیاه پزشکی
- مهندسی علوم خاک
- ترویج و آموزش کشاورزی
- مهندسی علوم دامی
- مهندسی صنایع غذایی
- مهندسی ماشینهای صنایع غذایی
- مهندسی بیوتکنولوژی کشاورزی
۵ گرایش مهندسی صنایع غذایی، مهندسی باغبانی، گیاه پزشکی، تولید و ژنتیک گیاهی و مهندسی علوم خاک منحصرا از کنکور تجربی و سایر گرایش‌ها از طریق کنکور ریاضی قابل انتخاب هستند.
دوره کارشناسی مهندسی کشاورزی
طول دوره کارشناسی این رشته ۴ سال است و دانشجویان طی این مدت ۱۴۰ واحد درسی را مي‌گذرانند. تعداد واحدها و دروس رشته مهندسی کشاورزی در هر دسته، بر اساس نوع گرایش متفاوت است:
- دروس عمومی: ۲۲ واحد
- دروس علوم پایه: ۱۸ تا ۲۵ واحد
- دروس تخصصی: ۸۰ تا ۹۰ واحد
- دروس اختیاری: ۸ تا ۱۲ واحد
دروس رشته مهندسی کشاورزی
به دلیل تفاوت در واحدهای اختصاصی گرایش های مختلف مهندسی کشاورزی در جدول زیر دروس مشترک این گرایش‌ها در مقطع کارشناسی را ذکر کرده‌ایم:
| دروس مشترک مهندسی کشاورزی | ریاضیات عمومی، فیزیک عمومی، شیمی عمومی، آمار و احتمالات، برنامه‌نویسی کامپیوتر، هواشناسی، آبیاری عمومی، اقتصاد کشاورزی، خاک‌شناسی عمومی، زراعت عمومی، مسّاحی و نقشه‌برداری، باغبانی عمومی، عملیات کشاورزی، زراعت غلات، آشنایی با کامپیوتر |
بازار کار رشته مهندسی کشاورزی
درآمد رشته مهندسی کشاورزی بستگی به میزان تخصص و علاقه فرد، پشتکار، زمینه فعالیت، بازاریابی مناسب، تشخیص درست نیاز بازار و خلاقیت فرد دارد. بسیاری از زمینه‌های خوداشتغالی در مهندسی کشاورزی، درآمد بالایی دارند. از آنجایی که صنعت کشاورزی کی از منابع درآمد اصلی در ایران است، موقعیت شغلی مهندسی کشاورزی در ایران قابل قبول و مناسب است. توصیه می‌کنیم برای مقایسه بهتر بین رشته‌های مختلف، مطلب شغل های رشته ریاضی و شغل های رشته تجربی را هم مطالعه کنید.
شغل های مهندس کشاورزی
فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی کشاورزی با توجه به گرایش تحصیلی و علایق خود می‌توانند در یکی از این زمینه‌ها مشغول به کار شوند:
- وزارت نیرو
- وزارت جهاد کشاورزی
- شهرداری‌ها
- مهندسین مشاور آب و خاک
- گلخانه‌ها
- کار در مزارع
- پیمانکاری در زمینه زراعت و تولید محصول
- کارشناس و مدرس در مراکز آموزش کشاورزی و واحدهای تحقیقات کشاورزی
- کارشناس در تحلیل و ارزیابی طرح‌های کشاورزی و منابع طبیعی
- برنامه‌ریزی توسعه کشاورزی
- مدیر یا مجری واحدهای تولیدی
- مسئول فنی کلینیک‌های گیاه‌پزشکی و مدیر و مجری امور حفظ نباتات
- باغبانی در گلخانه‌ها، پارک‌ها، باغات
- مدیر واحدهای تولیدکننده محصولات باغبانی
- مدیر واحدهای صنعتی موادغذایی
- مسئول فنی واحدهای صنایع غذایی
- مدیر کنترل کیفیت واحدهای صنایع غذایی
- طراحی واحدهای صنعتی و نیمه‌صنعتی صنایع غذایی
- کارشناس موسسات دولتی استاندارد و نظارت بر مواد غذایی
- طراحی تجهیزات و ماشینهای فرآوری موادغذایی
- مسئول فنی خطوط و کارخانه‌های تولید مواد غذایی در کارخانه‌های صنایع غذایی
- طراحی ماشینهای کشاورزی در کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولید و ساخت ماشینهای کشاورزی
- تعمیر و نگهداری تجهیزات در کشت و صنعت
- طراحی و توسعه سامانه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر
- طراحی سامانه‌های بهره‌برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر
- طراحی تجهیزات و ماشینهای صنایع غذایی و فراوری محصولات کشاورزی
- مسئول فنی خطوط کارخانه‌های صنایع غذایی و فرآوری محصولات کشاورزی
- کار در سازمان بوستان‌های و فضای سبز شهری
- سازمان حفاظت از محیط زیست
- آموزش و پژوهش در مراکز آموزشی مانند هنرستان‌ها، دانشکده‌ها و آموزشکده‌های کشاورزی
- شرکت‌های بازرگانی مرتبط با کشاورزی
سخن پایانی
طبیعت و کشاورزی با زندگی روزمره و حیات انسان‌ها ارتباط مستقیم دارد و بسیاری از صنایع پردرآمد و بزرگ دنیا در حوره تأمین غذا فعالیت میکنند. بنابراین مهندسی کشاورزی به طور کلی یک رشته تلفیقی از اصول کشاورزی، علوم مهندسی و زیست‌شناسی گیاهان است که در گرایش‌های مختلف، بر روی منابع مختلف تأمین غذا یعنی محیط زیست، آب، خاک، گیاهان و ماشین‌آلات و ابزار و روش‌های تولید محصولات کشاورزی تمرکز دارد. در این مطالب مواردی که برای انتخاب این رشته ضرورت دارند را بیان کردیم تا اگر شما هم از دسته عاشقان طبیعت هستید و به انجام فعالیت‌های کاربردی و درآمدزا علاقه دارید، این رشته را جزو انتخاب‌های منطقی خودتان قرار دهید.
سوالات متداول
- رشته مهندسی کشاورزی مناسب چه کسانی است؟
قبل از هرچیز برای ورود به این رشته باید به طبیعت، کشاورزی و زراعت و تمام مسائل مرتبط با آن علاقهمند باشید، مهارتهای درسی لازم برای دروس فنی یا دروس مرتبط با زیست را داشته باشید و از پس موقعیتهای شغلی این رشته که در همین مقاله توضیح دادیم بر بیایید. - آیا امکان انتخاب رشته مهندسی کشاورزی بدون کنکور وجود دارد؟
بله برخی از واحدهای دانشگاهی بر اساس سوابق تحصیلی و با دریافت شهریه، اقدام به پذیرش بدون کنکور مندسی کشاورزی میکنند. - گرایش های مختلف مهندسی کشاورزی چه هستند؟
این رشته ۱۲ گرایش مهندسی آب، مهندسی ژنتیک گیاهی، مهندسی اقتصاد کشاورزی، مهندسی مکانیزاسیون کشاورزی، مهندسی مکانیک بیوسیستم، مهندسی زراعت و اصلاح نباتات، مهندسی باغبانی، مهندسی فضای سبز، مهندسی گیاه پزشکی، مهندسی علوم خاک، ترویج و آموزش کشاورزی، مهندسی علوم دامی، مهندسی صنایع غذایی، مهندسی ماشینهای صنایع غذایی، مهندسی بیوتکنولوژی کشاورزی دارد که برخی از آنها فقط از طریق رشته تجربی و برخی فقط از طریق رشته ریاضی یا شاخههای فنی حرفه ایو کاردانش قابل انتخاب هستند.
