هنر راه بسیار خوبی برای درمان استرس و مشکلات اضطرابی در کودکان است. آیا می‌دانید که هنر چه آثار مثبت دیگری بر تحول شناختی و جسمانی کودکان دارد؟ بازی‌های هنری خیلی بیشتر از آنچه که شما فکرش را می‌کنید بر تحول کودکان نقش دارند. فعالیت‌های هنرمندانه به بچه‌ها کمک می‌کنند موضوعات دیگری مثل خواندن و ریاضیات را بهتر یاد بگیرند. آموزش هنر به کودکان هچنین به بهبود تحول دیداری، حرکتی و اجتماعی کودکان نیز کمک می‌کنند. همچنین هنر برای کودکان وسیله‌ای برای بیان احساسات، تجربیات و هیجانات آنها محسوب می‌شود. چرا که کودکان می‌توانند از آن به عنوان روشی برای برقراری ارتباط استفاده کنند. گونه‌های مختلف هنری می‌توانند افکار، احساسات و علایق کودک را نشان دهند.
اهمیت آموزش هنر به کودکان
یکی از محققان هنرهای تجسمی کودکان معتقد است که هنر به کودکان اجازه ابراز و بیرونی کردن احساساتش را می‌دهد. همچنین از تاثیر هنر بر کودکان کم‌توان نیز نباید غافل شد. کودکان با موسیقی، رقص و بیان بدنی، احساسات و اندیشه‌هایشان را به اشتراک می‌گذارند. اگر بزرگسالان از نحوه تفسیر این زبان آشنایی داشته باشند، خیلی بهتر می‌توانند دنیای درونی کودکان را درک کنند. روانشناسان معتقدند هنر در هر سنی که باشد، آثار مثبتی دارد، با این وجود، مراحل ابتدایی کودکی بهترین زمان برای شروع آموزش هر نوع رشته هنری هستند؛ به این علت که مغز آنها در کودکی مانند اسفنجی است که هر نوع اطلاعاتی را به راحتی جذب خود می‌کند.
۱۵ مزیت کار هنری برای کودکان
شاخه‌های مختلف هنری نظیر نقاشی، موسیقی، نمایش، کاردستی، کلاژ هرکدام به نوعی در تحول ذهنی، جسمانی، هیجانی و اجتماعی کودکان ما تأثیر گذارند؛ اما می‌توان کارکردهای عمومی هنر برای کودکان و نقش هنر در تربیت کودکان را به دسته‌های مختلفی تقسیم‌بندی کرد. در ادامه ۱۵ مورد از مزایای هنر برای کودکان را توضیح داده‌ایم.
هنر کودکان راهی برای بیان احساسات
ویژگی بارز تمام فعالیت‌های هنری این است که راهی برای ابراز احساسات و اندیشه‌های کودکان فراهم می‌کند و از این ظریق شما، مربی یا مشاور مدرسه می‌توانید به احساستی که کودک از بیان آنها ناتوان است مانند خشم یا اضطراب پی ببرید.
بهبود عملکرد عصبی
هنر در کودکان می‌تواند تمام حواس بینایی، صدا، لامسه، بویایی و چشایی را بسته به نوع فعالیت، به کار گیرد. سیناپس‌های مغزی کودکان هنگام آزمایش و با فشار دادن رنگ بین انگشتانشان، مخلوط کردن رنگ‌ها و مواد، کشیدن نقاشی تخیلی یا آنچه در مقابل خود می‌بینند، گسترش پیدا می‌کنند.
افزایش توانایی حل مسئله
هنر خلاقانه فارغ از آموزش‌های خشک و بی روح، چیزی جز یک فرصت ارزشمند برای افزایش قدرت انتخاب، تصمیم‌گیری، حدس زدن، سعی و خطا و افزایش توانایی ارزیابی در کودکان نیست. هرچه کودکان بیشتر با ابهام و عدم اطمینان (که در کارهای هنری بی هدف وجود دارد) احساس راحتی بیشتری داشته باشند، انعطاف‌پذیری بالاتری خواهند داشت. هرچه کودکان در استفاده از ابزارهای مختلف هنری و خلق آثار ذهنی خودشان آزادتر باشند، در آینده کمتر از تجربه کردن چیزهای جدیدی می‌ترسند و احتمال اینکه ایده‌های جدید را امتحان کنند بیشتر می‌شود. همه این‌ها با قدرت حل مسئله مرتبط هستند.
تقویت اعتماد به نفس و خلاقیت
هنر برای کودکان کلید خلاقیت و اعتماد به نفس است. خلاقیت به معنی توانایی فکر کردن خارج از چهارچوب‌ها و روش‌های ثابت قبلی است. ارزشمندی هنر کودکان ابتدایی در این است که به آنها فرصتی برای اکتشاف داده می‌شود. دانش‌آموز کوچک دبستانی از طریق به وجود آوردن کارهای هنری، احساسات و عقاید خود را آشکار می‌سازد و از این راه نیروی خلاقیت نیز در درون او پرورش می‌یابند. اگر به دنبال افزایش خلاقیت کودکانتان از طریق بازی هستید، مطلب بازی هایی برای افزایش خلاقیت کودکان را هم مطالعه کنید.
درک محیط پیرامون
هنر می‌تواند به عنوان نوعی واسطه برای درک و شناخت محیط پیرامون و تقویت هوش فضایی در کودکان عمل کند. بعد از این شناخت کودکان می‌توانند با محیط هماهنگ شوند یا در حد خود آن را تغییر دهند. کودکان به صورت باورنکردنی اطلاعات جدید را جذب می‌کنند و باید آموخته‌های خود را به روشی امن پردازش کنند. هنر به آنها امکان می‌دهد احساساتشان را کشف کنند. مواد و تجهیزات کار هنری برای کودکان یک خروجی امن احساسی فراهم می‌کند. حرکت، تصویر، رنگ، خط و تخیل به کودکان کمک می‌کنند تا خود را به شیوه‌ای چند بعدی بروز دهند. وقتی فرزندانمان را تشویق به کشف هنر می‌کنیم، در واقع آنها را هدایت می‌کنیم که بر خود، بدن، ابزارها و تکنیک‌های مختلف تسلط پیدا کنند. به عنوان والدین و معلمان، می‌توانیم محیطی را ارائه دهیم که در آن آزمون و خطا با ابزارهای هنری بی‌خطر باشند. محیطی که در آن سوالات کودک مورد تشویق قرار بگیرند و کودکان به مواد مورد نیاز خود و لذت بردن از آن دسترسی آزاد دارند.
تقویت توانایی کلامی
هنر شاخه‌ها و شکل‌های مختلفی دارد. رشته‌های هنری نظیر سرود، قصه‌گویی و شعر در بهره‌گیری از کلام کودکان و قدرت بخشیدن به آن نقش مهمی دارند. کودکان با تکرار و تمرین کلماتی که در سرودها یا داستان‌ها با لذت انجام می‌دهند، دائما در حال افزایش قدرت عضلاتی هستند که در صحبت کردن و ادای کلمات نقش دارند.
تقویت مهارت های حرکتی
گرفتن قلم مو، کشیدن نقاط و خطوط، مخلوط کردن رنگ‌ها، برش با قیچی، کنترل چوب چسب یا فشردن بطری چسب، ورز دادن و غلتاندن بازی با خمیر، پاره کردن کاغذ، همه این کارها، نیازمند مهارت و هماهنگی فزاینده‌ای هستند. در عین حال تمامی این‌ها برای کودکان سرگرم کننده و با ارزش‌اند و اغلب کودکان دوست دارند این حرکات را بارها و بارها انجام دهند. در حالی‌که اگر به صورت آموزشی بخواهید این مهارت‌ها را با آنها تمرین کنید شاید هرگز حاضر به تکرار آن نباشند. در حین اینکه کودکان درگیر فعالیت‌های هنری می‌شوند، مهارت‌های حرکتی ظریف آنها هم از طریق هماهنگی بیشتر حواس، عضلات و مغز بهبود می‌یابند.
ایجاد نشاط
در دنیای دیجیتال و ماشینی امروز، آموزش کار هنری برای کودکان یکی از آن غنیمت‌هایی است که می‌تواند نیروها و هیجانات این سنین را در جهت نشاط بیشتر هدایت کند. اغلب کارهای هنری با رنگ‌ها و طرح‌هایی که نشان از طبیعت و زیبایی دارند در ارتباط هستند. بنابراین حضور کودک در محیط هنری یا استفاده از ابزارهای آن، در تقویت احساس شادی درونی نقش پررنگی دارد. وقتی کودک اثری خلق می‌کند و با تشویق و توجه اطرافیان روبرو می‌شود نیز این حس خوشحالی و نشاظ چند برابر می‌شود.
شکوفایی ارزش های انسانی
احترام به هم‌نوعان مستلزم داشتن بینش و گرایش مطلوبی نسبت به بشر و ارزش‌های اصیل بشری است و ضروری است که ایجاد چنین نگرش از اولین سال‌های کودکی و از طریق روش‌هایی متناسب با فهم و علایق کودک دنبال شود. هنرهای تجسمی از جمله هنرهایی هستند که این نقش را به خوبی بر عهده می‌گیرند.
هنردرمانی
امروزه دیگر نقش هنر و روش‌های مختلف هنردرمانی در درمان اختلالات مختلفی نظیر اوتیسم، اضطراب، پرخاشگری، کمبود توجه، بیش‌فعالی، افسردگی بر کسی پوشیده نیست. به خصوص برای کودکان که نمی‌توانند به درستی احساست خود را بیان کنند، یا اصلا با هیجانات خود آشنایی ندارند، هنر می‌تواند راهی برای آموزش این مهارت و استفاده از شناخت به دست آمده، برای درمان اختلالات مختلف در کودکان باشد. آموزش هنر به کودکان یکی از بهترین واسطه‌ها برای اصلاح رفتار کودکان و مقابله با مشکلات رفتاری آنها است.
افزایش قدرت یادگیری
هنر به علت بار عاطفی و تاثیر پایداری که دارد در فرایند یادگیری مورد توجه قرار گرفته و استفاده از شاخه‌های مختلف آن باعث به یاد سپردن و به خاطر آوردن، تقویت کلام و ایجاد انگیزش در امر آموزش می شود. همچنین به صورت چشمگیری به آموزش غیر مستقیم یاری می‌رساند از همین روی اندیشمندان هنر را ابزاری در جهت یادگیری و شکوفایی استعدادهای کودکان و نوجوانان می‌شناسند. اشتیاق به علم آموزی و یادگیری هنرهای مختلف را نیز باید به کودکان آموزش دهیم.
اثر نقاشی بر توانایی نوشتن
نوزادان و کودکان نوپا با خط نویسی تصادفی و جلو و عقب بردن مداد شروع می‌کنند. اما هر چه بیشتر خط خطی کنند، بیشتر می‌توانند مداد رنگی و حرکات آن را روی کاغذ کنترل کنند. وقتی کودکان یاد می‌گیرند حکات مداد را تحت کنتل بگیرند، اشکال متنوع‌تری می‌سازند و در نهایت تمام اشکال لازم برای نوشتن حروف الفبا را می‌توانند بنویسند. توصیه می‌کنیم در اینباره مطلب دیگر ما با عنوان لینک به صفحه اهمیت خوشنویسی در دوره ابتدایی را نیز مطالعه کنید.
تمرین کار گروهی با هنر
در حدود سن ۸ سالگی، کودکان بیشتر به تشکیل گروه و دسته تمایل پیدا می‌کنند. برخی فعالیت‌های هنری نظیر نمایش و سرود که اغلب ماهیت فردی ندارند و گروهی هستند، زمینه مناسبی برای آموزش کارهای اجتماعی و گروهی برای کودکان فراهم می‌کنند. این روزها باید با بازی‌های فردی یا خانوادگی در خانه، جای فعالیت‌های گروهی را پر کنیم. اجتماعی نگه داشتن کودکان در این دوران بسیار مهم است و با آموزش هنر به کودکان و همراه شدن با آنها، می‌توان کارگروهی و اجتماعی بودن را در کودکان پرورش داد. هنر یک تساوی است و به ایجاد زمینه مشترک برای کودکانی که یکدیگر را نمی‌شناسند و ممکن است به چیزهای مشابه علاقه‌مند باشند کمک می‌کند. این قابلیت کار هنری می‌تواند به افراد در هر نژاد، ظاهر، توانایی و حتی زبان کمک کند تا در یک فعالیت مشترک (و عموماً مورد علاقه متقابل) شرکت کنند و هم‌مسیر بودن را بیاموزند.
نقش هنر در ایجاد آرامش
این تصور که فقط فعالیت‌های فیزیکی باعث تخلیه انرژی زیاد کودکان می‌شوند، صد در صد صحیح نیست. همانطور که از فواید دیگر هنر برای کودکان نام بردیم، نتیجه کارهای هنری مختلف که به نقاشی ختم نمی‌شوند، رسیدن به آرامش است. در واقع روح بدون دریافت زیبایی یا بروز آنچه در درون ذهن می‌گذرد نمی‌تواند آرامش بگیرد؛ همانطور که ارسطو می‌گوید هنر وسیله‌ای است برای تسکین آشوب‌های روانی.
تقویت و بهبود هوش
هرچند انواع هوش در کودکان تا حدودی ژنتیکی هستند و فرد با آنها متولد می‌شود، اما نمودار توزیع آن نرمال است یعنی بسیاری از افراد جامعه دارای هوش متوسط هستند. اما چه چیزی باعث می‌شود برخی باهوش‌تر به نظر برسند یا بهتر عمل کنند؟ آموزش و خلاقیت کلید رشد و پرورش هوش هستند. تمامی مزایایی که در این بخش برای کار هنری برشمردیم، در نهایت موجب افزایش هوش ذهنی و هوش هیجانی کودکان خواهند شد.
سخن پایانی
در این مطلب اهمیت آموزش هنر به کودکان را برشمردیم. البته طبیعتا نمی‌توان و نباید همان توقعاتی که از یک هنرمند بزرگسال داریم را در مورد یک کودک داشته باشیم. تعریف هنر برای کودکان از نظر ماهیت و درجه پیشرفته بودن کمی متفاوت است. در بسیاری از موارد برای اینکه کار هنری برای کودکان فایده داشته باشد، هدف نه تولید هنرمند حرفه‌ای بلکه پرورش کودکانی است که اعتماد به نفس دارند و با خلاقیت خود در هر شکلی راحت هستند. هنر کودکان ابتدایی می‌تواند باعث رشد و توسعه مهارت‌های ذهنی، خلاقانه و روانشناسانه آنها شوند. تحقیقات نشان می‌دهند که کودکی که در معرض هنر قرار می‌گیرد، توانایی ویژه‌ای برای تفکر خلاق، اصیل بودن، کشف، نوآوری و ایجاد مالکیت فکری که همگی ویژگی‌های کلیدی موفقیت فردی و شکوفایی اجتماعی هستند را فراهم می‌کند. بنابراین هنر برای کودکان نه فقط یک بازی یا سرگرمی، بلکه روشی همه جانبه جهت گسترش توانمندی‌های ذهنی، عملکردی، فیزیکی (هماهنگی عضلات و مغز) و احساسی است.
